شعر هم می‌تواند خبرساز شود

محمد آزرم (نویسنده، شاعر و منتقد) در گفتگو با خبرنگار ایلنا؛ در پاسخ به این سوال که رسالت ادبیات، به خصوص در این روزها که شاهد خشونت‌های جهانی هستیم، چیست بیان کرد: قبلا گفته‌ام و تاکید می‌کنم که شعر رسالتی جز خود‌ش ند‌ارد‌، اما این «خود‌« می‌تواند‌ همه‌چیز باشد‌ و به هر متن و فضای دیگری نفوذ کند؛ نفوذی که خودِ «نفوذ» را واسازی می‌کند و حفره‌ها و تناقضات آن را نشان می‌دهد.

او ادامه داد: پس من در حرف خودم، برای ارتباط بین شعر و رویدادهایی که «خشونت‌های جهانی» نامیده می‌شود، فرم نفوذ قائلم. فرم‌های نفوذ را اما رسالت شعر نمی‌دانم؛ هرکدامشان را جهانی زبانی می‌دانم که تناقض را در چیدمانی نو، محسوس می‌کند.

آزرم با اشاره به اینکه شعر، قرار نیست منفعل از رویدادها باشد و از آن‌ها حرف بزند، گفت: شعر باید رویدادی در خود خلق کند که فقط در فرم منحصر به فرد شعر ممکن می‌شود؛ چه در شعر مرسوم و چه در شعرهای دیداری یا شعرهای اجرایی. پس در مواجهه با هر مفهومی، خودِ آن مفهوم را فرم می‌کنیم؛ به عبارت دیگر با فرم، تعریفی از آن نشان می‌دهیم حتی بدون این که از آن حرف بزنیم.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ادبیات می‌تواند به گونه‌ای بر صلح جهانی تأثیرگذار باشد، گفت: نباید تاریخ ادبیات را فراموش کرد. این ادبیات و به ویژه شعر، آدم‌های خاص را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ افرادی که هوش هنری دارند و معمولاً از سیاست و قدرت فاصله دارند، اما بر بقیه‌ی مردم که خواهان هیجانات زودگذرند، بی‌تاثیر است. پرسش دیگری هم می‌توان مطرح کرد؛ جنگ‌ها را چه کسانی و با چه افکاری پدید می‌آورند؟برای دستیابی به صلح جهانی، این افراد و افکار باید از قدرت برکنار بمانند.

آزرم با بیان اینکه شعر لذتی‏‌ است که امکان کشف خود را به مخاطب می‏‌دهد، اظهار داشت: شعر مخاطب را فرامی‏‌خواند تا خود را در او بخواند. هدفی است که شاعر و مخاطب هر دو جزیی از جهان فرم گرفته آن هستند. شاعران امروز ایران هم که از تعداد انگشتان دو دست کمترند، شعرشان موضوع محور نیست و این لذت و کشف را به خوبی می‌شناسند.

آزرم در پایان با اشاره به اینکه شعر از چیزی خبر نمی‌دهد اما می‌تواند خبرساز شود، بیان کرد: اگر شعر را با خبر اشتباه بگیریم، از زیبایی و همراهی آن با زندگی چیزی نمی‌ماند؛ اگر خبر را با شعر اشتباه بگیریم به جای اطلاعات به مردم لاطائلات تحویل می‌دهیم. پس رویداد باید در اخبار بماند. شعر از چیزی خبر نمی‌دهد، ولی می‌تواند خبرساز شود. با فرمی که مفاهیم منفی را با فرم دادن و آشکار کردن تناقضات فرمی، دچار فروپاشی معنایی می‌کند. از شعر نباید انتظاری جز شعر داشته باشیم؛ وگرنه آنچه شعر نیست، بسیار است.