در نخستین نشست رویداد نخلواره مطرح شد؛
علیرضا محجوب: بیشترین اسامی درباره درخت خرما در زبان فارسی است/ سلمانخواه: خرماچینی سنتی ثبت اثر ملی می‌شود
نخستین نشست رویداد نخلواره عصر امروز دوشنبه سوم دی ماه در موزه شهدای تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، خدیجه یارعلی دبیر همایش نخلواره در ابتدای این نشست گفت: این همایش یک پیش‌رویداد برای یک رویداد در سال آینده تحت عنوان نخلواره است. خرما جزو محصولات استراتژیک ما است و امروز می‌خواهیم نگاهی اجمالی به صنعت خرما داشته باشیم.
وی افزود: صنایع دستی در خرما بحثی جدی است و نخلستان‌ها جاذبه‌های بسیار خوبی برای گردشگری است. کشور ما جزو کشورهایی است که تولید و توزیع خرما در آن وجود دارد و طبیعتا در استانهای جنوبی ما مثل خوزستان، کرمان، سیستان و بلوچستان و استان فارس کشت نخل صورت می‌گیرد. این محصول علاوه بر اینکه در بعد اقتصادی میتواند نقش داشته باشد به خاطر ماهیت فرهنگی که نخل دارد و ویژگی‌هایش که درختی است که نر و ماده دارد، آیینی برای برداشت دارد، جذابیت‌هایی برای مردم محلی دارد و همه اینها میتواند ظرفیت‌هایی برای گردشگری باشد.
در ادامه این نشست یوسف سلمانخواه معاون مدیرکل حوزه وزارتی و امور بین‌الملل وزارت میراث فرهنگی اظهار کرد: یکی از رسالت‌ها و ماموریت‌های وزارت میراث فرهنگی ترویج و معرفی صنایع دستی کشور است. هنر صنعت صنایع دستی در کشور ما خیلی مهجور است. در رقابت‌های جهانی ما هنوز نتوانستیم به چشم‌اندازی که نیاز است برسیم. حمایت‌هایی باید از هنرمندان انجام شود، امروز صنایع دستی نیازمند حمایت‌ها و سیاست‌های جدیدی است که دولت چهاردهم بدون تردید به آن خواهد پرداخت. صنایع دستی علاوه بر اینکه یک محصول است میتواند در چرخه گردشگری کشور تاثیر بسزایی داشته باشد.
وی افزود: صنایع دستی نیازمند حمایت‌های ویژه دولت است، در همین راستا بیش از دوهزار کارگر صنایع دستی امسال بیمه شده‌اند و این روند ادامه خواهد داشت. در زمینه تجاری‌سازی و برندینگ در تلاش هستیم و بیش از هر چیز در صنایع دستی مردمی‌سازی صنایع دستی مسئله‌ای بسیار مهم است. صنایع دستی سخنگوی ما در آن سوی مرزها است و می‌توانیم از این طریق پیام‌های خود را به جهانیان ارسال کنیم. وقتی به سفر می‌رویم سعی کنیم یک محصول صنایع دستی را به عنوان نماد آن شهر خریداری کنیم و اینچنین به اقتصاد هنرمندان کمک کنیم.
در ادامه این نشست علیرضا محجوب دبیرکل خانه کارگر اظهار کرد: امروز در مناطق خرماخیز لغت مغ باب است. در دوره کمبوجیه کسی به نام بردیا ظهور می‌کند و می‌گوید من برادر کمبوجیه هستم و با ادعای دروغینش داریوش سعی می‌کند حکومت را از او پس بگیرد، بردیا که صرع داشته کشته می‌شود و گفته می‌شود که داریوش کمبوجیه را نکشته بلکه او مغ بود. در عصر هخامنشی به موبد مغ می‌گفتند و حالا هنوز هم در اطراف هرمزگان به نخلستان، مغستان می‌گویند. کرمان که یکی از مهدهای قدیمی خرماست و من چندین کلمه مترادف خرما در ادبیاتشان پیدا کرده‌ام، مغ به معنای کلمه درخت خرما رایج است. یک روایت وجود دارد که می‌گویند ایران یکی از مهدهای قدیمی نخل است، این درخت خودرو نیست و باید توسط انسان کاشت شود و ایرانیان اولین کسانی هستند که این درخت را می‌کاشتند.
وی افزود: در روایت‌های تاریخی اسم خرما مطرح شده است. در زمان بودا گفته شده که او به باغی رفت، زیر درخت خرما نشست و ۴۲ روز بیتوته کرده و خرما خورد، نخل اولین بار در هند پیوند زده شد ولی این درخت فقط متعلق به هند نیست. یک نقش با خط هیروگلیف وجود دارد که در آن دو تا زن با خوشه‌های خرما دیده می‌شود. خرما میوه‌ای افریقایی است و می‌گویند متعلق به آنجاست و امروز مصر رتبه اول و ما رتبه چهارم را در حوزه تولید خرما داریم و گفته می‌شود سالانه ۹میلیون و ۸۰۰ هزار تن خرما در دنیا تولید می‌شود و سهم ما سالانه یک میلیون و ۸۰۰هزار تن است.
