وقتی شکوه تالار وحدت عاشقانه و آرام فرو ریخت

به گزارش خبرنگار ایلنا، سالن چلوکبابی، تالار عروسی، نمایشگاه ماشین... اصطلاحات و القابی هستند که بعضی اهالی تئاتر و موسیقی برای مجموعه‌ای به‌کار می‌برند که طی چندین دهه پس از تاسیس به یکی از مهمترین سالن‌های اجرای نمایش و برگزاری کنسرت‌های موسیقی در پایتخت تبدیل شد اما امروز شرایط نامساعدی را سپری می‌کند. تالار وحدت علاوه بر تغییر و تحولات صورت گرفته پس از پیروزی انقلاب؛ در یک دهه گذشته با فراز و نشیب‌های متعددی روبرو شده که عمده دلایل آن به نحوه سیاست‌گذاری دولت‌ها و مدیریت مدیران مجموعه باز می‌گردد.

کمبود سالن‌های نمایشی و فقدان محلی برای اجرای آثار هنرمندان موسیقی درکنار برگزاری همایش‌های مناسبتی و سخنرانی‌ها و اختتامیه جشنواره‌ها شرایطی به‌وجود آورد که این تالار به مرور هویت اصلی خود را از دست رفته دیده و اینطور به نظر می‌رسید که مسئولان فرهنگی نه تنها از این بابت نگرانی نداشتند، بلکه در دوره‌هایی استقبال هم کردند.

در ماه‌های پایانی دولت دهم بود که رئیس‌جمهور وقت همراه همسر و خواهر خود به تالار وحدت رفت تا با اهدای لوح تقدیر از 17 زنِ برگزیده از میان 50 کاندیدای مطرح شده؛ تقدیر کند. گویا نهاد ریاست‌جمهوری هم محل مناسبی برای اجرای برنامه‌های آن‌چنانی خود در دست نداشت. البته رئیس‌جمهور سابق یک سال پیش از این نیز برای حضور در برنامه مراسم تقدیر از المپیادهای دانش‌آموزی که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار می‌شد؛ به تالار وحدت رفت.

شاید یکی از مهمترین دلایلی که موجب شد مسئولان تالار وحدت و بنیاد رودکی بی‌توجه به هویت فرهنگی و سیاست‌گذاری‌های متناسب، این مجموعه را به سادگی در اختیار هر پشت در مانده‌ای قرار دهند؛ علاقه غیرقابل وصف به دریافت اجاره‌‌های هنگفت بود که توسط ارگان‌های سیاسی و تهیه‌کنندگان متمول موسیقی پرداخت می‌شد.

تالار باشکوهی که دیگر نسبتی با گذشته ندارد

از حمید سمندریان و علی رفیعی تا «عاشفانه‌های ناآرام»!

حمیدرضا نعیمی که با اجرای نمایش «سقراط» و برخلاف تصور بعضی مدیران نشان داد آثار نمایشی توان جذب مخاطب در تالار وحدت را دارند؛ ضمن اشاره به این مطلب که هنگام اجراها کمال همکاری مسئولان رودکی را شاهد بود، اظهار کرد: از روزگاری تئاتر کم ارزش شد و مدیران کوچک برای تئاتر برنامه‌هایی ریختند تا این هنر عزت خود را از دست بدهد و دیگر نشانی از سمندریان‌ها، رفیعی‌ها و رکن‌الدین خسروی‌ها دیده نمی‌شود. وقتی بنا بر فروش گذاشته شد؛ تمام شکوه و شوکت گذشته تالار وحدت هرچه بیشتر فرو ریخت.

او خاطرنشان کرد: این افراد همان کسانی بودند که به زور ده نفر کنار یکدیگر جمع می‌شدند تا کاری اجرا کنند و وقتی به مدیریت رسیدند اعلام کردند چه کسی گفته باید برای تمرین تئاتر چند ماه زمان صرف کنیم؟ و آن روز متوجه نبودند که تئوری یک ماه تمرین، یک ماه اجرا درنهایت به جایی می‌رسد که طرف به خود اجازه می‌دهد یک هفته تمرین کند و نمایش روی صحنه بیاورد.

این هنرمند که در واکنش به سوال خبرنگار ایلنا؛ درباره فراهم شدن شرایط اجرا برای یک جوان بی‌تجربه در تالار وحدت صحبت می‌کرد، افزود: این مسائل موجب شد هر تازه از راه رسیده‌ای به واسطه حضور چند بازیگر حرفه‌ای تصور کند می‌تواند تالار وحدت  را با آن سابقه درخشان در اختیار داشته باشد. زمانی افراد از فرهنگسراها شروع می‌کردند، سپس به تالار مولوی که برای خود هویتی داشت؛ می‌رسیدند و بعد درصورت اثبات توانایی و استعداد خود امکان اجرا در سالن‌ کوچکی در تئاترشهر دریافت می‌کردند تا با مخاطب آشنایی بیشتری پیدا کنند.

