برگزیدگان آثار برتر ادبیات نمایشی معرفی شدند/آیا زادروز بهرام بیضایی روز نمایشنامه‌نویسی ایران نام می‌گیرد؟
آیین پایانی دهمین دوره انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران روز جمعه ۲۹ دی‌ماه در سالن استاد فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، آیین پایانی دهمین دوره انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران با معرفی برگزیدگان، بزرگداشت بهرام بیضایی، یادی از شهلا لاهیجی در حضور مخاطبان و چهره‌های فرهنگ و هنر ایران، جمعه ۲۹ دی ماه در سالن استاد فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
حمیدرضا نعیمی (نویسنده، کارگردان و رئیس کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان تئاتر ایران) اجرای این برنامه را برعهده داشت. نعیمی ضمن خوشامدگویی به حاضران، جایزه ادبیات نمایشی را یکی از افتخارات کانون نمایشنامه‌نویسان دانست که به هیچ جریان سیاسی و حزبی وابسته نیست و به صورت صنفی برگزار می‌شود.
او همچنین ابراز خرسندی کرد که با وجود همه سختی‌ها، این جایزه به حیات خود ادامه داده و طی ۱۸ سال، به دهمین دوره خود رسیده است.
نعیمی همچنین ابراز امیدواری کرد که جایزه ادبیات نمایشی فراتر از یک رویداد ملی پیش برود و در آینده نزدیک بتواند ویژه همه کشورهای فارسی زبان برگزار شود.
این نمایشنامه‌نویس با اشاره به مشکلاتی که در این مدت گریبانگیر هنرمندان تئاتر بوده است، افزود: روزهای سختی را سپری کردیم. از همه تلخ‌تر از دست دادن دوستان و همکاران عزیزی است که جایشان خالی و یادشان سبز است.
به دنبال این سخنان، تصاویری از هنرمندان تئاتر که در دو دهه گذشته از دنیا رفته‌اند همچون اکبر رادی، محمود استادمحمد، حمید سمندریان، جعفر والی، امیر کاووس بالازاده، سعید تشکری، حسن مشکلاتی، محمد علی بخشنده، هوشنگ آزادی‌ور، فرامرز بهبود، جواد اعرابی، محمد محمد علی، افسانه محمدی و… پخش شد.
در بخش بعدی این مراسم، محمد رحمانیان، دبیر دهمین دوره جایزه ادبیات نمایشی در سخنان کوتاهی از نامهربانی‌هایی گفت که در حق این جایزه صورت گرفته است و افزود: این همه خلف وعده و بی‌مهری را باور نمی‌کردم.
او در ادامه صحبت‌هایش اضافه کرد که قصد ندارد از نامهربانی‌ها گله کند و به جای آن از حامیان این جایزه به خصوص محمد مهدی عسگرپور، مدیر عامل خانه هنرمندان ایران تشکر کرد و گفت: در شرایطی که هیچ یاری‌گری نداشتیم و هیچ سالنی را در اختیارمان نمی‌دادند، آقای عسگرپور از ما حمایت کرد.
در ادامه، بهزاد صدیقی، دبیر اجرایی این دوره از این جایزه و سخنگوی هیات مدیره کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان تئاتر ایران نیز در سخنانی از کسانی که از آغاز در کنار این جایزه بوده‌اند؛ نمایشنامه‌نویسانی چون بهمن فرسی، بهرام بیضایی، اکبر رادی و… که در ادبیات نمایشی ایران تاثیر بسزایی داشته‌اند و نیز نویسندگانی همانند محمد یعقوبی و نغمه ثمینی که در این سال‌ها مهاجرت کرده‌اند، یاد کرد.
در بخش بعدی برنامه، با حضور اعظم کیان‌افراز، مدیر نشر افراز، شهرام گیل‌آبادی و حسین کیانی، از مرتضی کاردر، مدیر نشر «هرمس» و محمد نباتی مقدم، مدیر نشر «عنوان» به دلیل فعالیت‌شان در زمینه انتشار نمایشنامه و کتاب‌های تئاتری تقدیر شد.
اعظم کیان‌افراز با خواندن یادداشتی از شهلا لاهیجی، مدیر انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان» که اخیرا از دنیا رفته است، از تلاش او برای آزادی بیان و مبارزه با سانسور و توجه به زنان و همچنین از حمایت جامعه تئاتری برای بازگشایی نشر «افراز» که در مقطعی تعطیل شده بود، تقدیر کرد.
