کپی‌هایی که با آثارِ اصلی مو نمی‌زنند! / آیا اسکنرهای سه‌بعدی انقلابی در هنر به‌پا می‌کنند؟
هیچکس تصور نمی‌کرد که صنعت چاپ روزی جای قلم‌مو و بوم را بگیرد حال نیز گرچه این اتفاق نیفتاده اما ابداع اسکنرهای بسیار دقیق سه بعدی به خلق آثاری می‌انجامد که با آثار اصلی هیچ تفاوتی ندارند. «لیتو مسترز» مدتی است طی همکاری با موزه‌ها به شبیه‌سازی دقیق نقاشی‌های مطرح جهام می‌پردازد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حال چندین دهه است که «صنعت» و «هنر» با هم آمیختگی جدی پیدا کرده‌اند و این تلاقی را می‌توان در خیلی از هنرها دید. دنیای «دیجیتال» گسترده‌تر از آن است که بتوان آن را از هنر و زندگی امروز حذف کرد. حال اینکه کدام هنرمندان در کدام هنرها از این بستر مدرن استفاده کرده‌اند، مقوله‌ای نسبی است که به خیلی موارد بستگی دارد. اما در کل از زمانی که صنعت چاپ مورد بهره‌برداری جهانی قرار گرفته، تاثیرات مثبت و منفی آن را می‌توان به طور واضح در برخی هنرها دید. اما مقوله دیگری که می‌توان از آن به عنوان ابزاری قدرتمند یاد کرد، اسکنرها هستند. پیشرفت زود هنگام و ساخت اسکنرهای دقیق همواره بر هنر امروز تاثیر گذاشته است. سال‌هاست هنر دوستان، هنرمندان، مجموعه‌داران و موزه‌داران منتظر ابداع یک اسکنر بسیار دقیق هستند که این تمایل از سوی آن‌ها،دلایل مختلفی دارد.
آیا اسکن سه‌بعدی گامی در جهت پیشرفت هنر است؟
«سی‌ان‌ان» طی روزهای گذشته از ساخت اسکنری خبر داد که بسیار کار آمد است و احتمالا تحولی جدید در دنیای هنر ایجاد کند. این رسانه در مطلبی که در این‌باره نوشته، آورده است: پیشرفت‌هایی رخ داده در ساخت اسکنرهای لیزری نحوه تحقیق و نگهداری نقاشی‌ها توسط موزه‌ها را با نقشه‌برداری از بافت‌ها، رنگ‌ها و ابعاد سطوح با جزئیات دقیق تغییر داده است.
اکنون «Lito Masters»/ یک شرکت چاپی نوآور اتریشی از فناوری داده‌های تولید شده توسط خودش فرصتی را در اختیار علاقمندان قرار داده و آن را «فرصت زندگی با یک شاهکار» نام نهاده است.
شرکت «Lito Masters» در سال ۲۰۲۲ تاسیس شده تا به امروز با چندین موزه بزرگ و معتبر در جهان همکاری کرده است. طی این همکاری‌ها نقاشی‌های هنرمندان مطرحی چون ونسان ونگوگ، هنری ماتیس و واسیلی کاندینسکی مورد اسکن‌های دقیق قرار گرفته‌اند. در این اتفاق برای ایجاد بازتولیدهای بافتی و پرداخت دقیق اثر در مواجه و برخورد قلم مو و بوم، از فناوری چاپ سه‌بعدی استفاده شده که بر همین اساس ترک‌ها، برجستگی‌های ناخواسته و عیوب ایجاد شده برطرف خواهد شد.
دستگاه اسکن سه‌بعدی شرکت «لیتو مستر» در حال کار روی آثار کلود مونه/ مجموعه «نیلوفرهای آبی» در موزه اورانجری پاریس
یک شبیه سازی واقعی‌تر از واقعی
جان دودلند یکی از بنیانگذاران شرکت Lito Masters در یک تماس ویدیویی به «سی‌ان‌ان» گفته این رویه دقیق در نوع خود یک شبیه‌سازی واقعی است و به همین دلیل است که تمام جزییات به صورت سه‌بعدی اسکن می‌شوند و طی همین اتفاق است که شما با یک اثر طبیعی مواجه می‌شوید تا جایی که حتی رد ظریف رنگ‌ها و حتی ضربات قلم مو را مشاهده خواهید کرد؛ گویی با یک اثر واقعی مواجه هستید.
