چرا در برگزاری نمایشگاه‌های هنری آنلاین ناموفق بوده‌ایم؟

به گزارش خبرنگار ایلنا، مشکلی که طی یکی دو سال گذشته هنرمندان عرصه‌های مختلف تجسمی را با مشکل مواجه کرده، عدم برگزاری نمایشگاه‌های حضوری به دلیل بحران بیماری کرونا است. البته این مشکل محدود به کشور ما نیست و با وجود گستردگی بیماری کرونا به مسئله‌ای جهانشمول بدل شده. در ادامه‌ی مسیر؛ برگزاری نمایشگاه‌های مجازی که در ابتدا جایگزین مناسبی برای نمایشگاه‌های حضوری تلقی می‌شد، به مرور موافقان و مخالفانی پیدا کرد. تعدادی از هنرمندان شیوه برگزاری مجازی را تنها راه‌حل برای ارتباط هنرمندان و مخاطبان می‌دانند و عده‌ای دیگر به دلایل مختلف از حضور در چنین رویدادهایی خودداری می‌کنند و ترجیحشان این است برای ارائه آثارشان به مردم تا پایان یافتن بحران کرونا صبر کنند. 

در گزارش زیر؛ برخی هنرمندان از فواید و مضرات برگزاری نمایشگاه‌های مجازی گفته‌اند.

مستقل‌ها و انفرادی‌ها بازخوردهای خوبی ندارند

مریم اخباری (تصویرگر) که فارغ التحصیل رشته نقاشی از دانشگاه الزهرا (ع) است و مدرک فوق لیسانس خود را در رشته تصویرگری از دانشگاه هنرهای زیبا دریافت کرده، یکی از فعالان رشته تصویرگری است که تجربه تصویرسازی چندین کتاب کودک و نوجوان را در کارنامه دارد. او که عضو هیئت علمی گروه ارتباط تصویری آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران بابل (الزهرا) و دانشگاه فنی حرفه‌ای است و یکی از اعضای موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر محسوب می‌شود، درباره برگزاری نمایشگاه در دوران کرونا گفت: به دلیل وجود دستورالعمل‌های بهداشتی و محدودیت‌های موجود فعلا امکان برگزاری نمایشگاه وجود ندارد.

او افزود: در شرایط کنونی، پیگیر انتشار فراخوان‌های داخلی و خارجی هستم. اگر فراخوان خوب و مناسبی منتشر شود تلاش می‌کنم در آن حضور یابم. 

اخباری درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه و چند و چون حضور در نمایشگاه‌های مجازی نیز گفت: حتی اگر محدودیت‌ها برداشته شود، تجربه ثابت کرده برگزاری نمایشگاه‌های مستقل و انفرادی چه تصویرسازی، نقاشی و دیگر رشته‌ها در دوران کرونا بازخوردهای خوبی ندارد، به همین دلیل ترجیحم این است چنین فعالیت‌هایی را به بعد از بحران کرونا موکول کنم. 

وی درباره فعالیت دیگر فعالان عرصه تجسمی در دوران کرونا هم گفت: دوستان و همکارانی که با آن‌ها در ارتباط هستم نیز بیشتر ترجیح می‌دهند، فراخوان‌ها را پیگیری کنند و برگزاری نمایشگاه و فعالیت‌های این چنینی را به بعدا موکول کنند. 

آنلاین‌ها برای شناخته شده‌ترها بازخورد دارند

رزیتا شرف جهان (مجسمه‌ساز، نقاش و یکی از گالری‌داران پیشکسوت) فارغ‌التحصیل نقاشی از دانشکده هنرهای زیبای تهران است و در دهه هفتاد ضمن تشکیل گروه هنری «سی» آن هنگام که تعداد گالری‌های کشور بسیار معدود بوده، با همراهی محسن نبی‌زاده گالری «طراحان آزاد» را تشکیل داده است. او که از دهه هفتاد تاکنون به طور مستمر در عرصه نقاشی، مجسمه‌سازی و گالری داری مشغول به فعالیت بوده، اعتقاد دارد که؛ نمایشگاه مجازی و آنلاین نهایتا در فعالیت‌های تجاری نتایج بهتری دارد. 

