جنتی و جهانگیری چه نوایی از ارکستر سمفونیک تهران را شنیدند؟

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در پایان سه سال تعطیلی ارکستر سمفونیک تهران، اعضای بزرگترین ارکستر کشور تنها با یک هفته تمرین مداوم روی صحنه رفتند تا با اجرای سخت‌ترین سمفونی بتهون(شماره 9) پیش از عید، آغاز به‌کارشان را به همگان اعلام کرده باشند.

سمفونی شماره 9؛ آخرین سمفونی بتهوون است و اجرای گروه کر در موومان چهارم، اتفاقی تازه در گستره‌ی رپرتوار موسیقی کلاسیک به‌شمار می‌آید زیرا پیش از آن هیچکس چنین کاری نکرده است. بتهوون با ایده‌های انسان‌دوستانه این سمفونی را نوشته و قرن‌هاست سمفونی توسط احزاب و قدرت‌‌های سیاسی مورد ستایش و استفاده قرار گرفته است.

ارکستر سمفونیک تهران که سه سال طعم تلخ تعطیلی را چشیده؛ این‌بار آماده شد تا پیام‌های انسان‌دوستانه‌ی بتهوون را به گوش ایرانیانی برساند که هم نسبت به موسیقی دچار سوءتفاهم هستند و هم نسبت به منافع حزبی و سیاسی خود. و  این "علی رهبری‌"ست که سکاندار انتقال چنین پیامی‌ست.

اجرا در ساعت 20:30 آغاز شد و فضای مضطرب‌کننده‌ی موومان اول بر تالار وحدت سایه افکند و در میزان هفدهم بود که تم اصلی شنیده شد. اجرای باصلابت ارکستر در تم آغازین این سمفونی، نخستین اتفاق مثبت اجرا بود. پس از تم اصلی، یک تم فرعی که سرچشمه گرفته از نغمه‌های اصلی‌ست، شنیده می‌شود. این تم فرعی؛ پلی برای اجرای تم دوم است و حالا بسط و گسترش ایده‌هاست که موومان اول را به بالاترین حد خود می‌رساند.

در اجرای موومان اول، ارکستر شروع خوبی را تجربه می‌کند و موومان دوم در فرم اسکرتسو آغاز می‌شود. این موومان نیز مانند موومان اول مینور است که در میانه‌ی آن از "ر مینور" به "ر ماژور" تغییر گام می‌دهد. این تغییر گام و اتمام طوفان و پریشانی در ابتدای موومان دوم، به خوبی از درون ارکستر برمی‌خیزد و فضای روشن‌ "ر ماژور" احساس می‌شود.

اما با پایان این موومان، دشوارترین بخش کار ارکستر آغاز می‌شود و پس اجرای موومان سوم در سی بمل ماژور، ارکستر سمفونیک تهران بهتر قضاوت می‌شود.

این قسمت نوعی واریاسیون آزاد است که از یک تم اصلی و نغمات فرعی گوناگون تشکیل یافته و در "سل ماژور" و "ر ماژور" آورده شده است. در اجرای موومان سوم، رعایت مسائل دینامیکی بیش از هر وقت احساس می‌شود و خوشبختانه ارکستر سمفونیک تهران با وجود تمرین یک هفته‌ای خود، تا حد زیادی از پس این احساس در نواختن برآمد.

موومان سوم اصلی‌ترین عاملی‌ است که اجرای ارکستر سمفونیک تهران را بهترین اجرای ارکسترال سال بدانیم. نظم و هماهنگی ارکستر و رعایت دقیق مسائل دینامیکی که از دغدغه‌های رهبری برای اجرای موومان سوم بود، به خوبی رعایت می‌شود و این نکته‌ای‌ست که حاضران در سالن را به ادای احترام به ارکستر و نوازندگانی که سه سال درهای ارکستر بر رویشان بسته بود، وامی‌دارد.

سمفونی شماره 9 بتهوون در موومان چهارم مانیفست خود را اعلام می‌کند و در "ر مینور"، آغاز و در "ر ماژور" به پایان می‌رسد. در طول این موومان نیم ساعته که بلندترین بخش اجراست، شاهد مدگردی‌های بسیاری میان گام ماژور و مینور هستیم.