نمایی نزدیک از سطح بافتی بازتولید شرکت «لیتو مسترز» از نقاشی «اتاق خواب در آرل» اثر ونگوگ
دودلند می‌گوید اسکن آثار نصب شده بر دیوار موزه‌ها گاه برای هر متر مربع شش ساعت زمان برده است و این در حالی است که تیم مربوطه حتی روزهای تعطیل هم کار می‌کنند.
بر اساس این پروژه، مجموعه‌ای با نسخه محدود تولید شده و به عنوان برداشتی جدید از لیتوگرافی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است. مجموعه مذکور به گونه‌ای طراحی شده که آثار اسکن شده عملاً از شاهکارهای اصلی قابل تشخیص نیستند و حتی افراد متخصص در این زمینه دچار اشتباه می‌شوند. اما یک تفاوت مهم هم وجود دارد و آن قیمت آثار است. در این زمینه مثال‌هایی وجود دارد. نقاشی «اتاق خواب در آرل» اثر ونسان ونگوگ یکی از همین دسته آثار است. آثار اسنکری با مبلغی نه معادل آنچه در حراج‌ها قیمتگذاری می‌شوند بلکه کمتر از چهار هزار دلار قابل خریداری هستند. بوم «اتاق خواب در آرل» اثر ون گوگ، که آثارش به مبلغ ۹ رقمی در حراج به فروش می‌رسد، با قیمت کمتر از ۴۰۰۰ دلار در دسترس است.
نسخه اسکن شده «اتاق خواب» اثر ونگوگ روی کاغذ که به صورت سه‌بعدی در اندازه واقعی چاپ شده/ محصول ۱۸۸۹/ روی کاغذ
درباره آثاری که روی کاغذ خلق شده‌اند نیز میانگینی حدودی وجوددارد. در این راستا بازتولیدها برای یک اثر کوچک روی کاغذ (یک نقاشی از مجموعه رنه‌ماگریت با عنوان امپراتوری نور در قطع ۴ فوت و پنج ایچ) از ۴۵۰ یورو (۴۹۳ دلار) شروع می‌شود و این در حالی است که مبلغ همان اثر اما نسخه اصلی تا چیزی معادل ۶۶۵۰ یورو (۷۲۸۱ دلار) افزایش می‌یابد.
بر اساس گفته‌های بنیان‌گذار شرکت «Lito Masters» آثار شبیه‌سازی شده با اسکنر سه‌بعدی برای هر اثر هنری چیزی بین ۱۵۰ تا ۹۹۹ نسخه است. موضوع دیگری که اهمیت دارد و نگرانی صاحبان آثار و مجموعه‌داران همچنین موزه‌داران است که شرکت مذکور در این زمینه نیز تمهیدی را به کار گرفته است. به این ترتیب هر باز تولید حتما با گواهی و هماهنگی صاحبان اثر (موزه‌داران و مجموعه‌دارن) انجام خواهد شد.
شرکت مادر این شرکت؛ «لیتو»، دارای مجوز تجاری انحصاری برای اسکنر لیزری است که معمولاً توسط مؤسسات هنری برای تحقیقات استفاده می‌شود.
آخرین همکاری شرکت «لیتو مسترز» با موزه نارجی پاریس بوده است. طی این اتفاق لیتو مسترز برای اسکن آثار دیواری مجموعه «نیلوفرهای آبی» اثر کلود مونه قرارداد بسته و یک هفته زمان صرف کرده است.
اولین پیشنهاد از این شراکت که در روز سه‌شنبه عرضه شد، بخش‌های کوچکی از آثار هنری رو به رشد را در قالب کلکسیون‌های ۹۰۰ سانتی‌متر مربعی (۱۴۰ اینچ مربع) تجدید چاپ می‌کند.