او افزود: به نظرم اگر در نمایشگاه‌های مجازی و آنلاین آثار افراد مطرح نمایش داده شود، فروش بهتری خواهد داشت به این دلیل که مخاطبان ویژگی‌های آثار هنرمندان شناخته شده را می‌شناسند. مثلا اگر کاری از آقای احصایی را چندین بار دیده باشید، بازهم می‌توانید اثری از او را، روی صفحه مانیتور در قطع کوچک ببینید و آن را پسند کنید. حتی می‌توانید قیمت و به صرفه بودنش را هم ارزیابی کنید. 

این هنرمند و گالری‌دار درباره برگزاری نمایشگاه‌های مجازی و آنلاین توسط هنرمندان جویای نام و کمتر شناخته شده نیز اینگونه نظر داد: در شرایط فعلی نمی‌توان به هنرمندان جدید امیدوار باشیم که فروش خوبی داشته باشند. 

او همچنین درباره میزان فروش آثار هنری در نمایشگاه‌های مجازی و البته حضوری، توضیح داد: اغلب آثاری که طی این یک سال و چند ماه معامله شده‌اند آثار افراد مطرحی هستند که آثارشان قبلا دیده و شناخته شده است. خرید آثار مذکور برای خریداران سود خوبی دارد و خب اینگونه است که بازار تجاری با وجود فراز و نشیب‌های اقتصادی همچنان گرم است. به نظرم خرید آثار هنری نسبت به خرید ارز، سکه و موارد دیگر بازار امن‌تری داشته است. 

شرف‌جهان گفت: استفاده از اسامی و اعتبار هنرمندان مطرح در برگزاری نمایشگاه‌ها و دیگر رویدادها یکی از راه‌هایی است که به واسطه آن می‌توان به فعالیت‌های هنری و تجاری ادامه داد. 

اهمیت نمایشگاه‌های مجازی دیگر کشورها کیفیت آن‌هاست

الناز ایرانپاک (هنرمند عرصه نگارگری، سرامیک و سفال) درباره کم و کیف برگزاری نمایشگاه‌های مجازی رشته‌های مختلف هنری در دوران کرونا گفت: این رویه دو بخش دارد که هردو هم مهم هستند. اول اینکه مخاطبان ما هنوز به این قضیه عادت نکرده‌اند تا به صورت مجازی به دیدن آثار هنری بپردازند. آن‌ها خیلی به این شیوه خوشبین نیستند. موضوع دوم مربوط به زیرساخت‌ها و موارد سخت افزاری است. آنچه در نمایشگاه‌های مجازی دیگر کشورها اهمیت دارد کیفیت برگزاری آن‌هاست. معمولا اینگونه است که آثار هنری در نمایشگاه‌های مجازی خارجی به صورت سه بعدی نمایش داده می‌شوند و ما از این امکان برخوردار نیستیم. این شبیه‌سازی به واقعیت، باعث می‌شود مخاطبان خودشان را در نمایشگاه متصور شوند و با دیدی واقعی‌تر به تماشای آثار بپردازند. نمونه نمایشگاه‌های مجازی را در ایران دیده‌ایم و تقریبا همه آن‌ها در نوع برگزاری ضعف‌هایی دارند. نهایت کاری که در بینال برای ما انجام دادند این بود که با موبایل و دوربین از آثار فیلم گرفتند اما فاقد کیفیت لازم بود. به نظرم نحوه پرزنت کردن در نمایشگاه‌های مجازی خیلی اهمیت دارد. طی دوران پاندمی لینک‌های بسیاری برای بازدید از موزه‌های معتبری چون لوور و دیگر اماکن فرهنگی و هنری منتشر می‌شد و از کیفیت بالای برگزاری حکایت داشت؛ لذا واقعا نمی‌توان نحوه برگزاری نمایشگاه‌های مجازی داخلی را با چنین اتفاقاتی مقایسه کرد. اگر نمایشگاه‌های مجازی ما با همان کیفیت‌های جهانی برگزار شوند، اتفاق خوبی است. اما اینکه صرفا به نمایش دادن چند اسلاید اکتفا کنیم نمایشگاه نیست. طبیعتا تماشای اسلایدها و عکس‌ها با مواجهه حضوری بسیار تفاوت دارد. در مواجه حضوری مخاطب با ابعاد اثر، بافت آن و دیگر جزییات و ظرافت‌های موجود مواجه می‌شود. این کاستی وجود دارد؛ شاید به این دلیل که در شرایط عادی نسبت به برگزاری رویدادهای مجازی نیازی احساس نمی‌شده و متخصصان و مسئولان روی آن کار نکرده‌اند. 

