فصل اول کاوش باستان‌شناسی در محوطه باستانی کلاته یاور/ شواهدی از استقرارگاه و گورستان ۴۵۰۰ساله
فصل اول کاوش باستان‌شناسی در محوطه باستانی کلاته یاور تا کنون نشان دهندۀ شواهد مختصر معماری و بافت‌های تدفینی گسترده مربوط به هزارۀ سوم پیش ازمیلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، فصل اول کاوش باستان‌شناسی در محوطه باستانی کلاته یاور در خراسان شمالی با مجوز پژوهشگاه به سرپرستی کورش محمدخانی و علی اکبر وحدتی آغاز شد.
کورش محمدخانی سرپرست طرح پژوهشی گمانه‌زنی و کاوش در کلات یاور ۱۷ خرداد ۱۴۰۲، محوطه باستانی کلاته یاور را یک مکان باستانی مربوط به عصر مفرغ در حاشیه جنوب شرقی دشت بجنورد خواند که نشانه‌های استقرار از هزارۀ سوم پیش از میلاد در آن وجود دارد.
او افزود: این مکان باستانی که در سالهای اخیر و بصورت تصادفی حین انجام ساخت و سازهای مسکونی توسط اهالی روستای کلاته یاور کشف شده، شواهدی از یک استقرارگاه و گورستان چهارهزار و پانصدساله را در خود حفظ کرده است.
عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی تصریح‌کرد: شواهد حاصل از بررسی‌های آرکئوژئوفیزیک به روش مغناطیس‌سنجی در این مکان باستانی نشان دهندۀ گستردگی و ظرفیت بالای این مکان باستانی جهت انجام مطالعات باستان‌شناسی است.
علی اکبر وحدتی دیگر سرپرست طرح پژوهشی گمانه‌زنی و کاوش در کلات یاور گفت: فصل اول کاوشهای باستان‌شناسی در این محوطه باستانی با هدف شناسایی مواد فرهنگی عصر مفرغ در این مکان و درک برهم کنش‌های فرهنگی دشت میانکوهی بجنورد با دشت پست گرگان در غرب و دشت رسوبی مرغاب و کوهپایه‌های اتک در ترکمنستان و سایر بخش‌های آسیای میانه در هزاره سوم پیش از میلاد در حال انجام است.
او افزود: همچنین با توجه به توسعه روستای کلاته یاور و گسترش ساخت و سازهای مسکونی در سالهای اخیر، یکی از اهداف اصلی این طرح پژوهشی تعیین حدود و میزان گسترش بقایای باستان‌شناختی در محوطه کلاته یاور جهت جلوگیری از تخریب آثار باستانی در این مکان و تعیین تکلیف اراضی وقع در عرصه و حریم اثر باستانی است.
این باستان‌شناس با بیان‌اینکه کاوشهای انجام شده تا کنون نشان دهندۀ شواهد مختصر معماری و بافت‌های تدفینی گسترده مربوط به هزارۀ سوم پیش ازمیلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است تصریح‌کرد: این شواهد مربوط به دو مرحلۀ زمانی از نیمه اول هزارۀ سوم تا آغاز هزارۀ دوم پیش از میلاد است که شاخصه‌های فرهنگی متفاوتی را ارائه می‌کنند.
وحدتی اظهارکرد: مرحلۀ نخست در ارتباط با فرهنگ سفال خاکستری دشت گرگان و مرحلۀ بعد مرتبط با «تمدن خراسان بزرگ» است که در اواخر هزارۀ سوم و اوایل هزارۀ دوم پیش از میلاد در مناطق وسیعی از شرق ایران و آسیای مرکزی (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان) وجود داشته است.
سرپرست طرح پژوهشی گمانه‌زنی و کاوش در کلات یاور گفت: آثار «تمدن خراسان بزرگ» پیش از این از چندین مکان باستانی خراسان شمالی از جمله تپه چلو در دشت جاجرم و تپه عشق در دشت بجنورد به دست آمده و نشانه‌های روشنی از ارتباط با فرهنگ‌های همزمان در آسیای میانه در آن‌ها مشاهده شده است.
او افزود: دشت حاصلخیز بجنورد شواهد مهمی از استقرارگاه‌های دوران تاریخی و اسلامی از جمله کهنه کند و تپه معصوم زاده را در خود حفظ کرده که پیش از این توسط باستان‌شناسان کاوش شده‌اند؛ ولی این نخستین بار است که شواهد استقرار بشر از هزارۀ سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد طی کاوشهای علمی به دست آمده و نشان می‌دهد این منطقه با شروع عصر مفرغ و در آستانۀ شهرنشینی مورد توجه جمعیت‌های انسانی قرار گرفته و در آن به سکونت پرداخته‌اند.
