یک فیلمساز مطرح کرد؛
مدیران سینمای کوتاه را فقط پیش‌نیاز سینمای بلند می‌دانند/ نگاه صرفاً محتوایی به سخت‌گیری منجر می‌شود
مسعود حاتمی با انتقاد از اعمال سلیقه هر ساله دبیران جشنواره فیلم کوتاه تهران تأکید کرد که باید ساز و کار و قوانینی تعیین شوند که امکان اعمال سلیقه را از دبیران بگیرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، پس از آنکه مهدی آذرپندار (دبیر سی‌ونهمین جشنواره فیلم کوتاه تهران) در نشست خبری خود از سیاست‌گذاری‌های این جشنواره رونمایی کرد و پس از انعکاس اظهاراتش درباره ممنوعیت‌های اعلام شده و برنامه‌هایی که برای شفاف‌سازی در اعلام ممنوعیت‌ها دارد و نیز تغییراتی که در کلیت جشنواره اعمال شده، فیلمسازان این حوزه بعضا همصدا با وی و برخی نیز به مخالفت با سیاست‌های اعلامی پا به میدان گذاشتند.
رضا فهیمی، از بازگشت هیئت انتخاب و حذف آثار تکراری در جشنواره فیلم کوتاه دفاع کرد و بر این موضوع تاکید کرد که ممنوعیت‌ها همواره وجود داشته‌اند اما گویا امسال بنا بر این است که چارچوب‌ها و خط قرمزها با صراحت اعلام شوند، در مقابل کریم لک‌زاده، از نگاه تلویزیونی به سینما گلایه کرد و آن را سیاستی مهندسی شده برای یکدست‌سازی سینما و تلویزیون دانست. سیاستی که به زعم او قرار است به محدودیت‌های بیشتر و حذف فیلم‌ها بی‌انجامد. در گفتگوی مسعود حاتمی (کارگردان سینما) با ایلنا، وی از نبود قوانین مشخص برای جشنواره گلایه کرد و ماحصل این فقدان را اعمال تصمیمات سلیقه‌ای در هر دوره عنوان کرد.
مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
سال گذشته هیئت مشاوران دبیر جایگزین هیئت انتخاب جشنواره فیلم کوتاه شد، اما امسال هیئت انتخاب به جشنواره برگشته و هیئت مشاوران حذف شده. نظر شما درباره این تغییر چیست؟
این تغییر به خودی خود مثبت است اما مسئله اصلی در واقع به جایی مربوط می‌شود که برخی از قواعد و قوانین جشنواره را دبیران به راحتی تغییر می‌دهند. به نظر من شکل استاندارد جشنواره‌های سینمایی در دنیا تعریف شده است و لازم نیست ما مسیر تازه‌ای بسازیم چراکه استاندارد برگزاری جشنواره مشخص شده و ما می‌توانیم در جزئیات با جشنواره‌ها تفاوت داشته باشیم.
شما معتقدید که باید قوانینی تنظیم شود که دبیران مختلف جشنواره امکان تغییر آنها را نداشته باشند؟
قطعاً تغییر لازم است و هر رویداد در جهت پیشرفت نیاز به تغییر دارد اما باید قوانینی حاکم باشد که دبیر به راحتی با سلیقه شخصی امکان اعمال تغییر در ساختار جشنواره را نداشته باشد. در واقع برای هر تغییر علاوه بر وجود نگاه کارشناسانه لازم است درباره دلیل این تغییرات شفاف‌سازی صورت بگیرد و از نظر سینماگران، دبیرهای دوره‌های قبلی و... باید در اعمال تغییرات استفاده شود تا سلیقه شخصی نقشی در این تغییرات نداشته باشد.
از نظر من؛ توان اعمال سلیقه شخصی برای دبیر حتی اگر دبیر جشنواره سلیقه خوب و نظر مثبتی برای سینمای کوتاه داشته باشد، آسیب‌زننده است چراکه دبیر بعدی می‌تواند نظر مخربی داشته باشد و تغییرات مثبت دوره پیشین را از بین ببرد. باید شرایطی وجود داشته باشد که هر تغییر با بررسی دقیق همه جوانب از سوی کارشناسان به سختی صورت بگیرد.