دبیر کل خانه کارگر تاکید کرد: یکی از روایت‌هایی که احتمال می‌دهیم تصدیقی بر قدمت بیش از ۴هزار سال قدمت خرما باشد می‌گویند که البته گفته می‌شود حداقل ۵هزار سال سابقه دارد. می‌گویند خرما اولین بار در بین‌النهرین کشت شد ولی من این را نمی‌پذیرم چون هنوز بصره کانون اصلی خرما است. حدود پنج هزار سال پیش آب خلیج عقب می‌رود شهر بصره بالا می‌آید و اینجا خرما می‌کارند.
محجوب در ادامه گفت: بیشترین اسامی که درباره این درخت وجود دارد فارسی است ۱۵ اصطلاح در مناطق مختلف داریم که در زبان عربی به این میوه مگ می‌گویند و در دوره ساسانی مطمئن هستیم که در جزیره هرمز فعلی و بندرعباس مزارع بزرگی بود که به این مزار مگستان می‌گفتند.
وی افزود: ابوریحان بیرونی در فقه‌اللغه به خرما اشاره کرده است. در قرآن کریم هم می‌توانیم تاریخ این واژه را پیدا کنیم، در داستان ابراهیم در ماجرای معروف بین صفا و مروه و چشمه زمزم که روایت‌هایی درباره‌اش وجود دارد نوشته شده که در کنارش درخت خرما بوده و این ماجرا مربوط به ۳۶۰۰ سال قبل است. در داستان حضرت مریم وقتی نوزاد متولد می‌شود به او گفته می‌شود که شاخ درخت را تکان بده تا خرما بریزد. در دوره سلیمان نبی خرما آرزو بوده و پرندگان برایش خرما می‌آوردند.
در ادامه این نشست محجوب اظهار کرد: اعداد درباره نوع خرما کمی نجومی است ولی تاکید کرده‌اند که بالغ بر ۱۴۰۰ نوع خرما وجود دارد که ۴۰۰ نوع آن در ایران است ولی من در منطقه گشتم و به بیشتر از صد نوع خرما نرسیدم. مثلا ما یک نوع خرما مضافتی در استان کرمان می‌شناسیم که همین خرما ۲۵ اسم دارد و ویژگی‌های خاصی برایش تعریف می‌کنند. انواع متعدد این پدیده خواص متعددی هم از گذشته داشته‌اند و در کتب آسمانی هم معلوم است که ارزش غذایی‌اش بسیار بالا بوده است. در نقاط مختلف خواص متعددی برایش می‌شمارند و حتی هسته خرما آنقدر خواص دارد که در قدیم هسته را آرد کرده و از آن نان درست می‌کردند. برخی منابع می‌گویند خرما میوه‌ای سلطنتی بوده و اینکه چه زمانی عمومی شده موضوعی برای گفتکو است.
وی افزود: گفته می‌شود که پنج استان در ایران خرما تولید می‌کنند اما دیگر مناطق نیز خرما تولید می‌شود. مثلا طبس کانون ناشناخته‌ای برای خرما است و ما بسیاری شهر داریم که باید شناسانده شود به شخصه بعد از زلزله طبس به آنجا رفتم و نخل‌های زیاد خرما توجهم را جلب کرد.
در ادامه این نشست مهدی مجتهد درباره اهمیت خرما در جذب توریست صحبت کرد.
در بخش دیگر این نشست غلامحسین حزبیان در ارتباطی آنلاین درباره اهمیت و ابعاد اقتصادی تولید و صادرات خرما صحبت کرد.
در ادامه این نشست محمدصادق توکلیان اظهار کرد: بی‌پروا بگویم که برای خرما هیچ کاری انجام نشده است و بنیانی نیست که کاری برایش انجام شود. باید بگویم امروز بزرگ‌ترین پروژه‌های غذایی دنیا مبتنی بر زنجیره غذایی خرماست. امروز آمریکایی‌ها بیشترین سرمایه غذاییشان را برای ۵۰ سال آینده روی خرما انجام می‌دهند. شکر یکی از اصلی‌ترین پایه‌های محصولات غذایی است و عامل اصلی بسیاری از بیماری‌ها به ویژه دیابت است و خرما به عنوان طبیعی‌ترین شکر میتواند جایگزین شکر باشد.
وی افزود: پنجاه درصد تولیدات خرما ضایعات می‌شود. پهنه تولید خرما بیشترین سطح اشتغال را میتواند داشته باشد و امروز تمرکز بر صنعت خرما فراتر از یک وظیفه ملی است. خرما یک فرصت است، ایتالیا اصلا تولید هرما ندارد اما بیشترین سطح صادرات صنایع خرما را ایتالیا دارد. نخلستان‌های ما باید نوسازی شوند، ما باید پالایشگاه خرما داشته باشیم و این یک کار مشارکتی است.
در پایان این نشست یوسف سلمانخواه وعده داد که در وزارت میراث فرهنگی و گردشگری پیگیری خواهد شد تا مهارت خرماچینی سنتی ثبت اثر ملی شود.
