گورستان هزارساله دارالسلام شیراز یا شعبه دوم بهشت زهرا! / مهمترین سنگ‌های تاریخی دارالسلام کجا هستند؟

به گزارش خبرنگار ایلنا، می‌گویند گورستان تاریخی دارالسلام شیراز یکی از سه آرامستان قدیمی جهان محسوب می‌شود. گورستانی که بیش از ۱۲۰۰ سال قدمت دارد و تا همین چند سال پیش نیز مقبره‌هایی از مشایخ علمی، عرفانی، ادبی و مذهبی قرن اول و دوم هجری را در خود حفظ کرده بود. از چند سال پیش تاکنون در این گورستان که در طی قرون متمادی دست نخورده به ما رسیده بود، بسیاری از مقبره‌ها به مرور تخریب و شکسته شد و فراتر از آن کتیبه‌ی سقاخانه آن که متعلق به سال ۱۲۸۴ ه. ق بود، در سال ۹۸ ناپدید شد.

در این میان اما طرح ساماندهی شهرداری شیراز نیز آسیب‌های کمی به این گورستان وارد نکرد. به دلیل هم‌سطح‌سازی بخشی از این گورستان، نه‌تنها منظر تاریخی آن مخدوش شد که بافت ارگانیک آن نیز برای همیشه از بین رفت.

با توجه به اینکه گورستان تاریخی دارالسلام شیراز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و بزرگترین آرامستان تاریخی و اسلامی ایران است که با دارالسلام نجف برابری می‌کند، مشخص نیست آیا طرح ساماندهی این گورستان بر اساس مصوبه میراث‌فرهنگی پیش رفته یا بدون مطالعه توسط پیمانکاران شهرداری انجام شده است؟ هرچه هست چند سال پیش مردم در اعتراض به طرح ساماندهی و جلوگیری از اقدامات شهرداری، زنجیره انسانی تشکیل دادند که البته در برابر اقدامات شهرداری بی‌نتیجه ماند.

درحال‌ حاضر بخش‌هایی از گورستان دارالسلام شیراز، خاکبرداری شده و با چینش موازی قبرها درست مثل بهشت زهرا(سلام الله علیها) و آرامستان‌های جدید، فضای تاریخی آن از بین رفته است. این درحالی است که برخی از کارشناسان از گم شدنِ تعدادی از سنگ‌قبرها هم خبر می‌دهند.

«داراب کرم‌پور» کارشناس و مرمت‌گر بناهای تاریخی کشور که هفته گذشته از گورستان تاریخی دارالسلام شیراز بازدید کرده است، به ایلنا گفت: دارالسلام شیراز یکی از گورستان‌های کهن ایران است که بنا بر برخی روایت‌ها قدمت آن به بیش از ۱۲۰۰ سال می‌رسد. گفته شده که وسعت این قبرستان در حدود ۱۰ هکتار بوده و حدود ۱۰ هزار سنگ قبر در آن وجود داشته و تا سال ۱۳۵۷ در آن مرده دفن می‌شده است. برخی عالمان، ادیبان و اندیشمندان شیراز در این قبرستان دفن شده‌اند. همچنین قبرهایی از دوره اسلامی در این گورستان شناسایی شده است.

وی افزود: از زمانی که ساماندهی این گورستان توسط شهرداری شیراز آغاز شد، زنجیره انسانی برای جلوگیری از این طرح تشکیل شد چراکه بعد از اقدامات مخربی که در تخت‌فولاد اصفهان و از بین بردن بافت کم‌نظیر آن صورت گرفت، حالا نوبت به گورستان تاریخی دارالسلام شیراز بود.

این کارشناس مرمت که هفته گذشته از این آرامستان تاریخی بازدید کرده، درباره مشاهداتش گفت: هفته گذشته بیش از ۴ ساعت در این گورستان بودم اما تعداد زیادی از سنگ‌های تاریخی آن را ندیدم. این گورستان نزدیک به ۱۴ شیرسنگی داشت که هم‌اکنون دو عدد از آنها باقی مانده است که آن‌ها هم آماده حمل بودند.

کرم‌پور با طرح این پرسش از مسئولان که سنگ‌های هزارساله دارالسلام کجاست؟ ادامه داد: گورستان تاریخی دارالسلام در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و نباید در آن مداخله جدی صورت بگیرد. در بازدیدی که از این گورستان انجام دادم، متوجه شدم نصف بیشتر سنگ‌های تاریخی نیست و پرسش من این است که چگونه می‌توان بافت ارگانیک این گورستان را از بین برد و تخریب کرد؟ این درحالی است که این گورستان کاملا تاریخی است و باید بر اساس ضوابط میراث‌فرهنگی ساماندهی آن انجام می‌شد تا منظر تاریخی آن از بین نرود.

او گفت: شهرداری در ساماندهی این گورستان تنها کاری که لازم بود انجام دهد حفاظت و نگهداری بود، اگر علف هرز می‌رویید، علف کش می‌زد و با نگهبان و محصور کردن آن مراقبت‌های کافی را انجام می‌داد. درحال حاضر اما این گورستان یک چهارتاقی خشتی دارد که بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد؛ اما چرا باید رها شده باشد و مداوم در این گورستان آتش‌سوزی رخ دهد.

به گفته کرم‌پور، این آرامستان هزار سال بافت سبز و زییابی داشت اما هم‌اکنون با ریختن آهک و شن و همچنین صاف کردن قبور درست مثل آرامستان‌های جدید الاحداث شده است وقتی با قبرهای موازی مواجه می‌شوی گویی در بهشت‌زهرا راه می‌روی و این اتفاق با بافت ارگانیک این گورستان کاملا منافات دارد.