تقویت ادبیات عامه‌پسند در مقابل ادبیات جدی مشکوک است
کیفیت داستان‌های کوتاه نه تنها مایوس کننده نیست بلکه می‌توان شاهد رقابت آن‌ها در اروپا وآمریکا بود اما در مورد رمان کاستی‌هایی وجود دارد
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ علیرضا زرگر(مدیر جایزه‌ی مهرگان) مراسم اختتامیه جایزه مهرگان ادب، درباره عملکرد دبیرخانه و هیئت داوری دوره‌های سیزدهم و چهاردهم جایزه مهرگان گفت: هجده ماه برای برگزاری این دوره جایزه مهرگان کار شده است. چه در دبیرخانه و چه در هیات داوری و به گواه اخبار منتشر شده در خبرگزاری‌ها و مطبوعات، در هر مرحله گزارش کار خود را روشن و شفاف داده‌ایم.
او ادامه داد: داوری در جایزه مهرگان کار سخت و طاقت فرسایی است زیرا داوران باید کتاب‌ها را بخوانند و در جلسات مشترک، بحث و گفت و گو کنند. برای نمونه فقط در این دوره در مرحله نهایی و ماقبل نهایی، شاهد بودم که داوراننزدیک به شانزده ساعت بحث‌های اقناعی و تند و تیز از مجموعه 311 کتاب داشتند.
زرگر با تقدیر از احمد پوری یکی از داوران دوره گذشته که به دلیل مشغله زیاد و مشکلات شخصی، از داوری مهرگان کنار رفت، بیان کرد: لطف و محبتاحمد پوری همواره در کنار ماست و در این دوره، فتح‌الله بی‌نیاز، دبیر چند دوره گذشته مهرگان ادب به رغم کسالتی که داشتند، به اصرار من و دیگر داوران، مجددا به جمع داوران مهرگان ادب پیوستند که از لطف ایشان سپاسگزارم.
وی افزود:همکاری جناب مهدی غبرایی و علیرضا سیف الدینی در جمع داوران این دوره ادامه داشته و تجربه این دوستان صاحب نظر، برای داوران غنیمت بوده است. سرکار خانم محبوبه میر قدیری برنده دوره هفتم جایزه مهرگان که در اراک سکونت دارند، در مرحله مقدماتی به داوران مهرگان یاری رساندند که از ایشان نیز تشکر می‌کنم.
قانون و مقررات را برای گروهی نوشتند و امر و نهی را برای گروهی دیگر
مدیر جایزه‌ی مهرگان با تاکید بر اینکه مهرگان جایزه‌ای مستقل و خصوصی است، ادامه داد: برخی اوقات از سوی مسئولان درباره حمایت از جوایز خصوصی حرف هایی زده می‌شود. هرگز به یاد نمی‌آور ما در مهرگان چنین خواسته باشیم و ما از هیچ مقامی در هیچ دولتی تقاضای حمایت نکردیم.
او ادامه داد: ما حمایت دولتی نمی‌خواهیم ولی اعلام آمادگی کردیم تا در چهارچوب همین مقررات موجود فعالیت کنیم اما ظاهرا قانون و مقررات را برای گروهی نوشتند و امر و نهی را برای گروهی دیگر. امیدواریم روزی برسد که مسئولان ما درباره جوایز خصوصی و تشکل های مدنی، این رفتار دوگانه را کنار بگذارند و شهروندان را رتبه بندی نکنند.
وی ضمن ابراز ناراحتی از اینکه اسپانسرها از جوایز ادبی حماتی نمی کنند افزود : در این دوره از جایزه، حامی مالی و اسپانسر نداشته ایم. سرجمع هزینه‌های این دوره جایزه حدود ده میلیون تومان بوده که توسط من و همسرم تقبل شده است. صورت ریز این هزینه‌ها موجود و در دسترس است. مسائل مالی در مهرگان همیشه شفاف بوده و مجموعا رقم زیادی نیست.
