تاریخ و جغرافیای خلیج فارس در یک کتاب
کتاب «راهنمای خلیج فارس»، اطلاعات فراوانی از مناطق جغرافیایی خلیج فارس، اعم از مسائل آب و هوایی، ارضی، انسانی، اقتصادی، ارتباطی، آمار در آن ثبت شده است که شرایط صدسال پیش این مناطق را نشان می‌دهد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کتاب «سواحل خلیج فارس» نوشته‌ی «جان گوردون لوریمر» است که توسط «عبدالرسول خیراندیش» ترجمه شده و انتشارات آبادبوم در آبان ماه، آن را منتشر کرده است.
اثر حاضر ترجمه‌ی بخشی از کتاب مشهور «راهنمای خلیج فارس» با عنوان Gazetteer of the Persian Gulf, Oman, and Central Arabia اثر جان گوردون لوریمر است. این کتاب را می‌توان مفصل‌ترین متن، دربار‌ه‌ی تاریخ و جغرافیای خلیج فارس (سواحل جنوبی ایران، قسمتی از عراق، کشور عمان و شبه‌جزیره عربستان) دانست که در حدود یک صد سال پیش نوشته شده است.
چنانکه از محتوای کتاب برمی‌آید مطالب آن در سال‌های 1904ـ1907م / 1282ـ 1285ﻫ.ش / 1322ـ1325ﻫ.ق تألیف و تنظیم شده، اما بیشتر مواد آن از تحقیقات و مطالعات مأموران انگلیسی در نیمه دوم قرن نوزدهم که از جانب حکومت هند مأمور خلیج فارس و نواحی پیرامون آن بوده‌اند، فراهم آمده است. اصل کتاب در شش جلد (دو جلد در مسائل جغرافیایی و چهار جلد مطالب تاریخی) تدوین شده است.
هرچند کتاب لوریمر بیانگر دیدگاه امپراتوری مستعمراتی بریتانیاست، لیکن اطلاعات فراوانی از مناطق جغرافیایی خلیج فارس، اعم از مسائل آب و هوایی، ارضی، انسانی، اقتصادی، ارتباطی، آمار در آن ثبت شده است که شرایط صدسال پیش این مناطق را نشان می‌دهد. علاوه بر توصیف شرایط جغرافیایی و آب و هوایی مناطقی که موضوع کتاب هستند، تمام آبادی‌های موجود در آن زمان در این مناطق به صورت مدخل‌هایی مستقل معرفی شده‌اند. بسیاری از آبادی‌هایی که در این کتاب نام‌برده شده ممکن است تغییر نام داده یا از نظر اداری دچار دگرگونی شده باشند یا شرایط جمعیتی و اقتصادی آن‌ها دیگر وجود نداشته باشد. در این کتاب حتی آمار گوسفند و بز و نخل هر آبادی به دقت ذکر شده و یا جمیعت نواحی براساس نفرات یا تعداد خانوار (با میانگین هر خانواده پنج نفر) ارائه شده و نیز فاصله آبادی‌ها و جهات جغرافیایی آن‌ها تعیین شده است. درواقع به مانند دایره‌المعارفی غنی و پرمطلب اطلاعاتی از مسائل جغرافیایی و تاریخی در اختیار محققان می‌گذارد.
جان گوردون لوریمر، در 14ژوئن 1870میلادی به دنیا آمد. او عضو دفتر خدمات کشوری هند بود و از 9 دسامبر 1913م مقام سرپرست سیاسی و سرکنسول بریتانیا در بوشهر را برعهده داشت. لوریمر در هشتم فوریه 1914م هنگامی که مشغول پاک کردن اسلحه‌ی کمری خود بود، کشته شد.
تاکنون قسمت‌هایی از هر دو بخش تاریخ و جغرافیای لوریمر به فارسی ترجمه و منتشر شده است اما به دلیل گستردگی و فراوانی مطالب، ترجمه‌ی کامل آن، حتی بخش‌های مربوط به ایران، تنها با کاری جمعی میسر است، از همین رو شاهد ترجمه‌ی قسمت‌هایی از این کتاب عظیم بوده‌ایم.
ازجمله ویژگی‌ها و وجوه تمایز کتاب می‌توان به نکات اشاره کرد:
1-تنظیم دو فهرست مطالب؛ نخست «فهرست اجمالی مطالب»، شامل فصول اصلی کتاب، منطبق با مناطق و نواحی اصلی؛ دوم «فهرست تفصیلی مطالب» شامل تمام عناوین جزئی و اسامی آبادی‌ها که مدخل‌های کتاب را تشکیل می‌دهند.
2-«دیباچه» به قلم مترجم، توضیحاتی است که خواننده را با کارِ انجام شده در این ترجمه آشنا می‌سازد، از جمله ترتیب انتخاب و تنظیم مدخل‌ها، شیوهی تبدیل مدخل‌ها از جدول در متن اصلی به متن در ترجمه‌ی حاضر، شیوهی آوانگاری اسامی، نحو‌ه‌ی استفاده از واحدهای زمانی و مقیاس‌ها، شیوهی اشاره به جهت‌های جغرافیایی، و سرانجام علل انتخاب بخشی از کتاب Gazetteer برای ترجمه.
3-پاورقی‌های فراوان که حاصل سال‌ها مطالعه‌ی مستمر و طولانی، مشاهدات میدانی و مسافرت‌های شخصی و مکررِ مترجم به صفحات جنوبی کشور بوده و نزدیک به یک سوم حجم کتاب را تشکیل می‌دهد.
این کتاب در قطع وزیری در 270 صفحه، با قیمت بیست هزار تومان، در آبان ماه 1394، از سوی انتشارات آبادبوم، ناشر تخصصی پژوهش‌های تاریخی، روانه‌ی بازار کتاب شده است.
فروش اینترنتی این کتاب علاوه بر سایت اختصاصی ناشر، از طریق سایت www.ketab.ir ، با لینک زیر نیز امکان‌پذیر است.