فردیت و تنهایی تبدیل به معضلی اجتماعی شده است

به گزارش ایلنا، محسن استاد علی بعد از نمایش فیلم  در توضیحی پیرامون چگونگی از ایده تا اجرای اثر گفت: در جامعه امروز فضای تنهایی حتی در میان جمع ها نیز حضوری پررنگ و گسترده دارد. فضایی که فردیت در آن حاکم است و در کلان شهرهایی خصوصا تهران به معضلی اجتماعی تبدیل می شود. پیرامون این فضا به واسطه یکی از دوستان با محیط این خوابگاه آشنا شدم. با مشاهده اتمسفر غالب بر این مکان حس کردم ایده ذهنی ام در این مکان قابل پیاده سازی است. در بدو امر و همان شب ابتدای ورودم با پویا آشنا شدم و به واسطه او باب آشنایی با سایر ساکنان خوابگاه مهیا شد.

وی ادامه داد : متعاقب قریب به یک سال رفت و آمد به این مکان به 10 کاراکتر اصلی رسیدم و پس از غربال، فیلم به 6 نفر فعلی منتهی شد. در مقطعه شب تحویل سال حدود 20 جلسه ضبط داشتیم و مطابق طراحی اولیه بنا بود فیلم در لحظه تحویل سال به اتمام برسد. در زمان تدوین فیلم خبردارشدیم که خوابگاه به دستور اداره اماکن تعطیل شده و نهایتا در تیتراژ پایانی به آن اشاره شد.
 

وی همچنین درخصوص نزدیک شدن به شخصیت های آثارش یادآور شد: با توجه به بافت جامعه و علاقه شخصی من به ساخت آثاری که در بستر جامعه رخ می دهد - آن چه از آن تحت عنوان مستند اجتماعی نام برده می شود - بیشتر به آدم ها پرداخته ام. بحث شکافی که در میان خانواده ها اتفاق افتاده در آثارم به تصویر درآمده است.

استاد علی تاکید کرد در آثار مشاهده گر تمام تلاش بر این است که وقایع همان گونه که هست، نشان داده شود به نوعی که اگر دوربین هم حضور نداشته باشد، آن رویداد شکل می پذیرد. در طراحی اولیه این کار پس از مشخص نمودن سکانس ها و کلیت قالب ان، برخی صحنه های کلی که در ذهن دارم روی کاغذ می آورم، اما آن چه در طول فیلمبرداری یک سکانس رخ می دهد و چگونگی روند درام، از دست فیلمساز خارج است که این خود از خصوصیات کار مستند و از محاسن این نوع فیلم محسوب می شود.   

 وی ادامه داد :برای آن که بخواهیم در سینمای مشاهده گر فقط ناظر باشیم، این نوع سینما را به سینمای مشاهده گر – تعاملی سوق می دهیم. تعاملی که در گفتگوها،در برخی گفتگوها و سوق دادن شخصیت ها به سمت دراماتیزه کردن موضوع، نقش فیلمساز شکل می گیرد. در نوع کارهای من روایت وجود دارد، شخصیت ها درست معرفی می شوند، نقاط عطف و کشمکش وجود دارد. وام گرفتن این عوامل از سینمای قصه گو و داستانی و بهره برداری از آن در سینمای مستند، نهایتا بلاعث ارتباط موثر مخاطب با اثر می شود.

استاد علی با اشاره به زبان مشترک کارگردان با فیلمبردار و هدایت او سر صحنه، به لحظاتی که اجازه کات وجود دارد - مشخصا در پلان های مصاحبه و لحظات سکوت - به فرصتی برای تغییر قاب اشاره کرد، فرصت هایی که در طول زمان مصاحبه توسط کارگردان ایجاد می شود. در زمان تدوین به دلیل برش تصاویر، توهم استفاده از چند دوربین برای مخاطب ایجاد می شود. وی یادآور شد این نوع کار در سینمای مستند نیازمند گردآمدن تیم منسجم و یک دست تولید است. وی به عنوان مثال به صحنه مسجد و رفتن فرد روحانی به سمت اتاق خود پس از مشاجره نمازگزاران اشاره کرد که فیلمبردار ابتاکار عمل را به دست گرفته و به تعقیب پیشنماز می پردازد. ایده ای که در ذهن من در آن لحظه وجود نداشت. وی همچنین به بحث رعایت اخلاق و حریم خصوصی افراد اشاره کرد و اهمیت این موضوع را در آثار خود خاطر نشان کرد..

