یادداشتی از مرحوم حجت‌الاسلام سیدعباس موسویان: ایجاد بسیاری از ابزارهای مالی در ساختار مالی اسلامی امکان‌پذیر است
از آنجاکه برخی گمان می‌کنند ارزش‌های اسلامی، ارتباطی با ابزارهای مالی ندارد یا تولید ابزار مالی بر اساس احکام اسلام، غیر ممکن است یکی از یادداشت‌های مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسویان از سوی دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتشر شده است.
به گزارش ایلنا، الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، نقشه راهی برای پیشرفت پنجاه‌ساله کشور است که در اصول و ارزش‌های اسلامی، ریشه دارد.
یکی از بخش‌های مهم این الگو، بخش اقتصاد است و از آنجاکه انطباق این بخش با مبانی اسلامی، حائز اهمیت فوق‌العاده‌ای است یکی از مبانی عملی الگو، «حاکم کردن اصول، قواعد و عدالت اسلامی بر اهداف، سیاستگذاری‌ها، ساختارها، نهادسازی‌ها و تصمیمات اقتصادی» تعیین شد.
در طرف مقابل، مطالعات تجربی نشان می‌دهد اقتصادی موفق است که بتواند ابزارهای مناسب، متنوع و اطمینان‌بخش را برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی طراحی کند؛ اما نظام بانکی کشور، معضلات متعددی دارد که لایه بنیادین آن، مسائل ساختاری و نهادی است؛ لایه‌ای که ضعف در ابزارسازی -آن هم ابزارهای سازگار با احکام اسلامی- در آن قرار دارد.
از این رو، در یکی از تدابیر پیش بینی شده در الگوی یادشده به «بازطراحی و ارتقای نظام پولی و بانکی کشور و ابزارها و نهادهای سیاستی و نظارتی مربوط، بر پایه احکام شرع و با هدف حفظ ثبات و سلامت اقتصادی، هدایت اعتبارات به بخش‌های مولد، و بهره‌مند‌سازی عادلانه مردم از پول خلق‌شده بانکی» اختصاص یافت.
از آنجاکه برخی گمان می‌کنند ارزش‌های اسلامی، ارتباطی با ابزارهای مالی ندارد یا تولید ابزار مالی بر اساس احکام اسلام، غیر ممکن است یکی از یادداشت‌های مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسویان از سوی دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتشر شده است:
پیدایش بازار صکوک این حقیقت را ثابت کرد که خیلی از کارکردها، منابع و ابزارهای مالی در ساختار مالی اسلامی نیز امکان‌پذیر است. ابتدا پنداشته می‌شد بازارهای مالی اسلامی، نمی‌توانند به پویایی بازارهای متداول دنیا باشند چراکه اکثر ابزارهای مالی بازارهای غربی، مبتنی بر نهاد قرض با بهره است که از دیدگاه فقه اسلامی، ربا است و در بازارهای مالی اسلامی ممنوع است. پیدایش بازار صکوک این حقیقت را ثابت کرد که خیلی از کارکردها، منابع و ابزارهای مالی در ساختار مالی اسلامی نیز امکان‌پذیر است اما طراحی ابزارهای مالی با مسائل زیادی روبه‌رو است مانند انطباق ابزارهای مالی با اصول شریعت به ویژه فقه اسلامی، انطباق ابزارهای مالی با شرایط اقتصادی، بازارهای مالی و یا قوانین و مقررات حقوقی و حسابداری کشور.
به بیان روشن‌تر، ابزار مالی موفق، افزون بر تطابق با آموزه‌های اسلامی، باید از منظر اقتصادی معیارهای اقتصاد خرد و کلان، مالی از جنبه شناسایی و مدیریت ریسک‌های مرتبط، حقوقی از جنبه تطابق با قوانین و حسابداری نیز قابل دفاع باشد.
در سال‌های اخیر، محققان بسیاری در زمینه طراحی اوراق جدید و بررسی ماهیت فقهی ابزارهای مالی متداول و ارائه راه‌حل‌های گوناگون جهت رفع موانع فقهی تلاش‌های زیادی کردند و هر یک از آنها به فراخور سلیقه خود روشی را برگزیدند؛ لذا اگرچه به نسبت پذیرفته شده است که طراحی ابزارهای مالی اسلامی ممکن است اما همچنان تدوین روش تحقیق علمی و استانداردی برای طراحی آنها می‌تواند فرایند پژوهش در این زمینه را تسهیل کند و یافته‌های آنها را از جهت اعتبار ارتقاء دهد.