هر سال عدم راه‌یابی چند فیلم به جشنواره حاشیه‌ساز می‌شود و بارها سینماگران خواستار ایجاد شفافیت در انتخاب‌ها شده‌اند. عملکرد جشنواره را در این مسئله طی سال‌های اخیر چطور ارزیابی می‌کنید؟
علی‌رغم اینکه جشنواره فیلم کوتاه تهران به طور کل طی سال‌های اخیر عملکرد مثبتی داشته و حتی توانسته تأثیرات مثبتی در سینمای بلند داشته باشد و حتی در خارج از ایران نیز به اعتباری رسیده است که من در تجربه حضورم در جشنواره‌های مختلف دنیا متوجه شدم که فیلمسازان خارجی به حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران علاقه دارند و این جشنواره برای آنها اهمیت بالایی دارد، با این حال فکر می‌کنم فارغ از اینکه جشنواره چه نگاه و سیاستی دارد، مسئله اصلی نگاه حاکمیت به سینما و فیلم کوتاه است. ممکن است دبیر جشنواره یا مدیران بالاتر نگاه سلیقه‌ای و مخربی نداشته باشند اما سینما و فیلم کوتاه به طور کل عنصر نامطلوبی تلقی شوند و برخورد با آن کاملاً محتوایی باشد. نگاه صرفاً محتوایی هیچ‌وقت به نفع سینما نیست و فقط سخت‌گیری ایجاد می‌کند.
البته باید این نکته را مدنظر داشته باشیم که برخی جشنواره‌های دنیا هم تا حدی نگاه محتوایی دارند، من به شخصه شاید به عملکرد جشنواره برلین که نگاه سیاسی به فیلم‌ها دارد، نقد داشته باشم با این حال مشخص است که این جشنواره نگاه مشخصی به سینما دارد و می‌داند که چه رویکردی دارد و سینماگران نیز تکلیفشان با این فستیوال مشخص است اما جشنواره‌های ما از جمله جشنواره فیلم کوتاه هر دوره برخورد متفاوتی با فیلم‌ها نسبت به دوره‌های قبل دارد و این بسیار آسیب‌زننده است چراکه فیلمسازان خارجی نمی‌دانند که آیا جشنواره فیلم کوتاه از نظر محتوایی جریان خاصی را دنبال می‌کند یا خیر. این روند تغییرات سلیقه‌ای باعث می‌شود که ما وجهه جشنواره خود را در انتخاب آثار سینمایی از دست بدهیم و مشخص نباشد که جشنواره در محتوا چه رویکردی دارد.
اعمال سلیقه دبیران علاوه بر تخریب وجهه جهانی جشنواره فیلم کوتاه، برای فیلمسازان داخلی چه عواقبی دارد؟
اعمال سلیقه‌ها معمولاً محتوایی است و هر بار تغییرات حاصل شده به شکلی است که بیان برخی موضوعات و محتواها به شکلی غیرممکن می‌شود و فیلمساز در بلاتکلیفی قرار می‌گیرد و ترجیح می‌دهد که سراغ دایره وسیعی از موضوعات نرود و کاملاً درگیر مسائل فنی می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود که فیلمساز مدام درگیر ملاحظات محتوایی شود و نتواند نگاه خود را پیدا کند.
من شناخت چندانی از مهدی آذرپندار ندارم اما همیشه سعی می‌کنم نگاه مثبتی داشته باشم. تصمیمات او و سیاست‌گذاری‌هایی که برای جشنواره دارد را ملاک کلی برای قضاوت درباره او قرار نمی‌دهم چراکه مدیران بالاتری وجود دارند که در سیاست‌گذاری‌ها تأثیرگذار هستند و به همین دلیل باید صبر کنیم و ببینیم که این جشنواره به چه شکل برگزار می‌شود.