مهرگان در اعتراض به نبود امکانات تنفسی به شمال کشور منتقل می‌شود
زرگز از برگزاری جایزه مهرگان محیط زیست در خارج از تهران خبر داد و بیان کرد:چون در مهرگان، موضوع علم و محیط زیست نیز برگزیده دارد، مناسبت رسمی امروز 14 اسفند، روز درختکاری است و زمان اهدای جایزه مهرگان محیط زیست نیز نزدیک است. دریغم آمد که به این نکته اشاره نکنم که کار آلودگی تهران از کاشت صد ا هزار نهال گذشته است و ترویج فرهنگ حفظ و نگهداری از محیط زیست نیازمند چاره‌ی دیگریست. به همین مناسبت، در اعتراض نبود امکانات تنفسی، جایزه آینده مهرگان را در یکی از شهرهای شمالی کشور برگزار می‌کنیم.
مدیر جایزه‌ی مهرگان درپایان افزود: امیدوارم مهرگان به دورانی بازگردد که فراخوان عمومی خود را داشته باشد و با حضور اهالی فرهنگ و ادب، در شرایط مناسب‌تری برگزار شود. جوایز بسیاری در طول سال برگزار می‌شود با سر و صداهای بسیار که مشخص نیست چه هزینه‌هایی بابت آن می‌شود و گاها گفته می‌شود 400 داور آن آثار را بررسی کردند که من واقعا خوشحال می‌شوم اگر این تعداد متخصص در کشور وجود داشته باشد.
علیرضا سیف‌الدینی(عضور هیئت داوران) درباره کیفیت آثار دوره سیزدهم و چهاردهم اظهار داشت: کیفیت داستان‌های کوتاه نه تنها مایوس کننده نیست بلکه می‌توان شاهد رقابت آن‌ها در اروپا وآمریکا بود اما در مورد رمان کاستی‌هایی وجود دارد که به ساختار رمان برمی‌گردد و حل این مسئله دانش و تسلط زیاد نویسنده را می‌طلبد.
تقویت ادبیات عامه‌پسند در مقابل ادبیات جدی مشکوک است
او ادامه داد: در طول این سال‌ها توجه به ادبیات عامه‌پسند بیشتر از ادبیات جدی بوده است. من با جوایز دیگر کاری ندارم اما ما در جایزه مهرگان سعی می‌کنیم به ادبیات جدی توجه کنیم؛ یعنی بخشی که چندان مورد توجه نیست. البته معتقدیم در کنار ادبیات جدی باید ادبیات عامه‌پسند هم باشد اما رقابت باید سالم باشد.تقویت ادبیات عامه‌پسند در مقابل ادبیات جدی مشکوک است و به عقیده من باید هوشیار بود.
جوایز در ایران، روز به روز ایده اولوژیک تر و خودی و غیر خودی تر می‌شوند.
فتح‌الله بی‌نیاز(عضور هیئت داوران) درباره شرایط فرهنگی در ایران گفت: تمامی عرصه‌ها مثل سیاست، اقتصاد و علم باخت دارند ولی عرصه فرهنگی باخت ندارد. ما در دنیا میبینیم که در دنیا جوایز ادبی و فرهنگی بیشتر می‌شود و حتی جوایز دولتی هم بدون دخالت دولت‌ها اهدا می‌شوند اما متاسفانه جوایز در ایران روز به روز ایده اولوژیک تر و خودی و غیر خودی تر می‌شوند.
وی افزود: امیدوارم شرایطی به وجود بیاید که تعداد این جوایز در ایران هم بیشتر شود. جوایز کمک مالی به نویسنده نمی‌کند و قطعا مبلغ آن ناچیز است اما موجب شناخته شدن یک نویسنده می‌شود که کمک بزرگی به ادبیات است.
مهدی غبرایی(عضو هیات داوران) در مراسم اختتامیه، با خواندن بیانیه هیات داوران جایزه مهرگان ادب، برنگان سیزدهمین و چهاردهمین دوره این جایزه را مشخص کرد.
