یادداشتی از سیدمرتضی میرسراجی؛
دروازه قرآن قم کجاست؟
سیدمرتضی میرسراجی (مدرس دانشگاه) درباره دروازه قرآن قم می‌نویسد: جادۀ قم به تهران زمانی، دارای دروازه قرآن یا چیزی شبیه به آن بوده است که مردم و مسافران طریق در هنگام مسافرت به جهت تیمن و تبرک از زیر آن رد می‌شده‌اند.
هرگاه صحبت از «دروازه قرآن» می‌شود همۀ ما ایرانی‌ها، ناخود آگاه یاد دروازه قرآنِ شهر گل و بلبل یعنی شهر زیبای «شیراز» می‌افتیم.
نکته‌ای که شاید خیلی از مردم از آن آگاهی نداشته باشند این است که شهر «قم» نیز در دورۀ «قاجار»، دروازه قرآنی داشته و محل آن نیز در «جادۀ قم-تهران» بوده است.
«دالمانی» (Dallemagne)، متوفای ۱۹۵۰ میلادی، خریدار اشیاء عتیقه و مأمور به تحقیق و بررسی از آثار باستانی و کهن ایران زمین از سوی حکومت «فرانسه»، در آغاز قرن بیستم میلادی بود.
وی در سفرنامۀ خود، از جادۀ قم- تهران یادی می‌کند و در آن می‌نویسد؛
«چند سال قبل، یک کُمپانی (شرکت) انگلیسی، آن را ایجاد کرد» [۱]
سپس، در صفحاتی دیگر از کتاب خود، به طور ضمنی در بحث اعتقادات شرقی‌ها به مسألۀ بدیُمنی و خوش یُمنی می‌آورد؛
«… تبرک اجباری مسافرین به واسطۀ عبور از زیر قرآنی که در بالای جادۀ قم آویزان کرده‌اند!» [۲]
بحث:
از این گزارش تاریخی استفاده می‌شود که در دوران قاجار و حدوداً در اوایل قرن بیستم میلادی یعنی زمانی که «دالمانی»، این خریدار عتیقه در ایران حضور داشته، جادۀ قم به تهران، دارای دروازه قرآن یا چیزی شبیه به آن بوده است که مردم و مسافران طریق در هنگام مسافرت به جهت تیمن و تبرک از زیر آن رد می‌شده‌اند!
با این بیان، چند سئوال در ذهن شکل می‌گیرد…
چرا الان از این دروازه قرآن، اثر و نشانی در دست نیست؟
دقیقاً این سازه در چه زمانی تأسیس و در چه زمانی برای همیشه از بین رفته است؟
آیا آثار و بقایایی از آن در مسیر جادۀ قدیم قم برجای مانده است؟
آیا تصویری از آن در آرشیوها و منابع تصویری داخل و خارج وجود دارد؟
آیا در کتاب دیگری، به جز این کتاب به آن اشاراتی شده است؟
پی نوشت:
[۱] سفرنامۀ از خراسان تا بختیاری، (تر: فره وشی، ص۱۷)
[۲] همان، ص۲۴۶
