همه برای پول و قدرت دست و پا می‌زنیم

به گزارش خبرنگار ایلنا، کارگردان نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» درباره آخرین تجربه خود گفت: کاربری چند منظوره فرهنگسرای نیاوران دشواری‌های زیادی به همراه داشت. فکر می‌کنم این شرایط اصلا در شان گروه‌های تئاتری و تکنسین‌های نور سالن نبود. البته نباید هیچ توقعی داشته باشیم چون شرایط غیراستانداری حاکم نیست. تکنسین نور ما ناچار بود بعد از تنظیم و بستن نورها، بلیت هم بفروشد و تماشاگران را به سالن هدایت کند. مسئولان فرهنگسرای نیاوران تاکید داشتند علاوه بر نمایش، کنسرت‌های موسیقی هم در این مجموعه اجرا داشته باشد که فشار زیادی به هر دو گروه تحمیل می‌کرد چون زمانی حدود ده دقیقه برای تغییر دکور و تنظیم نور وجود داشت. مجموعه این اتفاق‌ها گروه‌ را به شدت فرسوده می‌کرد.

او افزود: به همین دلیل تصمیم گرفتیم به‌رغم استقبال غیرقابل انتظار تماشاگران از نمایش و تشویق مسئولان فرهنگسرا برای ادامه؛ کار را پایان یافته تلقی کنیم و به این ترتیب روز چهارشنبه تمام دکورهای نمایش را خورد می‌کنیم و در اختیار شرکت پیمان‌کار حمل زباله شهرداری می‌گذاریم.

حجازی فر در پاسخ به این سوال که باتوجه به ظرفیت نمایش عروسکی برای خیال‌پردازی از یک سو و اتمسفر نمایش‌نامه «ملاقات بانوی سالخورده»؛ چرا خوانش متفاوت‌تری نسبت به آنچه در متن روایت می‌شود؛ ارائه نداد؛ اظهار کرد: بیشتر موقعیتی که نمایش‌نامه می‌ساخت در این نمایش برایم مهم بود. وقتی این متن را به عنوان یک مخاطب می‌خوانم ناخودآگاه خود را جدای از آنچه در حال رخ دادن است؛ تصور می‌کنم اما از طرفی همه ما در اندازه‌های کوچکتر مشغول کارها و تصمیم‌گیری‌هایی مشابه مردم شهر گولم هستیم.

او ادامه داد: همه برای پول و قدرت دست و پا می‌زنیم. بیشتر این موقعیت برای من جذاب بود چون مردم می‌دانند چه اتفاقی در حال رخ دادن است. درونمات در مصاحبه‌هایی که داشته چنین گفته که این نمایش‌نامه بیشتر در نکوهش فقر نوشته شده اما فکر می‌کنم این تمام ماجرا نیست و نمایش‌نامه درباره مسائلی مانند حرص و طمع بشر است و طور دیگری با متن مواجه شدم. چون معتقدم شهروندان گولم گرچه فقیر بودند اما به هر حال با فقر خود زندگی می‌کردند و این طمع آنها بود که موجب شد دست به قتل بزنند.

این کارگردان به بازنویسی انجام شده از متن اشاره کرد و گفت: باتوجه به اتفاقاتی که در اجرای عموم رخ داد معتقدم بازنویسی موفقی شاهد بودیم چون گرچه بعضی کارکترها حذف و کارکترهایی اضافه شد یا در بخشی از دیالوگ‌ها شاهد ایجاد تغییرات بودیم اما روح کلی حاکم بر ترجمه‌های موجود حفظ شد. از طرفی استقبال مخاطب هم نشان داد توانست ارتباط برقرار کند.

حجازی‌فر خاطرنشان کرد: اجرای نمایش در صحنه تئاتر شهر و سپس حضور در فرهنگسرای نیاوران نیز تغییراتی به نمایش تحمیل کرد. ما حتی به سختی بازیگران را روی صحنه کوچک نیاوران جمع می‌کردیم. فکرهای زیادی برای کار داشتیم اما درنهایت با توجه به امکانات مالی و سخت‌افزاری تصمیم گرفتیم یک ایده کوچک را صحیح اجرا کنیم.

کارگردان نمایش «رومئو و ژولیت» ضمن اشاره به استقبال 95 درصد تماشاگران از نمایش درباره دلایل این اتفاق توضیح داد: شاید دو عامل در این  رابطه اهمیت بیشتری داشته باشد: نخست؛ یک دست بودن اجرای گروه و تعریف داستانی سرراست برای مخاطب که میزانی از فانتزی را در خود داشت.

