فکر می‌کردم اقتباس آسان است تا وقتی سراغش رفتم!

به گزارش خبرنگار ایلنا، اسماعیل عظیمی، کارگردان فیلم‌کوتاه «صوراحیل» از آثار اقتباسی تقدیرشده در بخش «کتاب و سینما» در چهلمین جشنواره فیلم‌کوتاه تهران، همزمان با برگزاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، درباره نسبت کتاب با دنیای فیلمسازی و سینما گفت: معتقدم رابطه میان دنیای کتاب و دنیای سینما، رابطه بسیار نزدیکی است. بخشی از هویت سینما به‌خصوص سینمای داستانی، نشأت گرفته از «داستان» است. ادبیات داستانی هم بهترین پشتوانه برای آن می‌تواند باشد.

 وی افزود: آنچه شاید باعث جدایی دنیای سینما و دنیای کتاب شده است، متفاوت بودن مدیوم داستان‌گویی در این دو حوزه است. با این حال، سال‌هاست که این واقعیت هم ثابت شده است که با استفاده از ظرفیت اقتباس می‌توان یک متن داستانی و از جنس ادبیات را به یک متن سینمایی و متناسب با مدیوم تصویر درآورد. این فرآیند سبک‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد اما حرکت به سمت ظرفیت اقتباس و ادبیات داستانی، پشتوانه بسیار خوبی برای فیلم‌سازی محسوب می‌شود.

 این کارگردان سینمای کوتاه درباره کم‌رغبتی سینماگران برای ساخت فیلم اقتباسی هم گفت: احتمالاً جدی‌ترین مسئله این است که فضای کلی داستان و رمان، درونی است و بیشتر از جنس واگویه‌های کاراکترهای مختلف است. تصویری کردن این واگویه‌ها بسیار دشوار است. تبدیل این واگویه‌های درونی به زبان تصویر بسیار سخت است. اینکه چطور می‌توان درونیات را به تصور درآورد، مسئله بسیار مهمی است. درست است که بخشی از روایت در قالب دیالوگ کاراکترها شکل می‌گیرد اما این دیالوگ‌ها نیاز به کنش بیرونی هم دارد.

 وی افزود: برای خود من در فرآیند ساخت «صوراحیل» عبور از این مرحله بسیار دشوار بود. بخش زیادی از داستان صوراحیل که من آن را خوانده بودم، مربوط به واگویه‌های یک پدر بود درباره اینکه چگونه می‌تواند مفهوم مرگ را برای پسرش توضیح دهد. اینجا در فیلم اما باید این واگویه‌ها را در قالب چالش‌های بیرونی به تصویر درمی‌آوردیم. نمی‌توانستیم همه روایت را به نریشن و گفتگو کاراکتر با خودش تبدیل کنیم. شاید ابتدا تصور می‌کردم که این کار ساده است اما در اجرا متوجه شدم که بسیار دشوار است. این اولین تجربه من در زمینه اقتباس بود. هرچه جلوتر رفتم احساس کردم این کار حتی از نگارش یک فیلم‌نامه اورجینال که همه اجزای آن در اختیار خودت است هم دشوارتر است.

 عظیمی در توضیح بیشتر درباره منبع اقتباس فیلم‌کوتاه «صوراحیل» گفت: مهدی شریفی یکی از دوستان داستان‌نویس من است که در استان قم مشغول به فعالیت است. من از او خواستم اگر داستانی دارد که می‌تواند در قالب اقتباس تبدیل به یک فیلم شود، به من معرفی کند. چند داستان برای من ارسال کرد که میان آن‌ها داستان کوتاهی با عنوان صوراحیل بود که نظرم را جلب کرد. یکسالی اما طول کشید تا در قالب گفت‌وگوهایی که با هم داشتیم تصمیم گرفتم این فیلم را بسازم. اصلی‌ترین دغدغه‌ای که در این داستان برای من موضوعیت داشت، صحبت درباره «مرگ» بود.

 این کارگردان درباره اهمیت اختصاص بخشی با عنوان «کتاب و سینما» در جشنواره فیلم کوتاه تهران، گفت: این قبیل اتفاقات، انگیزه بسیار بالایی به فیلمسازان می‌دهد. جشنواره فیلم کوتاه تهران البته در ترکیب جوایز اصلی خود هم دو جایزه فیلم‌نامه دارد که یکی برای فیلم‌نامه‌های اقتباسی است و این رویکرد هم به‌نظرم بسیار تصمیم درستی است. در ادامه همین رویکرد درست، اختصاص یک بخش ویژه به کتاب و سینما با همکاری خانه کتاب، به این تلاش و هدف‌گذاری ضریب داده است.

 وی افزود: تمرکز ویژه بر فیلم‌هایی که فیلمنامه آن‌ها برگرفته از یک کتاب و یا حتی کهن‌الگوهای ادبی است، اتفاق بسیار مهمی است. کمااینکه برای خود من مهم بود که بدانم آیا در فرآیند اقتباس «صوراحیل» کارم را درست انجام داده‌ام یا نه. وقتی فیلم در یک بخش ویژه از میان تعداد قابل توجهی اثر برگزیده می‌شود، حتماً برای سازنده‌اش ایجاد انگیزه می‌کند. حضور «صوراحیل» در میان سه فیلم برگزیده این بخش در جشنواره سال گذشته، بسیار برای من انگیزه‌بخش بود.

 این کارگردان سینمای کوتاه در پایان گفت: از آنجا که انجمن سینمای جوانان ایران، برای بسیاری از فیلمسازان، نقطه آغاز فعالیت حرفه‌ای محسوب می‌شود، پیشنهادم این است که در فرآیندهای آموزشی هم به مقوله اقتباس توجه ویژه‌تری شود و به‌عنوان یک واحد تخصصی، نگارش فیلم‌نامه اقتباسی هم به هنرجویان آموزش داده شود. خیلی از فیلمسازان بزرگ ما مسیر خود را از همین انجمن آغاز کرده‌اند و می‌توان توجه به امر اقتباس را هم در فرآیندهای آموزشی همین انجمن مورد تأکید قرار داد.