فیلمی غیرشاعرانه درباره مجسمه‌های یک شاعر
مستند فرزاد آبادی درباره‌ی مجسمه‌های یک شاعر به نمایش درمی‌آید.
فرزاد آبادی (شاعر و مستندساز) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اعلام خبر اکران فیلم «زیر پوست درختان» در روز افتتاح گالری مجسمه‌های مهران آبادی، گفت: فیلم «زیر پوست درختان» درباره‌ی زندگی یک شاعر، داستان‌نویس و مجسمه‌ساز است. البته در روایت داستان فراز و نشیب‌های زندگی این فرد به دو وجه شعر و داستان او کمتر پرداخته شده و تمرکز اصلی حول محور وجوه انسانی شخص مذکور شکل گرفته است.
این شاعر و مستندساز ادامه داد: اینکه این فرد طی سال‌های زندگی‌اش در دهه‌ها‌ی 60 و 70 از چه شرایطی عبور کرده و با چه اتفاقاتی دست و پنجه نرم کرده تا امروز به عنوان یک مجسه‌ساز فعالیت کند، اصلی‌ترین مفاهیم منتقل شده در این فیلم به حساب می‌آید. باتوجه به اینکه کاراکتر فیلم متولد 1337 است به نوعی خودآموز این رشته محسوب می‌شود که به‌رغم تمامی فعالیت‌هایش در این سال‌های طولانی هنوز هیچ نمایشگاهی برگزار نکرده و تنها به صورت پراکنده در برخی گالری‌ها آثارش را در معرض دید علاقه‌مندان گذاشته است.
شاعر «اندوه تحمیلی» همچنین اضافه کرد: فیلم «زیر پوست درختان» تلاش دارد این هنرمند را به جامعه معرفی کند و دنیای خودش و مجسمه‌هایش را به تصویر بکشد. همچنین در این فیلم تاکید داشتیم تا از روال معمول مستندهای اینچنینی که با گفت‌وگو و مصاحبه تکمیل یا به اصطلاح مستند می‌شوند، استفاده نکنیم. در واقع کاراکتر اصلی فیلم؛ خود تمامی داده‌ها و اطلاعاتی که برای بیننده جالب است و او می‌خواهد بداند را بیان می‌کند.
خالق دومین کتاب برگزیده مشترک در جایزه شعر شاملو، سپس در پاسخ به این سوال که در فیلم «زیر پوست درختان» آیا از زبان شاعرانه استفاده شده یا خیر، گفت: اصلا دنبال زبان شاعرانه برای فیلم نبودم. اگر فرض کنیم زبان شاعرانه یعنی گفتار آهنگین و تصاویر پراکنده که تنها برای عده‌ای خاص از افراد جامعه که به‌نام ادیبان می‌شناسیم جذابیت دارد. به‌جای این نوع زبان شاعرانه که تکیه بر استعاره‌های دم‌دستی دارد از نوع دیگری از بیان و روایت که متکی بر تدوینی‌ست که بدون آنکه خود را به رخ بکشد استعاره می‌سازد، پیش می‌رویم. زندگی این فرد به خودی خود آنقدر عجیب و پر از اتفاقات پاردوکسیال هست که بتواند برای نمایش موضوع قابل اتکایی باشد. به همین دلایل درست است که خود من هم شاعر هستم اما از اول هم بنا نبود که زبان شاعرانه به آن نحوی که در برخی فیلم‌های مستند استفاده می‌شود در «زیر پوست درختان» هم لحاظ شود. همانطور که اشاره شد تمرکز اصلی فیلم بر بیوگرافی فرد و اتفاقات زندگی او واقع شده و نمی‌خواستیم با اضافه کردن بعد شاعرانه یا هر موضوع جنبی دیگری؛ این مسئله به حاشیه برود.
آبادی در توضیح پرسشی مبنی بر اینکه که آیا این فیلم صرفا یک فیلم با دغدغه‌ی خانوادگی و شخصی به حساب می‌آید نیز اظهار داشت: به چنین انتقادهایی دو پاسخ مجزا می‌توان داد: اول اینکه واقعا فیلم «زیر پوست درختان» را برای دل خودم ساخته‌ام. اما این بدان معنی نیست که تمایلی به ارائه‌ی آن به مخاطب عام نداشته و فقط فیلمی برای یک محفل خانوادگی و با دغدغه‌های شخصی است. این فیلم صراحتا و کاملا با دید اجتماعی و برای معرفی یک فرد و یک هنرمند به جامعه ساخته شده است. در همین مدت هم وقتی فیلم را برای دوستانی که چندین سال است در عرصه‌ی سینمای مستند فعالیت می‌کنند؛ نمایش دادم با واکنش مثبت و بازخورد خوبی مواجه شدم.
