چالش‌های ادامه‌دار مرمت تخت جمشید؛
اعتبارات میلیاردی تخت‌جمشید کفاف تهیه مواد مرمتی چند میلیونی را نمی‌دهد؟ / تهیه مواد مرمتی کار سختی نیست
یک باستان‌شناس با طرح این پرسش که "آیا تخت جمشید در چندین سال گذشته به دلیل فقدان اعتبارات کافی در تأمین مواد و مصالح مرمتی با مشکل مواجه بوده است؟" گفت: تهیه و وارد کردن این مواد برای مرمت تخت جمشید کار سخت و دشوار و غیرممکنی نیست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، افشین یزدانی (دکترای باستان‌شناسی) با اشاره به آنکه هنوز زمان زیادی از ایجاد یک برش عمیق با چکش‌های برقی بر بستر تراش خورده باستانی و تخریب بخشی از تخت جمشید نمی‌گذرد، یادآور شد: اگرچه ساخت یک دیواره آجری با پلاستر سیمان که به صورت بسیار ناشیانه و مبتدی و دور از شأن تخت جمشید در نمای پلکان ورودی پس از نقدهای کارشناسی و دستور مدیران ارشد وزراتخانه جمع آوری شد اما رفتارهایی چون برش بستر صخره‌ای باستانی هیچگاه قابل اصلاح و بازگرداندن به شرایط اولیه و نخست خود نخواهد بود.
او ادامه داد: باتوجه به شناخت کلی که از وضعیت اعتبارات مجموعه میراث جهانی تخت جمشید در دوران مدیریت اخیر این مجموعه داریم، بر آن شدیم تا در مورد مصالح مرمتی مورد نیاز و چگونگی تأمین آن یک بررسی انجام دهیم.
این باستان‌شناس افزود: بر اساس نظر کارشناسان آگاه، مواد مرمتی مورد نیاز و استفاده مجموعه تخت‌جمشید با نام تجاری «لدان» دارای سه گونه متفاوت و مشخص به نام‌های C۳۰، MTX-Lو TA1 است که جهت ساخت ملات و یا تزریق درون درزهای بسیار ظریف ایجاد شده در سنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. خوشبختانه در ایران شرکت‌هایی تخصصی در زمینه حفاظت و مرمت فعالیت دارند که این مواد را از کشورهایی مانند ایتالیا وارد کرده و تحویل پایگاه میراث جهانی دهند.
یزدانی با اشاره به آنکه تهیه و وارد کردن این مواد برای مرمت تخت جمشید کار سخت و دشوار و غیرممکنی نیست، ادامه داد: در تماس با یکی از این شرکت‌ها که در سال‌های گذشته همکاری نزدیک و تنگاتنگی با محوطه‌های میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد داشته است، ضمن رد ادعای سخت بودن واردات و تأمین مواد مرمتی آهکی فراوری شده مورد نیاز، آمادگی خود را برای تأمین و تحویل هر چه سریع‌تر هر مقدار از این مواد از کف وزنی ۱۰۰ کیلوگرم به قیمت کیلویی در حدود یک میلیون و پانصدهزار تومان اعلام نمودند. به بیان دیگر برای تأمین ۱۰۰ کیلو انواع لدان مورد نیاز دستکم دو یا سه سال مجموعه‌ای چون محوطه میراث جهانی تخت جمشید، اعتبار ۱۵۰ تا ۱۷۰ میلیون تومان کفایت می‌کند و جالب آن که این مبلغ برای سال‌های گذشته با توجه به پایین‌تر بودن نرخ دلار بسیار کمتر از این بوده است. شرکت مورد نظر در پاسخ به پرسش ما در رابطه با سفارش خرید مواد مرمتی از سوی مدیریت تخت جمشید در دو سه سال گذشته اینگونه پاسخ داد که مأمور خرید تخت جمشید در سال گذشته تنها سفارش ۴۰ کیلوگرم لدان داد که با توجه به کف سفارش ۱۰۰ کیلوگرم که در سال گذشته تنها ۱۰۰ میلیون تومان اعتبار برای آن مورد نیاز بود به بهانه کمبود اعتبار کافی از خرید آن منصرف شده و تنها به سفارش دادن ۴۰۰ کیلو آهک هیدراته به قیمت کلی کمتر از ۴ میلیون تومان و مقدار اندکی چسب مرمتی آن هم برای مجموعه پاسارگاد اکتفا کردند.