«دایره» یک اثر شبیه‌سازی شده از واسیلی کاندیسکی که روی کاغذ کار شده و متعلق به سال ۱۹۱۱ است
چرا موزه‌ها و هنرمندان نگران شبیه‌سازی آثار هنری نیستند؟
موضوع مهمی که در رابطه با اسکن‌های سه‌بعدی نقاشی‌ها وجود دارد، نگاه موزه‌دارن به این اتفاق است. به طور کلی اسکن سه‌بعدی و در دسترس قرار دادن آن‌ها به عنوان آثار هنری چه فوایدی خواهد داشت؟
تحقیقات علمی اتفاقی است که همواره برای کارشناسان هنری و موزه‌ها و مجموعه‌داران اهمیت داشته است. حال وجود اسکنر و چاپ‌گر شرکت «لیتو مسترز» این خواسته مهم را محقق ساخته است. شرکت مذکور در این زمینه با کارشناسان و موزه‌ها تعامل دارد و در تحقیقات علمی و تاریخی در رابطه با جزییات و اصالت آثار با آن‌ها همکاری‌های مثمرثمر دارد.
یکی از موضوعات مورد توجه در این زمینه تجاری‌سازی آثار هنری برای عموم مردم است. به این معنی که موزه‌ها و گالری‌ها به واسطه این ابزار می‌توانند به چاپ پوسترها و کارت پستال‌های بسیار باکیفیت بپردازند. مطمئنا افراد بسیاری در سراسر دنیا خواهان داشتن آثار هنری بدیع و مطرح هستند اما خب مبالغ بالای آثار این امکان را از آن‌ها سلب کرده است. وجود آثار سه‌بعدی غیر اصلی اتفاق خوبی برای این دسته از مخاطبان محسوب می‌شود.
به عنوان مثال، موزه «اورسی» واقع در شهر پاریس، به تازگی اقدام به چاپ و فروش نسخه‌های چاپ شده «لیتو مسترز» از آثار ونگوگ کرده که با استقبال خریداران مواجه شده است.
کنستانس د مارلیو (رئیس توسعه اقتصادی موزه اورسی)، در یک تماس ویدیویی از پاریس به «سی‌ان‌ان» گفته است: ما می‌خواهیم به بازدیدکنندگان این امکان را بدهیم که به عنوان بخشی از تجربه‌شان در بازدید از موزه آثاری را با خود به خانه ببرند. این اتفاق در رابطه با فرهنگسازی مخاطبان نیز موردی مثبت تلقی می‌شود. اینکه مخاطبان هر موزه با خرید اثر مکان مربوطه را ترک کنند در نوع خود اتفاقی مثبت در جهت فرهنگسازی برای مواجه با آثار هنری است.
همکاری با موزه اورسی همچنین باعث شد؛ این موزه در آخرین نمایشگاه خود نسخه‌ای کاملاً دقیق از «کلیسای ون گوگ در اوورزور اواز» را به نمایش بگذارد که به بازدیدکنندگان اجازه می‌دهد تا بافت نقاشی و تکنیک هنرمند را به طور جزیی ببینند.
نام اثر «کلیسای اوور سور اواز»/ محصول سال 1980/ متعلق به ونسان ونگوگ
دودلنده گفت که لیتو قصد دارد با موزه‌ها و املاک هنرمندان بیشتری همکاری کند و در همین رابطه آثار فریدا کالو و تسوگوهارو فوجیتا به زودی عرضه شود. این شرکت قرار است با هنرمندان معاصر نیز همکاری کند که Erwin Wurm، Peter Halley، Wang Guangle برخی از این افراد هستند.
آیا آثار اسکن شده هنری قابل سرمایه‌گذاری خواهند بود؟
ویکتوریا گاندیت للاندیس (رئیس مشارکت‌های فرهنگی لیتو مستر) در نظر دارد روزی بازتولیدها را در نمایشگاه‌هایی مختص به این کار نمایش دهد. دلیل این کار این است که موزه‌داران نمی‌توانند آثار اصلی را به طور عملی به گالری‌ها امانت دهند یا آن‌ها را به این سو آن سو حمل کنند؛ لذا شبیه‌سازی آثار جایگزین مناسبی برای ارائه نمونه کارهای اصلی است.
رئیس مشارکت‌های فرهنگی لیتو مستر گفته؛ این گستردگی و توجه به موضوع در آینده بازاری را در رابطه با آثار چاپی ایجاد خواهد کرد که قابل سرمایه‌گذاری است.