این هنرمند همچنین درباره کارکرد مورد نظر خود در استفاده از عروسک‌ها در نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» عنوان کرد: استفاده‌ای که قرار بود داشته باشیم متفاوت از کارکرد کلاسیک عروسک بود. انتخاب ما دو دلیل داشت؛ یکی کارکرد معنایی حضور عروسک‌ها روی صحنه که نشان می‌داد این افراد روح خود را فروخته‌ و به عروسک‌ تبدیل شده‌اند. نکته دیگر جذابیت ذاتی تکنیک عروسکی و امکانات فرمی که در اختیار گروه می‌گذاشت. مثل صحنه‌ای که ماه را فوت می‌کنند.

او در همین رابطه به دشواری‌های خارج از اختیار گروه اشاره کرد و گفت: به هر حال کاستی‌های مالی مسائلی را به همراه داشت و طبیعتا امکان اجرایی کردن تمام ایده‌ها نبود. اگر امکان داشتم در صحنه پایانی از بازیگران زنده استفاده نمی‌کردم، بلکه تمام شخصیت‌ها را به صورت عروسکی روی صحنه می‌فرستادم. اما در این صورت قطعا به چهل عروسک گردان نیاز بود و از طرفی بار معنایی به صحنه می‌بخشید که به نظر من نزدیک‌تر بود.

حجازی‌فر به حساسیت‌های بسیار خود هنگام اجرای نمایش روی صحنه اشاره کرد و توضیح داد: در طول اجراها مدام از اتاق فرمان نیم‌خیز می‌شوم تا واکنش تماشاگران را نسبت به صحنه‌های طراحی شده ببینم. واکنش‌ها برایم جذابیت زیادی دارد و حتی دوست ندارم لحظات غم‌انگیز کار عمق زیادی داشته باشد. البته یکی از قرارهای ما با دبیر جشنواره تئاتر عروسکی هم همین بود که نمایش‌هایی خلق شود که برای مخاطب جذابیت داشته باشد.

او افزود: به این ترتیب، اجرای این نمایش را مدیون خانم برومند می‌دانم که در فراخوان‌ِ منتشر شده نیز تاکید کرد نمایش‌ها باید از این ویژگی برخوردار باشند. حتی زمانی که متوجه شد زمان در نظر گرفته شده برای نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» سه ساعت است با نگرانی پرسید چرا طولانی؟ که من در پاسخ گفتم اجازه بدید تمام تلاشم را انجام دهم. هیچ یک از دوستان باور نمی‌کردند این نمایش با چنین استقبالی مواجه شود اما تمام پیش‌بینی‌ها بهم ریخت.

این کارگردان در پاسخ به سوالی مبنی بر همکاری دوباره با گروه بازیگران و عوامل اجرایی نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» اظهار کرد: تصمیم دارم با همین بازیگران و عوامل دومین تجربه عروسکی را روی صحنه ببرم اما فعلا مدتی توقف و استراحت نیاز است. اما از گروه بسیار راضی هستم چون تعدادی از بازیگران این نمایش از هم‌دوره‌های دانشگاه هستند و یکی از ویژگی‌های گروه همین است که همچنان حال و هوای دانشجویی دارد.

کارگردان نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» در انتها بیان کرد: این گروه در شرایط دشواری قرار داشت که بازیگران ناچار بودند خودشان کار گریم را برعهده بگیرند و امکان استفاده از چند گریمور را نداشتیم. زمانی امکان اجرا برای گروه فراهم شد که کسی متقاضی حضور در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر نبود و در نهایت این شانس را داشتیم که از دو اجرای جشنواره عروسکی تهران – مبارک به پنجاه اجرای عمومی رسیدیم.

او در پایان اظهار کرد: اینکه اداره کل هنرهای نمایشی از گروه‌ها حمایت کند کار سختی نیست. گروه‌هایی که امروز با هزینه شخصی کار می‌کنند قابل شناسایی هستند و نشان می‌دهند علاوه بر قطع شدن حمایت‌ها عاشقانه حرفه‌ خود را پیش می‌برند. می‌شود از این گروه‌ها حمایت کرد که امیدوارم نام‌گذاری سال تئاتری توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نتایج مثبتی در این زمینه ختم شود.