دو آهنگساز معاصر مطرح کردند:
پیدا کردن یک گروه برای اجرای قطعات آهنگسازان جدید غیرممکن است/ اصوات غیرسازی در موسیقی الکترونیک دست‌یافتنی هستند/ تاثیرات علیرضا مشایخی بر نظام فکری شاگردانش از چگونه گوش کردن و فلسفه موسیقی تا ابداع سبک‌های متفاوت
ابوالفضل رهبریان و رژین منیبی (دو نوازنده و آهنگساز معاصر) قرار است سازنده دو قطعه از آلبوم «بیست» باشند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، موسیقی الکترونیک را سبک محبوب عصر حاضر می‌دانند که البته گونه‌های دیگری هم از آن منشعب شده است. عبارت الکترونیک تنها پسوندی برای مقولاتی در رابطه با موسیقی نیست و تاثیر تکنولوژی و دنیای دیجیتال بر هنرها بیش از آن چیزی است که تصور می‌کنیم. این تغییر روند گسترده در همه مشاعل و هنرها ایجاب می‌کند که به این امکان جدید، نگاهی جدی‌تر داشته باشیم. با این وجود این موسیقی آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. از جانب دستگاه‌های متولی موسیقی هم رویدادی ملی با محوریت این نوع موسیقی برگزار نمی‌شود تا سطح کیفی هنرمندان این عرصه به درستی بروز پیدا کند و آثارشان مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد. بیراه نیست اگر بگوییم تنها رویداد تخصصی در رابطه با موسیقی معاصر و الکترونیک، مسابقه سالانه آهنگسازی رضا کروریان و فستیوال بین‌المللی موسیقی الکترونیک تهران است که گروه «یارآوا» متولی آنهاست و بودجه برگزاری این رویدادها، به صورت شخصی تامین می‌شود.
ابوالفضل رهبریان و رژین منیبی دو آهنگساز معاصر قرار است دو قطعه برای آلبوم «بیست» بسازند تا این مجموعه در قالب اثری از بیست آهنگساز معاصر منتشر شود. با این توضیح که آلبوم «بیست» به مناسبت بیستمین سالگرد تاسیس «یارآوا» قرار است در دو قالب فیزیکی و دیجیتال منتشر شود و چندماهی است در حال تولید است.
ابوالفضل رهبریان (نوازنده و آهنگساز) نوازندگی ویلون را نزد امیر مینوسپهر یاد گرفته و از سال هشتاد برای فراگیری پیانو نزد آرش عباسی رفته است. او در ادامه و به طور همزمان در کلاس‌های هارمونی علیرضا مشایخی هم شرکت کرده. در ادامه فراگیری پیانو، نزد «تامارا دولیدزه» رفته و سپس در کنسرواتور «بونپورتی» ایتالیا نزد «نیکولا استرافلینی» و «کوزیمو کولاتزو» دوره آهنگسازی را به اتمام رسانده است. رهبریان همچنین نزد لوکا فرانچسکونی مقولات تکمیلی را فراگرفته است. او یکی از شاگردان علیرضا مشایخی است. وی طی گفتگو با ایلنا درباره جزییات ساخت قطعه‌اش برای آلبوم «بیست» نکاتی را بیان کرد. رژین منیبی نیز یکی دیگر از هنرمندان معاصر و سازنده یکی از قطعات آلبوم «بیست» است. وی نیز درباره جزییات اثر و فعالیت‌هایش توضیحاتی به ایلنا ارائه کرد.
در ادامه ابتدا گفتگو با ابوالفضل راهبریان را می‌خوانید؛
شما به طور مستقیم از شاگران علیرضا مشایخی هستید. کلاس‌های ایشان چه حال و هوایی دارد؟
علیرضا مشایخی اولین و تنها استاد آهنگسازی من است. منظورم از به کار بردن کلمه استاد، متمایز کردن ایشان در نقش و دغدغه‌ای است که در شکل‌دهی به نظام فکری شاگردانشان دارند، این دغدغه محدود به آموزش علوم موسیقی نیست، بلکه از چگونه موسیقی گوش دادن تا مباحث مربوط به فلسفه موسیقی را دربرمی‌گیرد. او در تمام دوره‌ای که در محضرش شاگردی کردم، در زندگی من حضور داشت، از مشکلاتی که در مسیرم بود جویا می‌شد و به هر طریق ممکن به من کمک می‌کرد. این شکل از ارتباط و پشتیبانی همه‌جانبه در مسیر را نه قبل از تلمذ در محضر او تجربه کردم و نه بعد از آن. او تنها استادی است که افتخار شاگردی‌‌اش را داشته‌ام.