متن بیانیه به شرح زیر است:
هیات داوران مهرگان ادب از میان 142 رمان،نوولت، و داستان بلند که در سال‌های 1390 و 1391 در ایران منتشر شده است و همچنین از میان168 مجموعه داستان کوتاه، که در سال‌های مذکور انتشار یافته، برندگان جایزه مهرگان ادب را برگزیده است.
هیات داوران اشاره به این نکته را ضروری می‌داند که در این دوره نیز همچون سال‌های قبل تنگناها و محدودیت‌های قابل توجهی در راه انتشار ادبیات داستانی معاصر وجود داشته و بروز و ظهور سلیقه‌ها و دیدگاه‌های متفاوت و گاه متضاد هم ، شرایط دشواری برای بعضی نویسندگان پدید آورده است.، بدون شک چنانچه فضای حاکم بر ممیزی کتاب تغییر کند و محدودیت‌ها کاهش یابد، می‌توان امیدوار بود که آثار درخشان‌تری چاپ و منتشر شود. در هر حال گزینش‌های هیئت داوران محدود به برسی آثار منتشر شده در طول دوره بوده است.
در بخش رمان،نوولت و داستان بلند، هیات داوران با اکثریت آرا رمان مردگان جزیره موریس اثر فرهاد کشوری از نشر زاوش را به دلیل برخورد آمیخته با تخیل با رویدادهای تاریخی و تاکید ضمنی بر ارزش ادبیات و نوشتن خاطرات، به عنوان بهترین رمان فارسی انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب و جایزه نقدی دانسته است. هیات داوران در انتخاب این رمان، علاوه بر نقاط قوت آن، تلاش های مستمر و چندین ساله نویسنده را در روایت داستان‌های متنوع مد نظر داشته است.
هیات داوران همچنین با اکثریت آرا، رمان گراف گربه نوشته هادی تقی زاده از نشر روزنه را به دلیل نوآوری در فضاهای علمی و تخیلی و امر خیالی، شایسته دریافت لوح تقدیر مهرگان ادب به عنوان رمان تحسین شده هیات داوران دانسته است.
در بخش مجموعه داستان کوتاه، هیات داوران به اتفاق آرا، مجموعه داستان سمفونی قورباغه‌ها نوشته کرم رضا تاجمهر(دریکوندی) از نشره قطره را به دلیل اجرای فرم‌های متنوع روایت، رعایت ایجاد مصون از حذف و ارائه، تصاویری زیبایی شناختی از دردها و امیدهای انسان، به عنوان بهترین مجموعه داستان کوتاه انتخاب کرده و شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب و جایزه نقدی دانسته است.
هیات داوران مجموعه داستان فوق الذکر را به عنوان یکی از درخشان ترین مجموعه داستان‌های منتشر شده در یک دهه اخیر دانسته و خوشنودی خود را از دست به قلم شدن نویسنده‌ای جوان و با استعداد در شهری کوچک و دور از تهران، پنهان نمی‌دارد.
در میان دیگر مجموعه داستان‌ها، تک داستان‌های زیبا و درخشانی وجود داشت که هر یک می‌تونست موجب برکشیدن و انتخاب یک مججموعه داستان شود، ولی توجه هیات داوران به همه داستان‌های یک مجموعه و کلیت اثر بود و به همین دلیل هیات داوران به اتفاق آرا، از میان مجموعه داستان‌ها، مجموعه داستان نوروز آقای اسدی نوشته محمو کلباسی از نشر چشمه را به دلیل رویکردهای ارزشمند معنایی و گزینش زاویه دید مطلوب و تمرکز بدون حاشیه روی روایت، به عنوان اولین مجموعه داستان تحسین شده هیات داوران و مجموعه داستان آن‌ها کم از ماهی ها نداشتند نوشته شیوا مقانلو از نشر ثالث را به دلیل توازن، نقل و تصویر در بازنمایی امر درونی انسان، به عنوان دومین مجموعه داستان تحسین شده هیات داوران انتخاب کرده و هر دو مجموعه داستان را شایسته دریافت لوح قدیر مهرگان ادب و عنوان مجموعه داستان تحسین شده هیات داوران دانسته است.