بعد از پخش تصاویری از آثار بهرام بیضایی، تقدیر از این چهره فرهنگی و هنری با حضور جواد مجابی، حمید امجد، محمد رحمانیان، افشین هاشمی و ایرج راد انجام شد.
در این بخش حمید امجد یادداشتی را درباره بیضایی خواند. امجد در این یادداشت پیشنهاد کرد تا روز ۵ دی ماه که سالروز تولد بهرام بیضایی و درگذشت اکبر رادی است، به عنوان روز ملی نمایشنامه‌نویسی ایران نام‌گذاری شود.
همچنین در ادامه، محمد رحمانیان پیام بهرام بیضایی را که به مناسبت بزرگداشتش به این برنامه فرستاده بود، برای حاضران خواند. بیضایی در بخشی از پیام خود از شهلا لاهیجی یاد کرده که به مدت ۳۰سال ناشر ثابت آثارش بوده است.
به این ترتیب، متن لوح کانون توسط حمیدرضا نعیمی خوانده و این لوح همراه با تندیس خیال به محمد رحمانیان به نمایندگی از بیضایی اهدا شد.
در این برنامه با اجرای قطعاتی از نمایشنامه‌های برگزیده ۹ دوره گذشته این جایزه، مروری بر این آثار انجام شد. در این بخش، تصاویری از پانته‌آ پناهی‌ها و علی عمرانی پخش شد که تعدادی از این نمایشنامه‌ها را روخوانی کرده بودند. همچنین بخش‌هایی از دیگر نمایشنامه‌های برگزیده دوره‌های قبلی با اجرای زنده دو تن از هنرجویان تئاتر محمد رحمانیان، اجرا شد.
بر همین اساس، نمایشنامه‌های «یک دقیقه سکوت» نوشته محمد یعقوبی، «یک اتاق با دو در» نوشته محمود ناظری، «خانه» نوشته نغمه ثمینی، «روایت عاشقانه‌ای از مرگ در ماه اردیبهشت» نوشته محمد چرم‌شیر، «راز حرم سلطان» نوشته شارمین میمندی‌نژاد، «کپنهاگ» نوشته مایکل فرین با ترجمه حمید احیا، «سپنج رنج و شکنج» نوشته محمود استادمحمد، «خداحافظی نکردی با نجمه سورچی» نوشته حمید آذرنگ، «کوکوی کبوتران حرم» نوشته علیرضا نادری، به عنوان برگزیدگان ۹ دوره قبلی، مرور شدند.
سپس برگزیدگان بخش ترجمه با حضور دو تن از داوران این بخش سهیلا نجم، عرفان ناظر و همراهی مصطفی مختاباد معرفی شدند.
به این ترتیب عرفان ناظر بیانیه هیات داوران بخش ترجمه را ارائه کرد. پس از آن، نفیسه کریمی مترجم نمایشنامه «رد ترس» و حمید احیا مترجم نمایشنامه «زنده است یا مرده» مورد تقدیر قرار گرفتند.
احیا که در خارج از کشور زندگی می‌کند، طی یادداشتی که توسط یکی از دوستانش (آقای دشتی) خوانده شد، از بهرام بیضایی و زنده یاد محمد کوثر و نیز حسین (پرویز) پرورش یاد کرد.
در ادامه، جایزه برگزیده بخش ترجمه شامل تندیس خیال، دیپلم افتخار و بسته فرهنگی به محمد رضا خاکی، مترجم نمایشنامه «همه پرندگان» نوشته وجدی مَعوَد اهدا شد. خاکی توضیحاتی درباره نویسنده این نمایشنامه که اصالتا لبنانی است و به فرانسه مهاجرت کرده و به فرانسوی می‌نویسد ارایه و سپس گله‌ها و انتقادهایی را مطرح کرد.
این مدرس و کارگردان تئاتر در بخشی از صحبت‌هایش گفت: سال‌ها در دانشگاه تدریس کرده‌ام اما ناگهان مرا از کار برکنار کردند. این در حالی است که در دوران فعالیتم حتی یک روز غیبت نداشتم. علاوه بر این بازنشستگی ناگهانی، بخشی از حق و حقوقم را نیز نپرداختند.
او همچنین از نمایشنامه‌ای گفت که سال‌هاست در صدد اجرای آن است ولی هنوز فرصت اجرا پیدا نکرده و از برخی کینه‌توزی‌های شخصی در تئاتر ابراز تأسف کرد.