آنچه که موسیقی او را منحصر بفرد کرده چیست؟
من در مقامی نیستم که بتوانم راجع به موسیقی او صحبت کنم. اما باید بگویم آهنگساز ایرانی دیگری نمی‌شناسم که پیش و بیش از علیرضا مشایخی و به این گستردگی، پای در عرصه‌های نوی موسیقی گذاشته باشد. او بدعتگذار سبک‌های متفاوت چه در آهنگسازی و چه در فلسفه موسیقی است. در اوایل دهه هفتاد من قطعه بی‌نظیر او به نام نیما گسترش شماره پنج را با اجرای ارکستر ارمنستان شنیدم. این موسیقی با پرسش‌ها و کنجکاوی‌های فراوانی که در ذهن من ایجاد کرد، مسیر زندگی‌ام را تغییر داد.
با توجه به اینکه ادامه تحصیلات شما در اروپا نزد افرادی مانند «لوکا فرانچسکونی» بوده و با هنرمندان غیرایرانی همکاری داشته‌اید، موسیقی معاصر کشور را تا چه حد به استانداردهای جهانی نزدیک می‌بینید؟
متاسفانه چون سال‌ها در ایران نبودم، نمی‌توانم به این پرسش پاسخ دقیقی بدهم.
شما نوازنده سازهای کلاسیکی چون «ویلن» و «پیانو» هستید، درباره ارتباط سازهای کلاسیک با موسیقی الکترونیک بگویید. چگونه می‌توان از قابلیت‌های موسیقی و سازهایی با ریشه کلاسیک در موسیقی معاصر به ویژه الکترونیک بهره برد؟
تقریباً تمام اصواتی که توسط سازها تولید نمی‌شوند، در حوزه موسیقی الکترونیک قابل حصول هستند. اما همینطور که جدای از امکانات نرم‌افزاری، کیبورد به عنوان یک رابطه کاربری قوی بین آهنگساز و کامپیوتر قرار می‌گیرد، هنوز در موسیقی الکترونیک جایگزین‌هایی که معادل نحوه ارتباط نوازنده و ساز باشد، وجود ندارد. پس تا آن زمان هنوز «نوازندگی» و همچنین رنگ اصوات سازها می‌توانند نقش پر رنگی در این زمینه از موسیقی داشته باشند
آنچه شما را به همکاری با گروه «یارآوا» ترغیب می‌کند، چیست؟
دوستی من با آقای جلالی، از هم کلاسی بودنمان در محضر استاد مشایخی آغاز شد و به تبع آن آشنایی من با گروه «یارآوا» نیز رقم خورد. آقای جلالی اولین کسی بود که به من پیشنهاد کرد قطعه‌های بنویسم تا توسط او یا گروه «یارآوا» اجرا شود. آن زمان، این برای من که تازه در حال یادگیری موسیقی بودم، امری باورنکردنی بود. اولین قطعه‌هایی که از من اجرا شد، توسط آقای جلالی نواخته شد. پیدا کردن یک گروه موسیقی که در پی اجرای قطعات موسیقی از آهنگسازان جدید باشد، تقریباً غیرممکن است. حال مدرن بودن موسیقی را هم که به شرایط اضافه کنیم، از غیر ممکن هم غیرممکن‌تر می‌شود. اما «یارآوا» سال‌هاست که همین مسیر را می‌پیماید. روزی یک دوست ایتالیایی به من گفت: ببین مطمئن نیستم درست شنیده باشم، اما رادیو راجع به یک مسابقه موسیقی الکترونیک به یاد یک آهنگساز فقید در ایران صحبت می‌کرد. فکر می‌کنی چنین چیزی ممکن است؟ واقعیت این است که ایده‌های مهدی جلالی را وقتی برای بار اول می‌شنوم، برای من هم همینقدر عجیب و دست نیافتنی به نظر می‌رسند. اما او و گروه «یارآوا» کماکان پیش می‌روند.
قطعه شما در آلبوم« بیست » چه نام دارد؟ درباره مضمون و محتوای آن توضیح دهید.
اسم قطعه «زندگی روی یک خط مستقیم» است و برای آنسامبل «هانوئوو» شامل پنج ساز «ویولن»، «کنترباس»، «آکوردئون»، «پیانو» و «گیتارالکتریک» نوشته شده است. این قطعه بازگوی تقلای ماست برای گریز از روزمره بودن و ناتوانی ما در تغییر کردن.
در ادامه گفتگو با رژین منیبی را می‌خوانید؛
رژین منیبی، موسیقی را با نواختن پیانو آغاز کرد و دروس نظری و آهنگسازی را نزد امیرحسین الهدادی، کیاوش صاحب نسق و سارا اباذری فراگرفت. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی رشته‌ی مردم شناسی از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد آهنگسازی از همان دانشگاه است. آثار منیبی تاکنون توسط آنسامبل موسیقی معاصر دانشگاه تهران، آنسامبل « KNM-Berlin»، آنسامبل « Horizonte » و آنسامبل «زروان» اجرا شده است. وی همچنین مقام دوم مسابقه بین‌المللی آهنگسازی گیلگمش 2021 را کسب کرده است.