هیئت داوران همچنین دو مجموعه داستان "امروز شنبه " نوشته یوسف انصاری از نشر فراز و "بوی قیر داغ" نوشته علی اکبر حیدیری از نشر روزنه را شایسته تقدیر می‌داند.
تیراژ کتاب در 400 نسخه ناراحت کننده است
پس از قرائت بیانیه هیات داوران و معرفی برگزیدگان، فرهاد کشوری برای دریافت تندیس و جایزه خود حاضر شد و ضمن ابراز خوشحالی از دریافت تندیس مهرگان گفت:نوشتن در مملکت ما به این صورت است که باید اثر به ارشاد برود و ارشاد درباره آن نظر بدهد و این مسئله هم در طول سال‌ها متفاوت بوده است. در سال‌هایی شرایط بهتر می‌شود و زمانی هم مثل 9 سال گذشته، شرایط سخت و دشوار می‌شود.در کنار آن،کار یک نویسنده وابسته به مسائل بسیاری چون شرایط فرهنگی جامعه، ناشر، خواننده و یا جوایز ادبی است.
وی با ابراز ناراحتی شرایط نامساعد تیراژ کتاب گفت: خوشبختانه نویسندگان، مترجمان و ناشران در هر سنی در شرایطی بازدارنده، مشغول به فعالیت هستند اما مشکل از جای دیگریست. تیراژ کتاب ها به 400 نسخه رسیده و من حتی شنیدم یک کتاب تاریخ در 200 نسخه چاپ شده است. این مسئله برای کسانی که زندگی‌شان تنها از راه نوشتن و ترجمه می‌گذرد واقعا ناراحت کننده است.
کشوری در پایان با تاکید بر اینکه کار ادبی یک پناهگاه است، اظهار داشت: امیدوارم شرایطی پیش بیاید که اوضاع به سامان شود. من وقتی فکر می‌کنم، میبینم اگر نوشتن و کتابخوانی را از من ما بگیرند دیگر کاری برایمان باقی نمی‌ماند. به هرحال کار ادبی کردن نوعی پناهگاه است.
نویسندگانی که در پیله خفه می‌شوند
کرم‌رضا تاجمهر (دریکوندی) پس از دریافت تندیس خود، گفت: این کتاب شش سال در وزارت انتشار منتشر مجوز نشر بود و نهایتا پس از حذف چهار داستان به چاپ رسید.من شرایط سختی را طی کردم اما خوشبختانه روزهای امیدوار کننده‌ای رسیده است.
او ادامه داد: نویسندگان جوان شهرستانی کرم‌های ابریشمی هستند که فرصت خارج شدن از پیله را ندارند. خودِ من چندین‌بار در پیله خفه شده‌ام اما با سخت‌کوشی یا شانس توانسته‌ام از پیله خارج شوم. امیدوارم شرایط برای شناخته شدن این نویسندگان که در کمترین امکانات فعالیت می‌کنند، فراهم شود. منظورم از کم بودن امکانات، عدم حضور اساتید در کنار آنهاست. من که خودم نیازمند اساتید هستم، در شهرستان، چشم امید بسیاری از نویسندگان شدم و این مسئله غم انگیز است.
شیوا مقانلو نیز در پایان ضمن تشکر از هیئت داوران، گفت: خوشبختانه این روزها فعالیت بانوان بشتر شده است و شبهه اینکه یک نویسنده به علت زن بودن جایزه می‌گیرد، از میان رفته است. امیدوارم که جوایز از شرایط زنانه و مردانه آمدن بیرون آید و تنها خود آثار برسی شود.
او نیز با تایید صحبت‌های تاجمهر افزود: در طول 10 سالی که به طور رسمی وارد جهان ادبیات شده‌ام، نویسندگان بسیاری را در شهرستان‌ها دیدم که با وجود سن‌های کمشان بی‌نظیر می‌نویسند و امیدوارم که شرایط برای شناخته شدن آن‌ها فراهم شود.