جهت‌گیری‌های سیاسی؛ الکسیویچ را برنده‌ی نوبل کرد

آبتین گلکار با اشاره به اینکه برنده‌ی جایزه نوبل 2015 را در ایران چندان نمی‌شناسند ، به خبرنگار ایلنا گفت: سوتلانا الکسیویچ اهل روس است و به دلیل مخالفت‌هایش با سیاستِ پوتین، کتاب‌هایش در بلاروس و روسیه گسترش پیدا نکرد، اما با ترجمه‌ی آثارش در کشورهای دیگر بیشتر شناخته شده است.

او ادامه داد: ادبیاتی که الکسیویچ به کار می‌برد ادبیات غیرداستانی است. چیزی که در آثار او دیده می‌شود بیشتر گزارش‌های اجتماعی و سیاسی است. خیلی کم پیش می‌آید که جایزه‌ی نوبل ادبیات به نویسنده‌ای غیرِداستانی تعلق بگیرد. حجم کارهای این نویسنده آنقدر نیست که بتواند جایزه نوبل ادبیات را به خود اختصاص دهد اما جهت‌گیری‌های سیاسی او در دریافت این جایزه بی‌تأثیر نبوده است.

این مترجم با اشاره به اینکه نمی‌توان از الکسیویچ  کتابی یافت که بتوان آن را جزو ادبیات به حساب آورد؛ افزود: آثار او تماماً مستند است و اکثر کتاب‌هایش به صورت بریده ازز نقل قول‌های دیگران یا روزنامه‌هاست. در واقع هنر الکسیویچ، کنار هم قرار دادن این نقل قول‌هاست. الکسیویچ معمولاً به سراغ موضوعاتی می‌رود که مدت زمان زیادی از آن گذشته باشد، مانند جنگ جهانی و وقایع افغانستان و چرنویل. او چندان به سراغ موضوعات روز نمی‌رود.

گلکار ادامه داد: به گفته‌ی خودش مدت زمان زیادی، حدود 4 تا 7 سال را صرف نوشتن کتاب‌هایش می‌کند. تعداد زیادی مصاحبه می‌گیرد و اطلاعات جمع‌آوری می‌کند و در نهایت با استفاده از این‌ها، گزارش جامعی ارائه می‌دهد. اما در آثار الکسیویچ شگرد داستان‌نویسی دیده نمی‌شود و چیزی که قابل توجه است، خط روزنامه‌نگاری در آثار اوست.

این مترجم در پاسخ به این سوال که چطور این نویسنده توانست نوبل‌ِ ادبیات را به خود اختصاص دهد؛ گفت:‌ الکسیویچ انتقادهای تند و تیزی از بلاروس و روسیه کرده است به خاطر ارتباطشان با اوکراین. شاید امریکایی بودن سایر نویسنده‌های‌ِ نامزد دریافت جایزه و همچنین جهت‌گیری‌های سیاسی در این اتفاق بی‌تأثیر نبوده است. 

او در پایان در رابطه با ترجمه‌ی آثار این نویسنده در ایران گفت: در حال حاضر یک کتاب از او خوانده‌ام که کتاب خوبی هم بود. اما هنوز تصمیمی برای ترجمه‌ی آن نگرفته‌ام.

سوتلانا الکسیویچ، روزنامه‌نگار و نویسنده بلاروسی، متولد 1948 در اوکراین از پدری بلاروسی و مادری اوکراینی زاده شد. وی پس از فارغ‌التحصیل شدن از مدرسه در چند نشریه محلی به‌عنوان خبرنگار مشغول کار شد. شهرت به او به عنوان روزنامه‌نگار به دلیل نوشتن و روایت در مورد رویدادهای کشورش چون جنگ جهانی دوم، جنگ شوروی و افغانستان، سقوط اتحاد جماهیر شوروی و فاجعه چرنوبیل و گفت‌وگو و مصاحبه با شهود این واقعه است که منجر به آزار و اذیت او توسط نظام حاکم آن دوره شد. از جمله آثار او می­‌توان به «چهره غیر زنانه جنگ»، «صداهایی از چرنوبیل؛ تاریخ شفاهی یک فاجعه هسته­‌ای» و «پسران روئین­ چهره» (درباره وقایع افغانستان) اشاره کرد.

سال گذشته آکادمی نوبل گران‌بهاترین جایزه ادبی دنیا را به پاتریک مودیانو نویسنده فرانسوی اعطا کرد. در سال 2013 نیز آلیس مونرو این جایزه را از آن خود کرد.