شما معتقد هستید که جشنواره به طور کل عملکرد مثبتی در این سال‌ها داشته، حاصل این عملکرد مثبت چه بوده است؟
انجمن سینمای جوان با بودجه مشخص و اندکی کار می‌کند، توانایی‌هایش چندان بالا نیست و مدیران ارشد سینمایی هم توجه چندانی به سینمای کوتاه ندارند. با توجه به تمام این تفاسیر انجمن سینمای جوان توانسته تعداد زیادی فیلمساز را در سراسر کشور آموزش دهد و به فیلمسازانی چون من کمک کرده تا جایگاه خود را پیدا کنند و فرصتی داشته باشند که فیلمشان در محفلی دیده شود و تعامل و گفتمانی شکل بگیرد. جشنواره فیلم کوتاه در این سال‌ها توانسته به ظهور و ادامه حیات سینماگران جوان زیادی کمک کند و همانطور که گفتم در بین سینماگران خارجی نیز این جشنواره توانسته جایگاه ویژه‌ای داشته باشند علاقه‌مند به حضور در این رویداد هستند و این نشان می‌دهد که درباره آن تحقیق می‌کنند و آن را می‌شناسند.
این جشنواره و جایگاهی که دارد یک سرمایه بزرگ به حساب می‌آید که برای سینمای کوتاه و سینمای بلند بسیار ارزشمند است. مدیران سینمایی ما معمولاً هیچ توجه به سینمای کوتاه ندارند و برخوردشان با آن اینگونه است که انگار سینمای کوتاه پیش‌نیازی است برای ورود به سینمای بلند. اتفاقاً سینمای کوتاه مثل سینمای مستند و داستانی و... یک رسانه است که قدرتش هم به اندازه سینمای بلند است اما اگر الان در نقطه ضعف است به دلیل جریان اقتصادی است که در این عرصه حاکم است. مسئولان ما باید بدانند که سینمای کوتاه یک سینمای بسیار جدی است و در آینده با توجه به اینکه سرعت انتقال اطلاعات بین انسان‌ها هر روز بیشتر توسعه پیدا می‌کند، سینمای کوتاه با توجه به ویژگی که دارد می‌تواند در آینده قدرتمندتر باشد.
اگر بخواهیم در جریان شکل‌گیری اقتصاد سینمای کوتاه تغییرات مثبتی داشته باشیم، از نظر شما اولین قدم چیست؟
ما باید بدانیم که رفع معضلات موجود و شکل‌گیری اقتصاد برای سینمای کوتاه اتفاقی و در مدتی کوتاه رخ نمی‌دهد. ما باید برنامه‌ریزی داشته باشیم و برای سینمای کوتاه باید بودجه مشخص شود و جریانی باید ایجاد شود که بتواند مسیر را به سمتی ببرد که سینمای کوتاه هم صاحب اقتصاد باشد.
از نظر شما چه مسئله‌ای باید امروز در اولویت باشد که جشنواره فیلم کوتاه برای ارتقا جایگاه خود باید در نظر بگیرد؟
به عنوان یک فیلمساز صرفاً علاقه دارم در محیطی امن، شفاف و حرفه‌ای فیلم بسازم. علاقه دارم برخورد محترمانه و خوبی شاهد باشم. فیلمسازان ما باید فرصت این را داشته باشند تا با مهمانان خارجی و مهمی که به جشنواره دعوت می‌شوند ارتباط برقرار کنند، در غیر این صورت هیچ تعاملی بین سینماگران ایرانی و خارجی رخ نمی‌دهد و عملاً حضور مهمانان خارجی بی‌فایده می‌شود. سال‌های قبل شاهد بودیم که دبیر یک جشنواره معتبر به ایران می‌آید و در این جشنواره حاضر می‌شود اما یکبار در شرایطی ویژه به محل برگزاری جشنواره می‌آید و بعد می‌رود. باید حضور مهمانان به شکلی باشد که امکان برقراری ارتباط و تعامل آنها با سینماگران ایجاد شود.