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: نکته مورد توجه آن است که با وجود انصراف مدیریت تخت جمشید از خرید ۱۰۰ کیلوگرم لدان که می‌توانست نیاز بیش از یکسال تخت جمشید و پاسارگاد را مرتفع کند به بهانه کمبود اعتبار، در دوران مدیرتی ایشان از سال‌های ۹۷ تا ۹۹ بیش از چند ده میلیارد تومان اعتبار در قالب ردیف بودجه و دیگر اعتبارات به تخت جمشید و پاسارگاد اختصاص یافته که صرف هزینه‌هایی چون ساخت سوله در حریم ممنوعه و بکارگیری بیش از ۱۰ دانش آموخته باستان‌شناسی تنها برای مجموعه تخت جمشید بدون ارزیابی نیازهای کارشناسی شده است. عدم تأمین مواد و مصالح مرمتی مورد نیاز برای مجموعه‌های تخت جمشید و پاسارگاد توسط مدیریتی که میلیاردها تومان اعتبار در سال‌های گذشته در اختیارش بوده است بنا به ادعای یکی از کارشناسان مرمت در پاسارگاد موجب شده تا به تغییر در شیوه کار مرمت و کار با آهک هیدارته که بسیار ارزان‌تر است، اقدام شود. همچنین یکی از نیروهای پایگاه میراث جهانی تخت جمشید از این موضوع گله و شکایت جدی دارد که پایگاه بجای جذب چندین مرمتکار خبره یا حتی چند کارگر ساده جهت انجام کارهای فیزیکی در حوزه مرمت، شرایط را در محوطه‌ای به اهمیت تخت جمشید به سمتی برده است که امروزه و به ویژه پس از بازنشستگی چندین تن از نیروهای کارآزموده این مجموعه از کمبود کارگر مرمتکار رنج می‌برد و مدیریت برای کارهای مرمتی از باستان‌شناس و حتی از کارشناس جغرافیایی که در دوران ایشان جذب پایگاه شده، استفاده می‌کند. کارشناسانی که هزینه‌های زیادی بر دوش دولت و وزارتخانه میراث فرهنگی نهاده‌اند.
او تصریح کرد: حال این پرسش جدی مطرح می‌شود که بر سر اعتبارات اختصاص یافته به مجموعه میراث جهانی تخت جمشید که در سه سال گذشته دستکم افزون بر چند ده میلیارد تومان بوده، چه آمده که هزینه تأمین مواد اولیه مرمت را ندارند و دست به دامن مرمتگران بدون مرز می‌شوند؟
بنابراین گزارش، چندی پیش حمید فدایی (مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید) در گفتگو با ایلنا مطرح کرد «یکی از حسن‌هایی که برقراری ارتباط با مرمتگران بدون مرز برای ما داشت آن بود که بسیاری از مواد مصرفی تخت جمشید تامین شد. متاسفانه وارد کردن و انتقال این مواد که از جمله مواد آهکی فراوری شده هستند، بسیار سخت است. از همان همکاری هنوز مواد زیادی باقی مانده و تلاش شده از شرکت‌های مرمتی، رزین‌هایی مصرفی که تقریبا تمام شده‌اند، تامین شود. اکنون کسری زیادی نداریم و به اندازه‌ای مصالح داشتیم که نه تنها کارهای مرمتی تخت جمشید پیش برود بلکه بتوانیم کارگاه آموزشی نیز برگزار کنیم.»
او در بخش دیگری از گفتگوی خود تاکید کرد: «شاید اگر مصالحی که ایتالیایی‌ها برایمان آورده‌اند را نداشتیم همین الان با مشکل تامین اعتبار برای تامین مواد و مصالح روبه رو می‌شدیم. اصولا شرایط خوبی در تامین اعتبارات نداریم و تلاشمان برای پرداخت دستمزدها و حقوق است تا انگیزه برای ادامه کار را فراهم کنیم. هرچند وزیر جدید در بازدیدی که رییس جمهور از تخت جمشید داشت تلاش کرد اما امور تخت جمشید درحال حاضر با کمبود بودجه روبه روست. اعتبارات استانی به تخت جمشید تعلق نمی‌گیرد و نگاه ما به اعتبارات ستادی و ملی است.»
