بافت تاریخی شیراز، بستری هزار و اندی ساله دارد/ عبور قطار شهری نباید بدون مطالعات کافی باشد

به گزارش خبرنگار ایلنا، «کیوان نریمانی» مسئول سابق برنامه‌ریزی طرح تفصیلی جامع بافت قدیم شیراز با بررسی دقیق این طرح می‌گوید: در نقشه‌هایی که شهرداری ارائه کرده است تونل مترو قرار است از چهارراه زند حفر شود و تا خیابان احمدی نو ادامه یابد. در این میان ایستگاهی نیز برای شاهچراغ در نظر گرفته شده و قرار است لاین‌هایی زیرزمین تشکیل شود به طوری‌که لاین یک قطار شهری که از فلکه الله شروع به حرکت می‌کند و به‌سمت فلکه احسان می‌رود را به لاین چهار مترو در بلوار سیبویه متصل نماید.

او گفت: این مسیر از زیر خیابان چهارراه زند به سمت شاهچراغ، سردزک، شاهزاده قاسم تا احمدیه نو پیش می‌رود و از آنجا دوباره به ریل بعدی متصل می‌شود. در اینجا یک ایستگاه برای LRT قطار سبک شهری در نظر گرفته شده که طرح‌ها و دیتل‌های شهری آن نیز اجرا شده است.

به گفته نریمانی، اینکه آیا مطالعات صورت گرفته، مخاطراتی برای بافت تاریخی شیراز به همراه دارد باید گفت که مطالعات سازه‌ای که برای ساختمان مترو صورت گرفته بسیار دقیق است اما موضوع اصلی اینجاست، مطالعات سازه‌ای پاسخگوی آنچه که ما در محدوده‌های ویژه (مانند بافت‌های تاریخی) حرکت می‌کنیم، نیست و نمی‌تواند باشد. اگر شما در بیابانی مطالعات سازه‌ای انجام دهید طبیعی است که این مطالعات دقیق و کامل است اما زمانی که مربوط به بافت تاریخی شیراز می‌شود و قرار است تونل از زیر بافت تاریخی شیراز حرکت کند، موضوع دیگری است.

این شهرساز با طرح این پرسش که مخاطرات برای لایه‌های زیرین تاریخی که کاملا ناشناخته‌اند و در هزار و اندی سال مرتب ویران شده و به طور مداوم روی آنها ساخت و ساز صورت گرفته، چقدر جدی است و عبور قطار سبک شهری می‌تواند موجب لرزش آن‌ها شود؟ پاسخ داد: احتمالا بلی است.

او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا عبور قطار شهری و اثرات لرزه‌ای به بناهای تاریخی روی زمین و محورهای ارزشمند آسیب رسان است، گفت: باز هم بله این احتمال هم بسیار قوی است چرا که پیشتر، افرادی که در بافت تاریخی در حال فعالیت بودند با آثار معماری و کاشی‌کاری مواجه شده‌اند.

دبیر مجله سازمان نظام مهندسی استان فارس و مشاور و مدیر مطالعات فاز صفر قطار شهری سبک شیراز نیز می‌گوید: اثرات لرزه‌ای مربوط به گذر ریلی در قالب LRT اگر مطالعات دقیق روی بناهایی که در بافت تاریخی شیراز قرار گرفته‌اند و همچنین لایه‌های زیرزمین صورت نگرفته باشد، قطعا آسیب خواهد گذاشت و عبور قطار در این محدوده‌ها جزو الزامات مطالعاتی است.

او با طرح این پرسش که آیا رساندن جمعیت در یک مکان تاریخی با شکافتن شبکه‌ای و ایجاد نفوذپذیری به یک بافت تاریخی میسر است یا راه‌های دیگری با حفظ احترام به مکان‌های تاریخی –مذهبی وجود دارد، تاکید کرد: بله راه‌های دیگری با انتقال جمعیت برای زیارت و یا بازدید از مکان‌های تاریخی هم وجود دارد و در دنیا هم از این راه‌ها با رعایت موازین تاریخی و مذهبی انجام می‌شود.

آن طور که نریمانی می‌گوید: به عنوان مثال می‌توان در بافت تاریخی شیراز از ترامواهای چرخی استفاده کرد. این این وسیله با چرخ لاستیکی کم عرض و با سرعت مشخص حرکت می‌کند و روی شهر تعبیه شده است که به‌راحتی می‌تواند جمعیت را جابجا کرد. البته باید توجه داشت حجم جابجایی LRT شیراز یک چهارم مترو است اما طبیعی است که مترو در عمق پایینتر و ۵ برابر ظرفیت بیشتر است. با این حال از آنجایی که این شهر تاریخی است با استفاده از ترامواهای چرخی می‌توان زائر و بازدیدکننده آثار تاریخی را با حفظ اصل احترام به بقعه شاهچراغ (علیه السلام) و همزمان بازدید آهسته از این مکان مذهبی و دیگر آثار تاریخی را فراهم کرد.

این شهرساز تاکید کرد: فعالیت‌های عمرانی و عملیاتی در بافت‌های شهری در هر کجای ایران به‌ویژه در بافت‌های تاریخی باید با مطالعات و حساسیت‌های ویژه صورت بگیرد. درحال‌حاضر همین موضوع در لاین دو مترو آرامگاه حافظیه مطرح است که آیا لاین دو که در زیر زمین شکاف ایجاد کرده مورد سنجش قرار گرفته شده یا خیر؟ آیا حرکت قطار در لاین یک، لرزش در سازه بازار وکیل و ارگ‌کریمخانی ایجاد می‌کند یا خیر؟

او گفت: هم‌اکنون نقشه‌های شهرداری برای گذر قطار سبک شهری در شیراز آماده است اما اینکه اقدامات اجرایی شروع شده است، هنوز مشخص نیست. از همین رو، ضرورت دارد تا راهکارهای شایسته و بهینه از نگاه مهندسی برای بهترین گزینه صورت بگیرد.

آنطور که نریمانی معتقد است، در موضوعات توسعه شهری باید نگاه جامع و تصویر بزرگ داشته باشیم بنابراین لازم است مطالعات کارشناسی در وهله اول صورت بگیرد بعد شروع به اقدام هر گونه مداخلات و فعالیت عمرانی داشته باشیم. ما هنوز نمی‌دانیم زیر زمین چه آثاری است در واقع هیچ‌کس نمی‌داند. اگر آثاری باشد و یا مثلا یک شهر زیرزمینی باشد که ارزش آن از شهر روی زمین بیشتر باشد مثل رم و استانبول، باید تمام جوانب در نظر گرفته شود و مطالعات دقیق باشد چراکه ما هنوز چیزی نمی‌دانیم و همه چیز محتمل است. بنابراین نباید به بافت تاریخی شیراز و در فضای ناشناخته‌ای که زیر بافت وجود دارد نگاه تونلی خارج از شهر داشته باشیم. آن هم در شهری که بستر فرهنگی هزار و اندی‌ساله دارد.