چه بر سرِ وارثانِ اسکندر مقدونی آمده است؟

به گزارش خبرنگار ایلنا به نقل از لایوساینس، اسکندر مقدونی در سن ۲۰ سالگی بر تخت پادشاهی مقدونیه نشست و تنها ۱۲ سال بعد با فتح یکی از بزرگترین امپراتوری‌های جهان باستان درگذشت. اما پس از مرگ اسکندر مقدونی این پرسش مطرح شد که آیا او صاحب فرزند شد و در خلاء قدرت پس از مرگش، چه بر سر وراث او آمد؟

مورخان و باستان‌شناسان به این پرسش، جواب آری می‌گویند. به اعتقاد آن‌ها اسکندر یک و احتمالاً دو فرزند پسر داشته است. نخستین پسر او مشهور به «هراکل مقدونیه» مادرش نجیب‌زاده ایرانی با نام بارسین است و پسر دوم او «اسکندر چهارم» از همسرش رکسانا است.

اما رکسانا که بود؟

«یان ورتینگتون» استاد تاریخ باستان در دانشگاه مک کواری در سیدنی استرالیا، در کتاب خود «اسکندر کبیر» می‌نویسد: رکسانا دختر رئیسی در باختری، منطقه‌ای در آسیای مرکزی بود. نیروهای اسکندر هنگام لشکرکشی به منطقه او را دستگیر کردند. اسکندر در حدود ۳۲۷ قبل از میلاد با او ازدواج کرد که حاصل این ازدواج پسری با نام اسکندر چهارم بود. هر چند که اسکندر هیچگاه فرزندش را ندید چراکه همسرش اسکندر چهارم را باردار بود که اسکندر در سال ۳۲۳ قبل از میلاد در بابل درگذشت.

«هراکل مقدونی» در حدود سال ۳۲۷ قبل از میلاد از معشوقه‌ای به‌ام بارسینه، نجیب زاده ایرانی به دنیا آمد. پسری که چهار سال بزرگتر از اسکندر چهارم بود. هر چند که برخی از محققان در دوران معاصر هنوز بر این رابطه پدر و پسری ابهاماتی وارد می‌کنند چراکه اسکندر هرگز رسماً این فرزند را تأیید نکرد. اما به نظر می‌رسد که در میان برخی از محققان مدرن اتفاق نظر وجود دارد که هراکلس پسر بیولوژیکی او بوده است.

چرا پسران اسکندر به شاهی نرسیدند؟

وقتی اسکندر مقدونی بر اثر یک بیماری مرموز در سن ۳۲ سالگی درگذشت، هیچ جانشین مشخصی برای امپراتوری عظیم او که از بالکان تا پاکستان امروزی امتداد داشت، وجود نداشت. همسر او اسکندر چهارم را باردار بود، اگرچه در آن زمان معلوم نبود که این کودک پسر است یا دختر.

هراکلس مقدونی مشروع نبود و این موضوع ادعای او برای تاج و تخت را دشوارتر می‌کرد. ورثینگتون یکی از محققانی است که در این رابطه می‌گوید: «این پسر هرگز مدعی جانشینی او نبود، زیرا او نامشروع و پسر معشوقه بود.»

علاوه بر این، رکسانا و بارسین هر دو از اجداد آسیایی بودند که برخی از سربازان اسکندر آن را دوست نداشتند. طبق گفته مورخ اسکندر [رومی] باستان، کوئینتوس کورتیوس، هر دو پسر به عنوان وارثان بالقوه تاج و تخت در جلسه‌ای از ژنرال‌ها و طبقه سواره نظام پیشنهاد شدند، اما درجه و نظام ارتش - پیاده نظام - هر دو را رد کردند زیرا مادران آن‌ها ایرانی و آسیایی بودند. کارول کینگ، دانشیار آثار کلاسیک در دانشگاه مموریال نیوفاندلند، می‌گوید: آریدائوس، برادر ناتنی اسکندر مقدونی، پادشاه شد و اسکندر چهارم پس از به دنیا آمدن او به عنوان هم فرمانروایی انتخاب شد.

با این حال، کینگ معقتد است: البته هیچ یک از این دو «پادشاه» نمی‌توانند در عمل حکومت کنند. آریدائوس برادر ناتنی اسکندر نوعی اختلال ذهنی داشت که در حالی که الکساندر چهارم یک نوزاد بود، قدرت را برای او دشوار می‌کرد.

کینگ با اشاره به آریدائوس و فرزندان اسکندر گفت: در نتیجه، همه در جنگ‌های جانشینان، ژنرال‌های قدرتمند اسکندر، به عنوان مهره‌ها تبدیل شدند، زیرا آن‌ها برای کنترل امپراتوری با یکدیگر جنگیدند؛ و همه به قتل رسیدند.

در این میان اما المپیاس، مادر اسکندر مقدونی، نقش مهمی در جنگ قدرت برعهده گرفت. در سال ۳۱۷ قبل از میلاد، او موافقت کرد که نگهبان اسکندر چهارم شود و با کمک ارتشی به رهبری ژنرالی به نام پولیپرکن، آریدائوس را اسیر کرد و او را به قتل رساند. با این حال، نیرویی به رهبری ژنرالی به نام کاساندر به المپیاس حمله کرد و او را همراه با اسکندر چهارم در سال ۳۱۶ قبل از میلاد اسیر کرد و المپیاس را به قتل رساند.

اسکندر چهارم و رکسانا سپس خود را اسیر کاساندر یافتند که عملا مقدونیه را به عنوان پادشاه کنترل می‌کرد. کاساندر هیچ رقابتی برای تاج و تخت نمی‌خواست، بنابراین او اسکندر چهارم و رکسانا را در حدود سال ۳۰۹ قبل از میلاد به قتل رساند تا از رسیدن وارث نوجوان و قدرت گرفتن بالقوه جلوگیری کند.

هراکلس مقدونی وضعیت بهتری نداشت. واترفیلد نوشته است: ژنرال پولیپرکن پسر نامشروع اسکندر را به اسارت گرفت و پس از توافق با کاساندر، او را اندکی پس از مرگ اسکندر چهارم به قتل رساند.