تناسبِ نگاهِ حذفی با دانشگاه چیست؟/ خانهِ جعلیِ تئاتر دانشگاهی کارکرد مثبت ندارد
یکی از فعالان تئاتر دانشگاهی معتقد است بعد از تغییرِ دولت همچنان برخوردِ مناسبی با کانون‌های تئاتر دانشگاهی به عنوان حلقه‌های ارتباطی نهاد مدنی دانشجویی با مسئولان وجود ندارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، یوسف باپیری، خانه تئاتر دانشگاهی را نهادی منفعل می‌داند که دربرابر دانشجویان ایستاده و نیاز است مسئولان فرهنگی وزارت علوم در شیوهِ ارتباط خود با دانشجویان بازنگری کنند. این کارگردانِ جوان؛ انتخاب دبیر سال آینده جشنواره تئاتر دانشگاهی با مشورت کانون‌های تئاتر دانشگاهی را گامِ نخستِ حرکت در مسیر رفتار دموکراتیک عنوان کرد. اتفاقی که به گفته او؛ طی دو سال گذشته رخ نداده است.
باپیری با بیان اینکه وزارت علوم به ویژه بخش فرهنگی آن متوجه یک نکته نشده‌اند؛ اظهار کرد: متاسفانه آنها جایگاهِ اینکه متولی برگزاری هستند یا صاحب جشنواره را اشتباه گرفته‌اند. نباید فراموش کنیم که سابقه جشنواره به بخش فرهنگی وزارت علوم بازنمی‌گردد، بلکه ابتدا جهادِ دانشگاهی متولی امور بود و بخش فرهنگی بعد از مدتی وارد کار شد.
او ادامه داد: جشنواره تئاتر دانشگاهی بنابر استقبال دانشجویان به‌صورت رویدادی جداگانه و مستقل درنظر گرفته شد و طبیعی است این قشر ترجیح می‌دهد چنین رویدادی زیرنظرِ نهاد دانشگاهی برگزار شود که نسبت بیشتری با موضوع دارد. اما متاسفانه شاهد هستیم در طول زمان تغییراتی رخ داده و شرایط به گونه دیگری شده است.
این کارگردان با بیان اینکه بعضی مسئولان دانشگاهی در گذشته به شکل‌گیری تشکل‌ها اهتمام ویژه داشتند؛ اظهار کرد: باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که ما تشکلِ سیاسی نیستیم که نگرانی خاصی از این بابت وجود داشته باشد. بنابر این باید برای فعال شدن کانون‌های تئاتر دانشگاهی که در تمام دانشگاه‌ها وجود دارد و امکان عمل هم دارند؛ دست به‌کار شویم.
او افزود: متاسفانه شاهد هستیم مسئولان فرهنگی وزارت علوم نیز ارتباط چندانی با کانون‌های تئاتر دانشگاهی برقرار نکردند. پیش از این قرار بود وزارت علوم در تعامل جدی با کانون‌های تئاتر دانشگاهی نسبت به انتخاب دبیر جشنواره اقدام کند اما چنین اتفاقی رخ نداد. البته در حسنِ نیتِ متولیان هیچ شکی نیست ولی باید حواس‌مان باشد آنچه انجام می‌دهیم چه نتایجی به همراه دارد.
باپیری خاطرنشان کرد: باید تئاتر را به مثابه یک پدیده اجتماعی درنظر بگیریم و خوشبختانه مسئولان وزارت علوم نیز در این زمینه (علوم اجتماعی) متخصص هستند. آنها می‌دانند تئاتر می‌تواند به مثابه یک پدیده اجتماعی و این جشنواره به عنوان یک نهاد اجتماعی نقش مهمی ایفا کند. کانون‌های تئاتر دانشگاهی یک نهاد اجتماعی کوچک هستند که از تمرکزِ قدرت و مشکلاتی که به همراه خواهد داشت؛ جلوگیری می‌کنند. این رویکرد، حداقلی از دموکراسی را به همراه دارد و اصولا تئاتر منادی چنین ویژگی است.
او ادامه داد: شایسته است مسئولان وزارت علوم که خاستگاه علوم اجتماعی دارند با گشاده‌رویی بیشتری به این مطالبه توجه کنند. مطالبات دانشجویان با اهداف دولت جدید در تضاد نیست و انتظار می‌رفت با تغییر دولت شاهد استقبال بیشتر از فعال شدن کانون‌های تئاتر دانشگاهی باشیم؛ اما برعکس اینطور احساس می‌شود که نگاه از بالا به کانون‌های تئاتر دانشگاهی وجود دارد. البته انتظار نداریم همه چیز یکباره تغییر کند اما می‌توان مشارکت بیشتری طلبید.