نعیمی با اشاره به اینکه تالار چهارسو زمانی متر و معیار بود؛ تصریح کرد: تازه بعد از اثبات خود به تالار وحدت پرشکوه می‌رسید که بزرگان تئاتر ایران در آن اجرا کرده‌ بودند. اما جریانی خزنده که به نظر من قصد انتقام از خانواده تئاتر را در سر داشت براساس ایده‌های چند خارج رفته‌ی خودباخته که می‌خواستند طرح‌های تئاتر آمریکایی و کشورهای اروپایی را پیاده کنند؛ مبحث تئاتر خصوصی را به راه انداختند.

کارگردان «درخشش در ساعت مقرر» ادامه داد: دولت هم که هیچ برنامه‌ای جز نظارت بر آثار نمایشی در سر نداشت با آغوش باز از این ایده استقبال کرد و آرام آرام پول و حمایت‌های خود را به روی تئاتر بست. به این ترتیب شاهد هستیم طی سه سال اخیر هیچ حمایت روشنی در کار نبوده و قراردادی با گروه‌ها بسته نشد.

سرپرست گروه تئاتر شایا بیان کرد: اینکه نام چهار چهره سینمایی را در رسانه‌ها مطرح کنیم و یک روز بعد بگوییم فلانی انصراف داد تا خبر دیگری کار شود و با اخبار کذب تبلیغ به راه بیندازیم؛ شایسته نیست. اینکه اعلام کنیم رونالدو و مالدینی در این کار حضور دارند؛ بازارگرمی‌هایی است که اصلا برازنده هنرهای نمایشی نیست و معتقدم تئاتر خود باید گویا باشد. نباید ببینیم هر جوان بی‌استعداد یا کم‌استعدادی؛ با حمایت ارگان‌ها و نامه‌ یا پولی به تالار وحدت می‌آید و این مجموعه را فرسوده‌تر می‌کند.

نعیمی؛ اجرای سه‌سانس برنامه در تالار وحدت را بسیار خطرناک دانست و گفت: به این ترتیب با حجم فشاری که وارد می‌شود این تالار به زودی فرو خواهد ریخت. چون متاسفانه ما فقط به خودمان و امروز فکر می‌کنیم و به راحتی اجازه می‌دهیم هرکس طی یک هفته؛ کاری ببنندد و بی‌توجه به کیفیت اجرایی اعلام کند در وحدت اجرا می‌رود.

این هنرمند پیشنهادی مطرح کرد و ادامه داد: وقتی تجربه ثابت کرده می‌توانیم با اجراهای موفق تئاتر مخاطب زیادی جذب کنیم چرا فرصت را برای بزرگان فراهم نمی‌کنیم؟ ما در این کشور فرصت بزرگی به نام دکتر علی رفیعی داریم و چه ایرادی دارد به او سفارش کار بدهیم؟

نویسنده نمایش‌نامه «قضیه‌ی تراخیس» به بعضی معیارهای درنظر گرفته شده برای سالن‌های تئاتر اشاره کرد و افزود: مگر باشگاه وزنه‌برداری بازکردیم که رقابت رکورد فروش راه‌ انداخته‌اید؟  اجازه می‌خواهم بگویم دوستان اجازه ندهید تالار وحدت هویت خود را از دست بدهد؛ چون این خسارت دیگر جبران نمی‌شود. اگر ذائقه مخاطب آسیب ببیند و به شوهای شبانه و خنده‌بازاری عادت کند؛ دیگر به تماشای «عروسی خون» لورکا نمی‌آید.

تئاتر شهر به گورستانی درحال نابودی شباهت دارد

نعیمی در پایان صحبت‌های خود؛ وضعیت مجموعه تئاتر شهر طی یک سال گذشته را اسفبار توصیف کرد و گفت: به تئاتر شهر نگاه کنید که چگونه از دست رفت. تئاتر شهر یک سال است خون گریه می‌کند و به گورستانی در حال نابودی شباهت دارد که به بهانه‌هایی مانند بازسازی تعطیل شده است.

او افزود: شنیدم دوستان؛ شورایی هم تشکیل داده‌اند تا برای کار کردن یا نکردن دیگران تصمیم‌گیری کنند. آن هم در شرایط امروز تئاتر شهر که اصلا برای افرادی مثل من اهمیت ندارد اجازه اجرا در سالن‌های این مجموعه را به من بدهند یا نه.

