نیاز جامعه به افزایش اطلاعات تاریخی؛ بازخوانی تاریخ معاصر را مرکز توجه سینمای بلند و مستند قرار داد

به گزارش ایلنا، «آقای نخست وزیر» اولین مستند بلند محمدرضا امامقلی است که در سال ۱۳۹۵ اکران شد. او قبل از این مستند، چندین مستند کوتاه و مجموعه مستند کوتاه مانند «کشتار» و «زندگی شبکه‌ای» تولید کرده است و بعد از آن هم در ۷ سال گذشته چندین مستند بلند مانند «خوره»، «جوان مرگ»، «حدیث خرم»، «نوزده نوزده» و «مورفین» را کارگردانی و تهیه‌کنندگی کرده است.

این مستند بلند؛ روایتی است از ۲۸ ماه نخست وزیری دکتر محمد مصدق و همچنین بررسی وقایع ملی شدن صنعت نفت در ایران. به بهانه اکران این مستند در بخش «سینمای دیگر» پلتفرم فیلم‌نت؛ سراغ محمدرضا امامقلی رفتیم تا درباره این اثر و وضعیت تولید مستندهایی که به تاریخ معاصر ایران پرداخته‌اند، گفتگو کنیم.

امامقلی در جواب این سوال که دلیل پرداختن به تاریخ معاصر ایران در مستندهایش چیست و اینکه در فرآیند تولید مستندهای او، چرا سوژه‌ها اغلب سیاسی هستند، توضیح داد: دغدغه‌های شخصی من به عنوان یک مستندساز و زاویه دید من در قبال مسائل سیاسی، در کنار نیازی که در جامعه حس کرده‌ام، منجر شد که به تاریخ معاصر ایران بپردازم و «آقای نخست وزیر» هم اولین نمونه از این کنشگری اجتماعی و دیدگاه شخصی است.

وی با بیان اینکه «آقای نخست وزیر» تاریخ مصرف ندارد، افزود: در فرآیند تولید «آقای نخست وزیر»، قصد داشتم که یک بازخوانی حول محور حوادث ملی شدن نفت داشته باشم و کودتای ۲۸ مرداد و نقش سیاست‌ها و دولت‌های مختلف در فروپاشی دولت دکتر مصدق را بعد از ۲۸ ماه بررسی کنم. در بازه زمانی که این مستند تولید می‌شد، نگاه‌های مختلفی به این حوادث بود و سعی کردم به صورت دقیق و مطابق اسناد و گفتگو با چهره‌هایی که در فرآیند ملی شدن صنعت نفت نقش داشتند و شاهد این تحولات بودند و یا حتی با دکتر مصدق ارتباط نزدیک داشتند، گفتگو کنم.

کارگردان «آقای نخست وزیر» درباره گفتگوهایی که در روند تولید این مستند گرفته شد، عنوان کرد: خوشحالم که در آن تاریخ، مصاحبه‌های اکتشافی با تنها منابع زنده‌ای که شاهد ملی شدن صنعت نفت بودند مانند مرحوم ابراهیم یزدی و مرحوم ادیب برومند ضبط کردیم و آن‌ها به صورت مفصل درباره ملی شدن صنعت نفت صحبت کردند تا سندی بر این تاریخ باشد؛ همچنین بعد از اتمام مراحل تولید مستند زمانی که مستند را دیدند، تمام مطالب را تایید کردند و اذعان کردند که تقطیعی در صحبت‌های ایشان صورت نگرفته است تا این مستند بتواند در آینده به عنوان یک منبع برای بررسی این برهه از تاریخ معاصر ایران مورد توجه قرار بگیرد.

وی ادامه داد: نکته‌ای که درباره اشخاص مصاحبه شونده در مستند «آقای نخست وزیر» وجود دارد، این است که سعی کردیم صرفا سراغ استادهای تاریخ‌پژوه و تاریخ نگار نرویم و امر واقع را از زبان کسانی روایت کنیم که در دهه ۳۰ حضور داشتند و به عنوان یک کنشگر و رجال سیاسی شاهد این اتفاقات در کشور بوده‌اند.

تهیه کننده مستند «نوزده نوزده» در پاسخ به این پرسش که آیا مستندهای تعاملی، توصیفی و توضیحی در بین جامعه مخاطب دارد و آیا پرداختن به مستندهای سوژه محور و تولیدی برای بازنمایی یک مساله در قالب مستند بهتر نیست، تصریح کرد: مساله اصلی در برقراری ارتباط مخاطب با یک اثر سینمایی چه در سینمای مستند و چه سینمای داستانی، نحوه تولید آن است، البته گونه و سبک روایت در یک اثر سینمایی جذابیت‌هایی برای مخاطب دارد، اما یک اثر سینمایی خوش ساخت در هر ژانر و گونه‌ای می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند و ما هم در تولید مستندها که بیشتر به مسائل تاریخ معاصر ایران می‌پردازیم، سعی داریم در یک روند تولید منطقی، خوش ساخت و استاندارد، مخاطب را با خط روایت فیلم همراه کنیم.

امامقلی در ادامه درباره جریانی که منجر به توجه بیشتر به تاریخ معاصر ایران در سینمای مستند و داستانی شد، تصریح کرد: یک جریانی در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ برای بازخوانی تاریخ معاصر ایران در سینما شکل گرفت که نتیجه آن شد چندین فیلم بلند سینمایی مانند برخی از آثار محمدحسین مهدویان و چندین مستند دیگر مانند «قائم مقام» ساخته علی صدری‌نیا ساخته شود که بخشی از این مساله برمی‌گردد به نیاز جامعه برای اطلاع از تاریخ معاصر کشور و بخشی دیگر هم به دلیل روند رو به رشد سینمای مستند ایران بود که به تاریخ معاصر ایران بیشتر از قبل پرداخت؛ البته حمایت‌هایی هم که نهادهای حاکمیتی به جریان تاریخ‌پژوهی داشتند به تولید این چنین آثار کمک کرد.

وی با اشاره به اینکه در پیش تولید سه مستند بلند قرار دارد و قرار است به عنوان تهیه‌کننده آنها را تولید کند، گفت: پیش تولید سه مستند با محوریت شرایط سیاسی و اجتماعی ایران در سال‌های اخیر در حال انجام است. «هدفمندسازی یارانه‌ها در مورد حامل‌های انرژی»، «مدیریت شهری و حفظ بافت شهرها و مقایسه بافت شهر قزوین و رم» و «جمعیت‌شناسی ایران» سوژه سه مستندی هستند که در پیش تولید هستند.

امامقلی در پایان با اشاره به خلاء ارتباط بین سینماها و پلتفرم‌ها توصیه کرد که مدیران سینماها و پلتفرم‌ها زمینه ارتباط دوطرفه بین سینما و پلتفرم‌ها را فراهم کنند تا اگر مخاطبی برای دیدن یک فیلم سینمایی و یا حتی در سینمای هنروتجربه به گیشه می‌رود، در یک کانتر دیجیتالی، درصد رضایت مخاطب را ارزیابی کنند و به همین بهانه فیلم‌های مشابه فیلمی که روی پرده تماشا کرده‌اند، به آن‌ها پیشنهاد شود. این فرآیند قطعا به جذب مخاطب منجر می‌شود و امکان آن را فراهم می‌کند تا مخاطبی که از یک فیلم سینمایی رضایت دارد بتواند آثار مشابه آن در سینمای مستند و فیلم کوتاه را هم در پلتفرم‌ها تماشا کند.