توسعه غیرمتوازن کشورها باعث پدیده بی‌خانمانی شده است

به گزارش خبرنگار ایلنا، محسن اسلام‌زاده تهیه‌کننده و کارگردان مستند سینمایی «هیچکس منتظرت نیست»، با اشاره به اینکه اثرش در روز دوم جشنواره در بخش مسابقه مستندهای بلند هجدهمین دوره جشنواره «سینمای مسلمان کازان» در سالن شماره چهار «سینما پنج» کازان به نمایش درآمد، مطرح کرد: در این اکران علاوه بر استقبال خوب مردم شهر، فیلمسازانی از مصر، جمهوری آذربایجان و سریلانکا و… حضور داشتند و خوشبختانه سالن نمایش پُر شد.

وی ادامه داد: شاید برایتان جالب باشد که بدانید مخاطبان در پایان فیلم از من درباره سرنوشت دختر «مونا»، یکی از سوژه‌های اصلی قصه، سوال می‌کردند و می‌خواستند بدانند آیا حاضر شده است مادرش را ببیند یا نه؟ برای آن‌ها توضیح دادم که ما ابتدا قصد داشتیم مستند زندگی سپیده علیزاده را بسازیم اما پس از مدتی شروع به شخصیت‌پردازی خانم‌های اطراف ایشان کردیم یعنی ۵ نفر را انتخاب و از زندگی آن‌ها فیلم گرفتیم. پس از سه ماه نیز نشانه‌هایی از پیدا شدن فرزند «مونا» برای ما نمایان و ایشان تبدیل به یکی از سوژه‌های اصلی مستند برای پرداخت قصه شد.

کارگردان «هیچکس منتظرت نیست» یادآور شد: یکی دیگر از پرسش‌هایی که مخاطبان مطرح کردند این بود که چه عواملی باعث ایجاد پدیده کارتن‌خوابی و بی‌خانمانی می‌شود و برای رفع اساسی این معضل چه باید کرد؟ به سوال آن‌ها اینگونه پاسخ دادم که مدرنیته و توسعه غیرمتوازن کشورها از مهمترین دلایل این اتفاق است که باعث تغییر فرهنگ نیز شده و باید برای آن فکری کرد. مهاجرت‌های بی‌رویه به شهرهای بزرگ و به‌وجود آمدن مناطق فقیرنشین در حاشیه شهرهای بزرگ هم عامل مهمی در این اتفاق است.

اسلام‌زاده تاکید کرد: بسیاری از مخاطبان با شیوه کار سپیده علیزاده که به دنبال ترک اجباری معتادان نیست، موافق بودند و آن را پسندیدند و بر این اساس دوست داشتند مستند را تبلیغ کنند تا شاید کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، این کار را انجام دهند.

وی با اشاره به اینکه تا این لحظه فضای مثبتی نسبت به این مستند سینمایی در جشنواره حاکم بوده است، گفت: یکی از نکات جالبی که از مخاطبی درباره «هیچکس منتظرت نیست» شنیدم این بود که اگرچه اثر را پسندیده بود اما نسبت به استفاده از موسیقی انتقاد داشت و معتقد بود این مستند به تنهایی حس تماشاگر را بر می‌انگیزد و نیازی به موسیقی زیاد نیست. همچنین می‌گفت که می‌توان چند سکانس را از فیلم حذف یا کوتاه کرد تا روایت یکدست‌تر شود.

تهیه‌کننده «هیچکس منتظرت نیست» با بیان اینکه درباره معضل اعتیاد و بی‌خانمانی کار زیاد ساخته شده است، مطرح کرد: زمانی که می‌خواستم این مستند سینمایی را جلوی دوربین ببرم سپیده علیزاده و همسرش گفتند موضوعی که روی آن کار می‌کنند و من می‌توانم درباره آن مستند بسازم، مساله کاهش آسیب است؛ مساله‌ای که کمتر به آن پرداخته شده است و می‌تواند مستند را متفاوت از آثار دیگر کند.

اسلام‌زاده افزود: در حقیقت وقتی بسیاری از کشورهای دنیا به این نتیجه رسیده‌اند با بگیروببند نمی‌توان معضل بی‌خانمانی را که سال‌های سال است در حاشیه شهرهای بزرگ به وجود آمده، درمان کرد، به برنامه‌های کاهش آسیب روی آورده‌اند. این برنامه در برخی از کشورها اجرا می‌شود اما باید به تقویت آن کمک کرد. حالا اینکه مستندی مانند «هیچکس منتظرت نیست» با نمایش در دیگر کشورها و جشنواره‌های خارجی تا چه اندازه می‌تواند تاثیرگذار باشد و مخاطب با آن همذات‌پنداری کند، بحث دیگری‌ست اما اگر اقدامات فرهنگی به صورت زنجیروار انجام شود، در بلندمدت تاثیرگذار است.

به گفته کارگردان «هیچکس منتظرت نیست»، برنامه‌های کاهش آسیب پس بعد از پدیدار شدن بیماری ایدز یعنی حدود ۲۵ سال پیش اجرایی شد و هدف اول آن آلوده نشدن مردم به ایدز که یکی از بسترهای آن بی‌خانمانی‌ست، بود. در حقیقت این برنامه به دنبال آن است افراد آسیب‌پذیر ابتدا تزریق را کنار بگذارند سپس به زندگی بازگردند.

اسلام‌زاده با اشاره به اینکه برخی از جشنواره‌ها به دلیل آنکه فضای «هچیکس منتظرت نیست» مثبت است و از نجات افراد و امیدواری صحبت می‌کند، آن را نمی‌پسندند، گفت: متاسفانه برخی از جشنواره‌ها و شاید غالب آن‌ها به دنبال فیلم‌هایی هستند که فضای سیاه را از کشورهای شرقی نشان می‌دهند. در حقیقت جشنواره‌ها به دنبال این نیستند که ما از کشورمان قهرمان معرفی کنیم آن‌ها به دنبال سیاه نشان دادن ایران و همان نگاه‌های همیشگی به معضلات اجتماعی آن دارند به همین دلیل با نفوذ خود جلوی برخی از فیلم‌ها و فیلمسازان را می‌گیرند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مشکل اعتیاد در حاشیه شهرهای بزرگ بسیار جدی است و باید برطرف شود. افراد زیادی شیوه سپیده علیزاده را پیش گرفتند و تلاش می‌کنند از افراد آسیب‌پذیر مانند معتادان و بی‌خانمان‌ها محافظت و مسیر درست را به آنان نشان بدهند، به آن‌ها حرفه‌ای بیاموزند و با خانواده‌شان صحبت کنند که عضو جدا شده را دوباره بپذیرند اما برگرداندن کسانی که یک قدم با مرگ فاصله دارند، کار سختی‌ست.

مستند سینمایی «هیچکس منتظرت نیست»، محصول مرکز مستند سوره، به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محسن اسلام‌زاده در اولین حضور بی‌المللی خود در بخش مسابقه مستندهای بلند هجدهمین دوره جشنواره «سینمای مسلمان کازان» حضور دارد. این اثر که پخش بین‌المللی آن برعهده علیرضا شاهرخی است، تنها مستند ایرانی راه‌یافته به بخش مستندهای بلند این جشنواره است که با ۹ اثر دیگر رقابت می‌کند.