رمز جشن یلدا، گرد آمدن دور یک سفره و شب‌نشینی است

به گزارش ایلنا، در این مراسم باستانی از چگونگی گردآوری و تهیه و تنظیم این اثر صحبت کرد و گفت: جدای از اینکه جامعه ما تا حدودی از فضای کتاب و کتابخوانی تا حدودی فاصله گرفته است اما مهم‌تر از این امر زحماتی است که برای تهیه یک کتاب صورت می‌گیرد اما متاسفانه نادیده گرفته می‌شود. چند روز پیش از نشریه‌ای در شهر ما با من تماس گرفته شد که در خصوص اینکه به مناسبت شب یلدا مطلبی چاپ کنند و از من مشورت می‌خواستند، بلافاصله به فکرم رسید که به واقع اگر کتاب دکتر بلوکباشی منتشر نمی‌شد چه منبع کامل و جامعی در این باره وجود داشت. به واقع جشنی هزاران ساله که با فرهنگ این مرز و بوم ارتباط دارد و همواره توسط مردم برگزار شده بسیار ارزشمند است و باید بیش از این‌ها روی آن کار شود، و این وظیفه بر عهده ماست که در کنار تولید و فروش کتاب این آگاهی را در مردم ایجاد کنیم.

وی در ادامه صحبت‌هایش افزود: در روند تولید این کتاب کار اصلی بر عهده شخص دکتر بلوکباشی بود. کتاب قرار بود سال گذشته و هم زمان با شب یلدا چاپ شود اما مقدور نشد. در ‌‌نهایت باید گفت چیزی غیر از عشق و علاقه به ایران و فرهنگ ایران زمین نمی‌توانست سبب انتشار این کتاب شود

در ادامه مراسم؛ همایون در خصوص این کتاب بیان کرد: آقای باستانی با هوشمندی از همکارانی که در پشت تهیه و انتشار این کتاب نقش داشتند یاد کرد. کارهایی که به واقع قابل تقدیر ند. اما به هر طریق قافله سالار این اثر و راهنمای رسیدن به این مهم دکتر بلوکباشی هستند.

علی بلوکباشی سخنانی را در باب کتاب «یلدا» ایراد کرد. وی گفت: اولین کتابی که در مجموعه از ایران چه می‌دانید نوشتم «نوروز؛ نوزایی آفرینش» بود.‌‌ همان زمان اندیشه نوشتم کتاب شب یلدا و نوزایی خورشید به ذهنم رسید و نخستین باری که درباره یلدا صحبت کردم در بنیاد ایران‌شناسی بود». وی ادامه داد: «ه‌مان دوره یادداشت‌هایی را در زمینه یلدا، شب یلدا یا به تعبیر عمومی شب چله و ارتباط آن با ایزد مهر یا میترا و حضرت مسیح را گردآوری و در سایت‌ها و نشریات گوناگون منتشر نمودم. اما من تمام سخنانم را تا جایی که در توانم بود در این کتاب بیان کردم و این کتاب ارجاعات بسیار زیادی دارد.

بلوکباشی در خصوص ریشه واژه میلاد بیان کرد: میلاد واؤه‌ای سریانی است که به زبان عبری رفته. اولین بار ابوریحان بیرونی بیان می‌کند که میلاد کبیر در بیست پنجم کانون اول مطابق با بیست و پنج دسامبر است که ما آن را یلدا گرفتیم که شب آغاز زمستان است که البته شب آغاز زمستان بیست و یک دسامبر است و مطابق با اول دی ماه خورشیدی است. با قرائنی که در دست است چنین جشنی مربوط به روستاییان بوده است، روستاییانی که کشاورز و دامدار بودند و این جشن درست زمانی که فصل عوض می‌شد و در آغاز زمستان برگزار می‌گردید. اصولا در تمامی سرزمین‌هایی که چهار فصل مشخص دارند، چهار نوروز نیز دارند و آن را جشن می‌گیرند. ایرانی‌ها نیز در آغاز بهار نوروز را دارند، در تابستان تیرگان، در پاییز مهرگان و در زمستان یلدا. آیین‌های تیرگان و مهرگان به جز در پاره‌ای از فرهنگ‌ها باقی نمانده ولیکن نوروز و یلدا پایدار باقی مانده. نخستین اشاره به آیین یلدا پیش از زرتشت است. اما چند نکته در شب یلدا حائز اهمیت است: یلدا تولد و نوزایی خورشید. ایرانی‌ها همواره به ثنویت اعتقاد داشتند، اسطوره‌ای که در فرهنگ لری و در سرزمین ما وجود دارد نیز بر مبنای همین ثنویت برخی از پدیده‌های طبیعی مرد و بعضی را زن در نظر می‌گیرد؛ به عنوان مثال خورشید را بانو و ماه را مرد می‌داند. بر این اساس داستانی برای شب یلدا بیان می‌کند و معتقد است از آنجا که ماه همیشه عاشق خورشید و پرتوی زیبای نور او بوده همیشه تلاش می‌کرد تا وصالش برسد اما هر بار قبل از رسیدن و دیدن خورشید به خواب می‌رفت.

 وی ادامه داد: در ‌‌نهایت یک بار از ستاره‌ای (که احتمالا عطارد است) می‌خواهد که او را هنگام رسیدن به خورشید بیدار کند. و در ‌‌نهایت اینگونه می‌شود که خورشید و ماه به وصال یکدیگر می‌رسند، از خود بیخود می‌شوند و خورشید فراموش می‌کند طلوع کند و اینگونه است که شب یلدا طولانی می‌شود. اما مهم‌ترین رمز این جشن گرد آمدن به دور یک سفره و شب نشینی است تا شب را با هم بگذرانند تا بدیمنی شب از بین برود. خوانِ شب یلدا سفره‌ای است به سان سفره هفت سین که مهم‌ترین عناصر آن سه میوه انار، سیب و هندوانه. که البته دو میوه سیب و انار همواره از قدیم و در تمامی ادیان مقدس بوده‌اند.

بلوکباشی در پایان و در پاسخ به پرسش یکی از حاضرین در خصوص رسم تفال به دیوان حافظ در شب یلدا بیان می‌کند: برخی‌ها معتقدند این رسم از زمان خود حافظ و بعضی نیز معتقدند که پس از گردآوری غزلیات حافظ، رسم تافل به دیوان حافظ وارد آیین شب یلدا شد.