کارگردان نمایش «سقراط» خاطرنشان کرد: تئاتر شهر امروز به محلی تبدیل شده که هرکس به راحتی می‌تواند وارد آن شود. چون مدیریت تئاتر شهر توان ایستادگی ندارد و به راحتی با داد و بی‌داد و لابی‌گری می‌توان امکان اجرای کارگردانی را گرفت یا برهم زد. می‌توان برنامه‌ریزی کرد که عده‌ای وارد تئاتر شهر شوند یا نه و همه چیز از نوع حقیر آن در جریان است.

نعیمی در انتها به نام‌گذاری سال توسط وزیر اشاره کرد و گفت: گرچه وضعیت سالن‌ها ناامیدکننده است اما فقط امیدوارم بنا بر نام‌گذاری سال شاهد اتفاق‌های خوبی باشیم و با یک خوش‌بینی به آینده نزدیک تا پایان سال نگاه می‌کنم.

تالار وحدت به محل جمع‌آوری رزومه تبدیل شده است

 در کنار نقدهای جدی حمیدرضا نعیمی، بازخوانی صحبت‌های پری صابری؛ یکی دیگر از هنرمندان کهنه‌کار تئاتر ایران درباره وضعیت حاکم بر تالار وحدت خالی از لطف به نظر نمی‌رسد.

صابری در اظهار نظری درباره وضعیت تالار وحدت و اجاره مجموعه عنوان کرد: اجاره تالار وحدت برای هنرمندان تئاتر در هرشب اجرا چیزی حدود ۵ میلیون تومان است و من این سوال را دارم که در میان هنرمندان تئاتر چه کسی است که چنین مبلغی را داشته باشد، فکر می‌کنم تنها کسانی این شرایط را می‌پذیرند که می‌خواهند رزومه‌ای پرکنند و بگویند در فلان تالار اجرا داشته‌اند.

صحبت‌های این هنرمند گرچه قبلا عنوان شده اما گویی ناظر بر اتفاقات یک هفته گذشته تالار وحدت است که طی آن اعلام شد کارگردان جوانی قصد دارد سکانس‌های برترین عاشقانه سینمای ایران و جهان را توسط بازیگران شناخته شده سینمای ایران در تالار وحدت بازسازی کند. اتفاقی که باتوجه به سابقه اندک کارگردان؛ قطعا تناسبی با کیفیت نخواهد داشت و از سویی تجربه کارگردان به هیچ وجه در شان این تالار نیست.

پری صابری خاطرنشان کرد: به طور کل ما تنها دو تالار نمایشی واقعی داریم که همان تالار وحدت و تئاترشهر است زیرا در میان سالن‌های نمایشی موجود تنها این دو مرکز نمایشی هستند که به لحاظ فنی مجهز هستند؛ البته در مقایسه این دو تالار هم باید بگویم که امکانات تالار شهر کمتر از وحدت است و بیشتر یک سالن نمایشی جذاب است که نیاز به رسیدگی دارد.

اما مدیران اجرایی نمایش «عاشقانه‌های ناآرام» درحالی بهای بلیت 20 تا 100 هزار تومانی را به عنوان بهای بلیت «عاشقانه‌های ناآرام» اعلام کرده‌اند که تجربه نشان می‌دهد گروه‌های نمایشی در بهترین حالت چنین هزینه‌ای را به مخاطب خود تحمیل نمی‌کنند. چنانچه وقتی بهمن فرمان‌آرا، کارگردان صاحب سبک سینمای ایران؛ نمایش «مردی برای تمام فصول» را با همراهی جمعی از بهترین‌های بازیگری تئاتر و سینمای کشور در تالار وحدت روی صحنه برد؛ بهای بلیت 15 تا 40 هزار تومانی را در نظر گرفت.

شاید دلیل چنین تصمیمی توسط گروه تولید نمایش «عاشقانه‌های ناآرام» بواسطه حضور بازیگران چهره سینما که نسبت بسیار اندکی با تئاتر در کارنامه ثبت کرده‌اند یا حضور چهره‌های موسیقی پاپِ نه با کیفیت در کنار این گروه؛ آن باشد که طعم برگزاری کنسرت‌های موسیقی و فروش بلیت‌های گران قیمت زیر دندان مدیران مزه کرده است.

در حالیکه مسئولان تالار وحدت و بنیاد رودکی تا این لحظه روزه سکوت اختیار کرده‌اند و از پاسخگویی به دغدغه‌های مطرح شده در مورد صدور مجوز اجرا برای این نمایش سرباز می‌زنند؛ تبلیغات گروه در فضای مجازی ادامه دارد. درنهایت و با توجه به گلایه‌ها و پیشنهادهای مطرح شده از سوی هنرمندان باید دید آیا مدیریت بنیاد رودکی شان تالار وحدت را حفظ می‌کند یا خیر.