جایزه ادبی جلال با سعه‌صدر به جامعه ادبی می‌نگرد
علی جنتی، در مراسم پایانی جایزه ادبی جلال، یک بار دیگر برگزاری این رویداد به‌صورت بین‌المللی را خواستار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین پایانی جایزه جلال آل‌احمد گفت: زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی ایرانیان به پشتوانه آثار مکتوب و نبوغ صاحبان قلم از گردنه‌های دشوار تاریخی عبور کرده است. نثر فارسی که پس از سادگی و بی‌پیرایگی دوره‌های نخست خود، قرن‌ها در سیطره نثر پیچیده و غامض بود، از آغاز عصر بیداری و شکل‌گیری نهضت مشروطه، از قید تکلف رها شد. چندان که زبان نوشتاری به زبان رایج در گفتار مردم نزدیک و زمینه برای پدید آمدن گونه‌های متنوع و متعدد ادبی فراهم شد.
او ادامه داد: نوشتن داستان و رمان به زبان فارسی یکی از ره‌آوردهای رهایی نثر فارسی از قید دشوارنویسی است، همانگونه که گسترش دامنه مخاطبان ادبیات داستانی موجب شیوایی، سادگی و رسایی زبان نوشتاری شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به اهمیت ادبیات داستانی اشاره و خاطرنشان کرد: اهمیت ادبیات داستانی فارغ از تأثیر ارزشمند آن بر زبان و فرهنگ ملی، در توسعه و تعمیق روشن‌اندیشی و آزادگی در تفکر و شناخت هستی است. به همین دلیل است که در دوران معاصر، ادبیات داستانی و مباحث نقد ادبی در جوار دیگر علوم عقلی و مکاتب فلسفی بنیان‌های اندیشه انسان‌های امروز را رقم می‌زند.
جنتی بیان کرد: تأثیر داستان‌سرایی در باورمندی مردم نسبت به دغدغه‌های انسانی بر هیچ‌کس پوشیده نیست، آنجا که دغدغه‌های جامعه‌ای در جامه فاخر روایت و داستان پوشیده می‌شود بسیار ماندگار‌تر خواهد بود و در عین حال به واضح‌ترین صورت و سنجیده‌ترین شکل به مخاطب انتقال می‌یابد.
او افزود: در اهمیت داستان سرایی می‌توان به این نکته بسنده کرد که کتاب‌های بزرگ دینی و تاریخی سرآمد همه آن‌ها قرآن مجید است ـ نیز برخوردار از روایت و داستان است. تاریخ هر‌گاه با قلمی فاخر و روایتی روشن مخاطب را به تماشا دعوت می‌کند بیش از پیش مورد اقبال قرار می‌گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنرانی خود اظهار کرد: به جرأت می‌توان مدعی شد که داستان در ادبیات از تأثیرگذار‌ترین هنر‌ها بر مخاطب و همچنین بر سایر هنرهاست. شیوه داستان‌سرایی در شاهنامه فردوسی و دیگر منظومه‌های جاودان ادبیات پارسی تا الهامات موجود در آثار تجسمی، فیلم‌نامه‌ها و نمایشنامه‌ها نشان می‌دهد که داستان‌های فارسی تا چه میزان یار هنرهای دیگر بوده است و در این میان همه جریان‌های فکری و ادبی در آفرینش و تکمیل ساختار داستان و رمان در طول تاریخ کوشیده‌اند.
او ادامه داد: امروز بسیار مایه خشنودی است که جایزه ادبی جلال، به همه جریان‌های فکری و فرهنگی که در فضای ادبیات کشور تنفس می‌کنند، توجه کرده است. نگاهی به طیف‌های متنوع برگزیده در این جایزه، نشان می‌دهد که جایزه ادبی جلال، چون خود جلال، با سعه‌صدر و گستره دید به جامعه ادبی و پدیدآورندگان داستان می‌نگرد و در فضای فرهنگی کشور، دربند یا درگیر تک‌صدایی نیست و در این جشن ملی ادبی به همه ذائقه‌ها، توجه نشان داده است. این نگاه گسترده و ظرفیت‌آفرین جزو سیاست‌های فرهنگی دولت تدبیر و امید به‌شمار می‌آید و بنده نیز به آن التزام دارم و امیدوارم این شیوه پسندیده و مبتنی بر عقلانیت و حکمت در سال‌های آتی نیز ادامه یابد و جایزه جلال، گستره مخاطبان و خواننده‌های خود را در حوزه ادبیات فارسی ارتقا دهد و به نفع ادبیات معاصر، جلوه‌های تازه و شکوه‌مندی از فرهنگ ما را روشن سازد.
جنتی، جلال آل احمد را نویسنده‌ای صاحب دغدغه توصیف کرد و گفت: او درد انسانیت داشت و از آسیب‌هایی که زندگی انسان‌ها را تهدید می‌کرد نگران و دغدغه‌مند بود. جمله‌های تند و تیز، کوتاه و کوبنده و نثر صریح اجتماعی، قلم او را چون سلوکش موج‌آفرین و خلاق کرده بود. این شیوه صراحت‌آمیز، از آن محتوای دردمندانه جدا نبود. هر دو پشت و روی یک سکه بودند. از همین رو ادبیات جلال، جذاب و متفاوت است؛ چه آنکه جایزه‌ای به نام او ثبت شود یا نشود.