شما از اعضای اصلی گروه موسیقی «یارآوا» هستید. از جزییات آشنایی با این گروه و رمز تداوم این همکاری بگویید.
من اولین‌بار در سال ۹۶ با «یارآوا» آشنا شدم. در آن زمان دانشجوی کارشناسی ارشد آهنگسازی بودم و اولین برنامه‌ای که در آن شرکت کردم، فستیوال بین‌المللی موسیقی الکترونیک تهران بود. ارتباط من با «یارآوا» بعد از این برنامه به صورت مخاطب تا بهار ۱۴۰۰ ادامه یافت. از بهار گذشته تا امروز به عنوان مدیر روابط عمومی با گروه «یارآوا» همکاری می‌کنم. البته من کمتر از یک سال است که در این گروه حضور دارم، اما فکر می‌کنم برای پیدا کردن دلیل تداوم همکاری، بهترین راه مراجعه به پیشینه گروه باشد. به نظر من ۲۰ سال فعالیت مداوم در زمینه موسیقی، بدون حضور اعضا و مدیریت مصمم و حرفه‌ای ممکن نیست. این نکته‌ای است که من در این بازه زمانی کوتاه، به وضوح مشاهده کردهام و همین موضوع است که مرا به تداوم همکاری مشتاق می‌کند.
شما در دوره‌ای وارد دانشگاه تهران شدید که اتفاقات بی سابقه‌ای در آن رخ داد از جمله اجرای آثار دانشجویان توسط آنسامبل‌های معتبر خارجی موسیقی معاصر. کمی از این تجربیات بگویید.
شکی نیست که دراین زمینه من بسیار خوش اقبال بودم. البته نمی‌توانم راجع به دانشگاه قبل یا بعد از بازه‌ای که در آن تحصیل کردهام صحبت کنم، اما دوره‌ای که من تحصیلات کارشناسی ارشدم را در دانشگاه تهران گذراندم، قطعاً یکی از پربارترین دوره‌ای زندگی‌ام بوده است و خواهد بود. اتفاقاتی مانند دریافت اطلاعات به روز درباره موسیقی معاصر، دعوت از آنسامبل‌های معتبر خارجی و نوازندگان حرفه‌ای ایرانی و ... هرچند به نظر ساده و قابل دسترس هستند، اما در واقع فرآیند پیچیده‌ای دارند و برای به وقوع پیوستن آن نیاز است تا اساتید و دانشجویان اشتیاق کافی را داشته باشند. به نظرم تاثیرگذارترین شخص در رقم خوردن این اتفاقات، سارا اباذری است. من از کلاس‌های ایشان تجارب بسیار ارزشمندی را کسب کردهام و بابت این امر همیشه سپاس‌گزارشان خواهم بود. امیدوارم دانشگاه نیز قدردان حضورشان باشد.
به عنوان آهنگساز در آلبوم «بیست» قرار است چه اثری را برای این مجموعه بسازید؟
قطعه من برای پروژه بیست، یک کوارتت زهی است که برای آنسامبل سیالان نوشته شده است. یکی از موضوعاتی که مدتی است بر آن تمرکز دارم، تعامل نوازندگان با یکدیگر در اجرای اثر است و در این قطعه نیز بر همین امر تأکید دارم.
شما جز اینکه یکی از هنرمندان پروژه «بیست» هستید، مدیریت روابط عمومی گروه را نیز به عهده دارید. درباره نقش روابط عمومی در فضای حرفه‌ای هنر کشور و تاثیر آن بر پیشبرد موسیقی و جایگاه روابط عمومی در پروژه‌ای مانند پروژه بیست بگویید.
روابط عمومی در واقع پل ارتباطی بین اعضای گروه با یکدیگر و با خارج از گروه است. در زمینه پروژه «بیست» فکر می‌کنم مهمترین نقشی که روابط عمومی می‌تواند ایفا کند، اطلاع‌رسانی آن و معرفی آهنگسازان به خبرگزاری‌ها و مخاطبین است. البته پروژه «بیست» بسیار گسترده است و قطعاً تلاش تمامی بخش‌های گروه برای به سرانجام رسیدنش لازم است. این باعث می‌شود علاوه بر فعالیت‌های آهنگسازی و پروژه‌ای شخصی، به عنوان روابط عمومی با گروه موسیقی یارآوا در برگزاری پنجمین فستیوال بین‌المللی موسیقی الکترونیک تهران، که از ۳۰ بهمن تا ۷ اسفند ۱۴۰۰ برگزار می‌شود، همکاری داشته باشم.