در موومان چهارم، کار گروه کر و به خصوص سوپرانوها دشوار است. در موومان چهارم، ارکستر بر دوش گروه کر خواهد بود و خوانندگان سولو نیز کار دشواری را خواهند داشت. 

شروع موومان مانند فریادی پس از آرامش موومان سوم است و ارکستر آماده می‌شود تا تم معروف "برادری و برابری انسان‌ها" را اجرا کند. در این بخش تم‌های سه موومان گذشته یکی پس از دیگری می‌آیند تا ناگهان خواننده‌ی باس می‌خواند:

یاران من! این سان غمین نسرایید!

بگذارید تا نغمه‌ای دیگر ساز کنیم

نغمه‌ای شادی افزاتر

شادی... شادی

و اجرای گروه کر با بیان این اشعار به پایان رسید:

اینک ای آدمیان گردهم آیید

به خود و به اهل جهان کمال خویش را بوسه دهید

هان ای برادران بر بام خیمه اختران

پدری مهربان ماوی گزیده است

ای آدمیان به سجده درمی آیید؟

ای جهانیان آیا از پروردگار خود آگاهی ندارید؟

او را برفراز خیمه ستارگان بجویید

که او بر بام اختران منزل گرفته است

 پس از پایان اجرای سمفونی شماره 9، علی رهبری پس از تشویق مداوم حاضران در سالن، روی صحنه آمد و ضمن بیان این مطلب که قصد صحبت در این مراسم را نداشته، گفت: از من پرسیدند که آیا قصد صحبت دارم و من گفتم خیر. اما حالا دیدم که نمی‌شود صحبت نکنم. من وقتی جلوی ارکستر برلین ایستاده بودم، فکر می‌کردم که آن روز، بهترین روز زندگی من است اما واقعا باید بگویم که امشب بهترین شب زندگی من بود. من با پدرها و پدربزرگ‌های این بچه‌ها، 6 سال قبل از انقلاب شروع به کار کردم و حالا با نوه‌هایشان کارم را ادامه می‌دهم.

او ادامه داد: این بچه‌ها خود مانند و جواهر هستند. اگر روزی به هر عنوان و دلیلی رهایشان کردید؛ بدانید که گناهی بالاتر از این نیست. اگر پدرم بود، می‌گفت: «دعای مادرش بود که حتی سولیست‎‌هایش هم در تهران بودند». خوشحالم که در ایران چنین کیفیتی را داریم.

رهبری به زمان کوتاه تمرین ارکستر نیز اشاره کرد و گفت: خیلی‌ها فکر می‌کردند چنین اجرایی امکان‌پذیر نیست اما من گفتم که این بچه‌ها و این ملت را می‌شناسم. حالا به جرئت می‌توانم بگویم که از ده سال پیش هم بهتر نواختند.

رهبر ارکستر سمفونیک تهران در پایان گفت: ما برای اجرای آنکور قطعه‌ای را آماده نکردیم اما بخشی از موومان سوم را خواهیم نواخت تا اولا خوب بخوابید و بعد بگویم که این چند میزانی که حالا می‌نوازیم، هیچ تفاوتی با اجرای بزرگترین‌ ارکسترهای دنیا که من در آن‌ها مشغول به کار بودم ندارد.

پس از اتمام بخش آنکور، حاضران مدت‌ها ایستاده به تشویق ارکستر می‌پرداختند.

ارکستر سمفونیک تهران پس از فراز و نشیب‌های بسیار، سرانجام جان گرفته. حال باید دید چه زمان ارکستر به فرم نهایی خود دست پیدا می‌کند و آیا اما و اگرهای باقی‌مانده برای همیشه رفع خواهد شد؟

ارکستر سفمونیک تهران در این شب میهمانان زیادی داشت. از معاون اول رئیس‌جمهور گرفته تا وزیر ارشاد و معاونانش و برخی سفرای کشورهای خارجی. خبرنگارانی که باید خود می‌دیدند و می‌شنیدند آنچه در اولین اجرای ارکستر سمفونیک می‌گذرد و چندین و چند ده مهمان دیگر که شانس دریافت اولین کارت دعوت ارکستر را پیدا کرده بودند.