وزیر فرهنگ و ارشاد تصریح کرد: توان فکری جلال، بسی فرا‌تر از زمانه بود؛ جلو‌تر از اطرافیانش می‌زیست و تیزبین‌تر از دیگران پیرامونش را می‌دید. او ادبیات معاصر ایران را با جنبه‌های شگفت مستندنگاری آشنا کرد. در دوره او بسیاری از نویسندگان دور از مردم زندگی می‌کردند. از زندگی روزمره آنان کمتر می‌نوشتند و مردم نیز نمی‌خواندند.
او ادامه داد: اصولاً از داستان‌هایی که با زندگی خودشان فاصله داشت چندان استقبال نمی‌کردند. جلال با ادبیات خاص خودش، نویسندگان معاصر را از برج عاجشان به میان مردم دعوت کرد و از آن‌ها خواست تا با شهامت میان مردم راه بروند، معاشرت کنند و از آنان بنویسند و از این باب عنوان «جلال» برای اینجایزه بسیار برازنده است.
جنتی فعال کردن ظرفیت‌های بین‌المللی جایزه ادبی جلال را حائز اهمیت دانست و گفت: بین‌المللی شدن جایزه ادبی جلال و نام یافتنش در میان فارسی‌زبانان جهان، به‌ویژه کشورهای هم‌فرهنگ و هم‌سلک منطقه، می‌تواند به رونق ادبیات فارسی و آزادسازی ظرفیت‌های ادبیات داستانی معاصر بینجامد. به نظر می‌رسد جایزه جلال ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به جایزه‌ای بین‌المللی، دست‌کم در گستره جغرافیای زبان فارسی را داشته باشد. سال گذشته این نکته را گفتم و امسال نیز تأکید می‌کنم که دست اندرکاران این جایزه موضوع تسری آن را به کشورهای فارسی‌زبان بررسی کنند تا در صورت فراهم آمدن شرایط، شاهد حضور نویسندگان دیگر کشورهای فارسی‌زبان در رقابت‌های این جایزه باشیم.
او افزود: یکی از اهداف جایزه جلال رقم زدن رویدادی متفاوت و غیرکلیشه‌ای بود که به‌عنوان جایزه‌ای علمی و در متن جریان زنده داستان‌نویسی کشور مورد قبول قرار گیرد؛ هدفی که به نظر من تا حد زیادی محقق شده است و جای بسی خوشوقتی است.
جنتی اظهار کرد: اعتبار این جایزه ادبی، بیش از هر چیز، مبتنی بر حسن اعتماد و مشارکت اصحاب قلم و نویسندگان، منتقدان و ادیبان برجسته‌ای است که در این سال‌ها با جایزه جلال همراه بوده‌اند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مراتب قدر‌شناسی و سپاس خود را از این همراهی و همدلی صمیمانه اعلام می‌دارد و امیدوار است ره‌آوردهای ارزشمند این حرکت جریان‌ساز، در مسیر توسعه فرهنگ ملی و گسترش اندیشه‌های انسانی پربار‌تر شود.
او ادامه داد: امروز ما با انبوهی از آفرینش‌های زیبا در حوزه ادبیات داستانی مواجهیم و در این میان جای رویدادی که بتواند آثار ارزشمند نویسندگان فارسی‌زبان را معرفی و در معرض قضاوت قرار دهد خالی بود و اینک جایزه جلال مهم‌ترین رویداد فرهنگی با موضوع ادبیات داستانی در ایران است.
جنتی تصری کرد: هرچند این جایزه از هنگام تولد تاکنون با افت و خیز‌ها و حاشیه‌هایی همراه بوده، اما اینک با توجه به ساختار پشتیبان و اجرایی، به جایگاهی شایسته نام و اعتبار جلال آل احمد رسیده است و مهم‌تر از جایزه مادی آن، کوشش پدیدآورندگان خوش ذوق این حوزه و توجه به ساختار علمی داستانی است که این بخش را قابل ترجمه و ارائه در گستره بین‌المللی کرده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: دریافت و بررسی تعداد قابل توجهی از آثار در رشته‌های داستان کوتاه، داستان بلند، نقد ادبی و مستندنگاری حاکی از پرکاری پدیدآورندگان آثار ارزشمند حوزه ادبیات داستانی و برگزیدگان این دوره، تبریک می‌گویم و از همه همکاران ارجمندی که در برپایی این رویداد فرهنگی تلاش کردند، به‌ویژه اعضای محترم دبیرخانه، هیأت علمی و هیأت داوران و دیگر همکاران در بنیاد شعر و ادبیات داستانی و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صمیمانه تشکر و سپاسگزاری می‌کنم و برای همه حضار محترم آرزوی سلامتی، بهروزی و موفقیت دارم.