شاعر مجموعه شعر «من اگر دو نفر بودم» همچنین یادآورد شد: درست است که کاراکتر فیلم (مهران آبادی) برادر من و اولین معلم من در ادبیات و شعر است، اما دغدغه‌ی اصلی برای ساخت این فیلم که به نوعی اولین تجربه‌ی اعلام شده‌ی من در حوزه‌ی سینمای مستند به حساب می‌آید (پیش‌تر دو فیلم دیگر را تا مرحله‌ی تولید و آماده‌سازی رسانده‌ام اما به طور رسمی مطرح نشده‌اند) صرفا مسائل شخصی و خانوادگی نبوده است. در غیر این صورت هر فردی که دسترسی به ابزار فیلم‌سازی دارد می‌تواند برای ساخت چنین فیلم‌هایی اقدام کند. علاوه بر این، از متن گفت‌وگوها و دیالوگ‌هایی که در فیلم شنیده می‌شود هم می‌توان به این نکته پی برد که در فیلم «زیر پوست درختان» سعی شده زیر پوست زندگی یک شخصیت در مرحله‌ی اول و زندگی جاری زیر پوست جامعه به مخاطب عرضه شود. اصولا این فیلم تلاش دارد یک انسان را با تمامی جوانب و زوایای فردی، اجتماعی، فرهنگی و ... که زیر پوست شعر، داستان و مجسمه موج می‌زند، بازنمایی کند.
او تاکید کرد: در فیلم «زیر پوست درختان» از زبان استعاری استفاده شده و عکس‌ها یا قصه‌هایی که در میان گفت‌وگوها به نمایش درمی‌آیند دقیقا به منظور ارائه‌ی استعاری موضوعات عام و اجتماعی به کار گرفته شده‌اند. متولدین دهه‌ی 30 همگی تجربیات و احساسات مشترکی مثل جنگ، تعطیلی دانشگاه، انقلاب اسلامی و ... دارند و این فیلم می‌تواند به نوعی بازنمایی این نسل نیز به حساب بیاید.
آبادی درباره‌ی چرایی نیاز به حضور یک شاعر در عرصه‌ی سینما و مستند‌سازی نیز پاسخ داد: پیش از ما خیلی از بزرگان ادبیات وارد عرصه‌ی سینما شده‌اند و بعضا در هر دو حوزه هم مثمرثمر بوده‌اند و آثار ماندگاری ارائه داده‌اند. مستند «خانه سیاه است» فروغ فرخ‌زاد و آثار سینمایی ابراهیم گلستان نمونه‌های بارز موفقیت از گام برداشتن همزمان در دو عرصه‌ی ادبیات و سینما هستند. اساسا سینما و ادبیات در بسیاری موارد هم‌پوشانی‌هایی با هم دارند که بسیاری را به فعالیت در دو عرصه ترغیب می‌کند.
این شاعر و مستندساز اما تجربه‌ی قوی در یکی از حوزههای ادبیات یا سینما را عامل اصلی و لازمه‌ی موفقیت در هر دو حوزه دانست و تصریح کرد: مسئله‌ی مهمی که باید به آن توجه کرد این است که فرد فعال در حوزههای ادبیات و سینما دست‌کم در یکی از این هنرها حرفی برای گفتن داشته باشد یا به تعبیری تجربیات محکمی از حوزه‌ی هنری ادبیات یا سینما برای خود کسب کند و بعد به سراغ دیگری هم برود. به همین دلیل هم بوده که تجربیات سپانلو یا آتشی در سینما چندان موفق نبوده و مثلا نقش منوچهر آتشی یا سپانلو در سینما را شاید هر شخص دیگری هم می‌توانست در عرصه‌ی سینما ایفا کند و حضور آن‌ها صرفا یک نقش است. کاری که فروغ و گلستان در سینما انجام داده‌اند به پشتوانه‌ی تجربه‌ی قوی در ادبیات بود و چه بسا که سپانلو در شعرش هم به اندازه‌ی که باید قوی نبود که بخواهد در عرصه‌ی سینما دست به کار خاصی بزند.
به گفته‌ی آبادی، فیلم «زیر پوست درختان» قرار است در اولین روز نمایشگاه و گالری مجسمه‌های مهران آبادی به نمایش عمومی درآید اما به دلیل اینکه هنوز محل گالری و زمان افتتاح معین نشده زمان دقیق اکران هم مشخص نیست. البته فیلم «زیر پوست درختان» احتمالا اکران خصوصی هم خواهد داشت.