وی در پاسخ به سوالی در ارتباط با رفتار زندگی کاراکتر ها و تاثیر آن در روند کلی فیلم گفت: داستان این فیلم به صورت صفر تا صد نوشته نشد و در روند تحقیق نه از کاراکتر ها فاصله گرفتم و نه تا آن مقار از آنان سوال پرسیده بودم که در برابر دوربین بکر بودن خود را از دست بدهند. تجربه فیلمساز در روند تولید به یاری وی آمده و چگونگی ارایه شخصیت ها را به مخاطب شکل می دهد.

استاد علی در خصوص دخالت در طراحی صحنه فیلم افزود: هیچ گونه دخالتی ازجانب فیلمساز صورت نگرفته است. صرفا در حد تقویت نور فضای صحنه ها مانند اتاق ها و بالکن پیش از فیلمبرداری بوده و در کلیت طراحی فضای صحنه، دخل و تصرفی صورت نگرفته است.

وی همچنین به صدابرداری فیلم اشاره کرد و افزود: میکروفون دوربین به عنوان صدای شاهد برای سینک زدن استقاده شد و صدا ها غالبا با بوم صدابرداری شده است و بعدا صداگذاری صورت گرفته است.

استاد علی درخصوص علت عدم حذف سوالات و صرفا پاسخ کاراکترها در طول فیلم گفت: در بسیاری موارد سوالات حذف شده و فقط پاسخ شنیده می شود اما جاهایی بود که اگر سوال حذف می شد مفهوم خود را از دست می داد که در این مواقع لاجرم خود سوال هم در فیلم شنیده می شود.

وی درمورد نمایش میکروفون ها در چند پلان فیلم متذکر شد که به دلیل شبهاتی که در ذهن برخی به وجود آمده بود که این یک کار داستانی است تا مستند، با حذف همین نشانه ها این تشکیک در ذهن ایجاد می شود که این ها بازیگر کاری داستانی هستند.

مهدی رضایی کارشناس و مدرس سینما با اشاره با پیشینه مستند مشاهده گر و سینمای بی واسطه، به خصوصیات این نوع سینما پرداخت و در ادامه متذکر شد با توجه به استفاده از یک دوربین توجه مخاطب را به کارگردانی دشوار این نوع مستند جلب کرد.

رضایی با اشاره به صریح اللهجه بودن کاراکتر ها دربرابر دوربین، به بحث فضای هم دلی و ایجاد ارتباط با کاراکتر ها توسط فیلمساز پرداخت. بیان پیشینه زندگی این افراد - که بعضا با معضل اعتیاد دست و پنجه نرم می کنند - در برابر دوربین دقیقا ماحصل عقبه ای است که از ارتباط و اتحاد این افراد با کارگردان شکل گرفته و تجربه ای که فیلمساز در برخورد با این قشر از جامعه کسب نموده است.

رضایی به محتوای فیلم و پرداخت آن حول محور خانواده اشاره نمود. مضمونی که در جامعه امروز حایز اهمیت است و مسوولان و دست اندکاران امر باید در نشر آن اهتمام ورزند. وی همچنین یه تدوین این فیلم اشا ره کرد که ایده های تدوینی و چیدمان صحنه ها به روند روایت فیلم کمک نموده و اصولا در این شیوه از فیلمسازی باید همیشه رفت و برگشتی میان تدوین و نماهای گرفته شده وجود داشته باشد و در هنگام تولید به ایده تدوین نیز فکر کرد.