خاکی ادامه داد: من معلم بودم در حالیکه باید بازیگر می‌بودم. قبل از سفرم برای ادامه تحصیل به خارج از کشور، تصمیم گرفتم بازیگری را کنار بگذارم تا به یک‌سری جریان‌ها آلوده نشده و شرمنده خودم نباشم. به طور اتفاقی مترجم شدم. کار ترجمه این‌گونه نیست که بتوان با گوگل کتابی را ترجمه کرد بلکه ترجمه هر اثر، یک انتخاب است.
او با اشاره به ویژگی‌های نمایشنامه «پرندگان» افزود: هیچ نمایشنامه‌ای به زیبائی این متن درباره مادران فلسطینی نوشته نشده ولی متاسفانه هنوز اجرا نشده است.
خاکی با بیان اینکه برخی از نمایشنامه‌هایش در دست یکی از ناشران زندانی شده‌اند، از شمارگان اندک کتاب‌های نمایشی ابراز تاسف کرد و گفت: در حالیکه سالانه بیش از ۱۵۰۰ فارغ‌التحصیل تئاتر داریم، تیراژ کتاب‌های نمایشی ما بسیار اندک است.
سپس با حضور نادر برهانی مرند، عباس جهانگیریان و بهزاد صدیقی برگزیدگان بخش نمایشنامه‌های اقتباسی معرفی شدند. ابتدا دو تقدیر انجام شد که بر اساس آن صحرا رمصانیان، برای نمایشنامه «وازِریک مرده است» و مهدی میرباقری برای نمایشنامه «سیاوش در آتش» تقدیر شدند.
صحرا رمضانیان در ادامه بیان کرد که سال گذشته قرار بوده نمایشنامه‌اش روی صحنه برود ولی اجازه اجرا پیدا نکرده است. او جایزه خود را به همه نویسندگان دربند تقدیم کرد.
جایزه برگزیده بخش نمایشنامه‌های اقتباسی به نغمه ثمینی و محمد رضایی‌راد نویسندگان نمایشنامه «به گزارش زنان تروا» اهدا شد.
رضایی‌راد بخشی از یکی از تک‌گویی‌های این نمایشنامه را اجرا و جایزه خود را به دختران سرزمین‌مان، ایران تقدیم کرد.
در بخش بعدی این برنامه، برگزیدگان بخش نمایشنامه‌های تالیفی با حضور محمد امیر یاراحمدی، افشین هاشمی و حسین کیانی معرفی شدند.
در این بخش از تهمینه محمدی، نویسنده نمایشنامه «فاجعه مراقب همه چیز است» و محمد مساوات برای نمایشنامه به خاطر ماهان تقدیر شد.
تهمینه محمدی از جامعه تئاتری خواست در کنار هنرمندان حذف شده بایستند تا بتوانند با اتحاد و همدلی، یک خانواده واقعی را در تئاتر تشکیل دهند.
سپس جایزه برگزیده این بخش به حمید امجد برای نمایشنامه «وقت خوش» اهدا شد.
امجد در سخنان کوتاهی با اشاره به سخنان محمدرضا خاکی، خطاب به او گفت: از تلخی‌ها و دشمنی‌هایی گفتید که خیلی از خاطرات غم‌انگیز را برایم زنده کرد. همه عمرم زحمت کشیده‌ام تا وارد برخی بازی‌ها و اداها نشوم چراکه شرافت هزینه دارد.
او با اشاره به حضور برادر بزرگترش در این برنامه افزود: شنیدم برادر بزرگم در این مجلس است. در زندگی‌ام مدیون او هستم که مرا به کتاب و کتاب‌خوانی سوق داد. این جایزه را به او پیشکش می‌کنم.
در بخش پایانی برنامه از حامیان این جایزه تقدیر شد.
این مراسم که کارگردانی آن بر عهده امیر اثباتی بود، با پخش یکی از دیالوگ‌های نمایشنامه «مجلس قربانی سِنِمار» نوشته بهرام بیضایی با این مضمون که «آری مردمان به آن ارزند که می‌سازند و آنچه می‌سازند، صورت ایشان است» و با همراهی موسیقی به پایان رسید.
محمد مهدی عسگرپور، نادر برهانی مرند، شهرام گیل‌آبادی، محمد امیر یاراحمدی، عباس جهانگیریان، مصطفی مختاباد، بهنوش طباطبایی از جمله چهره‌های حاضر در این مراسم بودند.