کارگردان نمایش «ویران» با تاکید بر ضرورت انتخاب دبیر جشنواره توسط دانشجویان بیان کرد: وقتی دبیر از طریق کانون‌ها انتخاب شود این روند نسبت بیشتری با عمل دموکراتیک خواهد داشت و تاکید می‌کنم فرد معرفی شده باید سابقه فعالیت در دبیرخانه جشنواره تئاتر دانشگاهی را داشته باشد. در همین دوره مشکلاتی پیش آمد که به دلیل انتخاب دیرهنگام دبیر و انتشار دیر فراخوان جشنواره صورت گرفت اما شاهد بودیم تجربه اعضای دبیرخانه، اعم از رئیس و دبیر جشنواره و ستاد اجرایی موجب شد امکان برگزاری آبرومندانه این رویداد فراهم شود.
باپیری افزود: مسئولان فرهنگی وزارت علوم در دولت جدید به دلیل کمبودهای مالی که وجود دارد برای برگزای جشنواره منطقه‌ای ایده خوبی داشتند اما شکل برگزاری در کیش شبیه شوهای تلویزیونی بود و تئاتر تنها حلقه مفقوده آن به حساب می‌آمد. همچنین ایده‌های دیگر مسئولان همچون خرید بلیت دانشجویی و ایده دیگری مبنی بر پرداخت سوبسید به دانشجویان نگاهِ درستی بود اما باتوجه به وجود مرکزی مجعول در وزارتِ علوم موسوم به خانه تئاتر دانشگاهی که ده‌ها کار زمین مانده دارد این اقدام گرچه مثبت است اما به عنوان تنها عملکرد چنین مرکزی؛ عوام فریبانه محسوب می‌شود.
او توضیح داد: شاهد هستیم خبری از کارهای پژوهشی و اعزام گروه‌های نمایشی به خارج از کشور و ایجاد همدلی بین دانشجویان نیست و خانه تئاتر دانشگاهی تنها اقدام به خرید بلیت کرده و از تجمع دانشجویان و شنیدن نظرات آنها جلوگیری می‌کند.
کارگردان نمایش «کامنت» با بیان اینکه جشنواره تئاتر دانشگاهی امروز بعد از هجده دوره برگزاری دیگر جای آزمون و خطا نیست؛ اظهار کرد: دبیر باید با جشنواره تئاتر دانشگاهی نسبت و نزدیکی جدی داشته باشد. گرچه رسیدگی به امور تئاتری تمام وظیفه وزارت علوم نیست اما با خودم تصور می‌کنم آیا خیلی سخت است نمایندگان کانون‌های تئاتر دانشگاهی به همراه پنج فعال با تجربه این حوزه را کنار یکدیگر جمع کنیم و نظر آنها را درباره دبیر جویا شویم؟ آیا همین میزان دریافت مشورت و نظر کار دشواری است؟
این کارگردان تصریح کرد: گاهی ما نشست رسانه‌ای برگزار می‌کنیم که دیگران را توجیه کنیم تا نظر ما را بپذیرند، اما زمانی به شنیدن نظرها نیاز داریم. نباید این فضا را به محلی برای جولان ایده‌های خاص تبدیل کنیم. تمام آنچه رخ می‌دهد سوال‌هایی را به وجود می‌آورد که آیا مدیران وزارت علوم خودشان را هم شان دانشجویان نمی‌بینند؟ آیا تفکرات خود را وحی منزل می‌دانند؟ معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت علوم که خودش کارشناس و متخصص علوم اجتماعی است تا چه اندازه به این اندیشه جامه عمل می‌پوشاند؟
باپیری با نگاهی منتقدانه به عملکرد خانه تئاتر دانشگاهی گفت: چرا شاهد هستیم کارمندان زیرمجموعه به مدیرکل فرهنگی اجتماعی آدرس غلط می‌دهند و بین دانشجویان و ایشان فاصله ایجاد می‌کنند. چه عاملی موجب می‌شود در فضای اندیشه‌ای دانشگاه فردی را حذف کنیم؟ آیا افرادی که اقدام به چنین کاری می‌کنند متولی فرهنگ هستند و عملکرد آنها نسبتی با علم دارد؟
او افزود: این صحبت‌ها به دور از هرگونه سهم‌خواهی فقط در جهت اطلاع مسئولان فرهنگی وزارت علوم انجام می‌شود. مسئولان فعلی برخلاف شعارهای دولت و مسئولان فرهنگی وزارت علوم در دو سال گذشته در تعامل کافی با دانشجویان نبودند و در برخورد با منتقدان خود عملکرد مناسبی نداشتند. بیشتر سعی در نادیده گرفتن یا در مواردی محدود حذف مشاهده می‌شود.
این کارگردان گفت: واقعیت این است؛ مسئولان محترم فرهنگی! هر چند قصد دخالت در امور اداری مجموعه محترم را نداریم، اما درخواست حداقلی دانشجویان تئاتر این است که فردی مسئول یا کارشناس برای بخش خانه تئاتر دانشگاهی یا مرکز تئاتر دانشگاهی یا هر عنوان دیگری انتخاب شود. شخصی آشنا به تئاتر و یا حداقل از بدنه تئاتر دانشجویی بر این منصب قرار بگیرد که بتواند در راستای شعار همدلی و همزبانی دولت و ملت ارتباط بهتری با بدنه تئاتر دانشگاهی برقرار کند.