یک روش خوب برای فروش آثار

عباس خنجر، هنرمند نقاش اهل کاشان یکی از فعالانی است که طی سال‌های فعالیتش در جشنواره‌های مختلف حضور یافته و در گالری‌های معتبر پایتخت به برگزاری نمایشگاه پرداخته است. به اعتقاد او؛ برگزاری نمایشگاه‌های مجازی و آنلاین اتفاق بدی نیست و به نظرم برای فروش آثار گزینه خوبی است که البته این اتفاق نیز شرایطی را می‌طلبد. 

خنجر درباره توجه مخاطبان به نمایشگاه‌های غیرحضوری گفت: نمایشگاه آنلاین هنوز آنطور که باید در میان مردم و هنرمندان و خریداران جایگاه خود را پیدا نکرده است. 

وی درباره معایب برگزاری نمایشگاه‌های مجازی و آنلاین هم اینگونه گفت: مشکل دیگر نمایشگاه‌های مجازی که مهم هم هست‌عدم نمایش سایز و ابعاد واقعی آثار است که قابل تشخیص نیست. مثلا هنرمندی که آثارش را در سایز بزرگ خلق کرده و این بزرگی ابعاد را به عنوان ویژگی اثر در نظر گرفته با حضور در نمایشگاه مجازی نمی‌تواند در جلب نظر مخاطب موفق باشد، زیرا سایز واقعی در چنین فضایی که از مانیتور یا گوشی تلفن قابل رویت است، معنا نخواهد داشت. و البته جزییات آثار نیز به چشم نمی‌آیند درحالیکه بسیاری از دغدغده‌های هنرمند در همین جزییات و ظرافت‌ها انعکاس یافته‌اند. در کل مواجهه مستقیم با اثر که اتفاق بسیار مهمی هم هست در نمایشگاه‌های مجازی اتفاق نمی‌افتد. 

زیرساخت‌ دیجیتال نیاز است

مریم مجد (مدیر گالری اثر) که طی یک سال و نیم گذشته به فعالیت خود در عرصه هنرهای تجسمی ادامه داده و پیش‌تر با همکاری هرمز همتیان (مؤسس گالری دستان و بنیانگذار تیر آرت) اولین «آرت فر» هنری کشور را راه‌اندازی کرده، اعتقاد دارد که؛ لطف و لذت نمایشگاه حضوری و دیدن آثار از فاصله نزدیک با نمایشگاه مجازی قابل مقایسه نیست. 

او با تاکید بر اینکه نمایشگاه مجازی و آنلاین نکات مثبتی نیز دارد، ادامه داد: در یک سال و نیم گذشته برای برگزاری نمایشگاه آثار هنری به صورت مجازی و آنلاین شکل‌های مختلفی وجود داشته است. 

مجد که سومین دوره «تیر آرت» را در دوران کرونا برگزار کرده، درباره تجاربش طی این روند، گفت: ما در سومین دوره تیر آرت که سال گذشته به دلیل لزوم پروتکل‌ها مجازی برگزار شد، تلاش کردیم آن را به شکل فیزیکال و واقعی نزدیک کنیم. غرفه‌بندی کردیم و آثار را روی دیوار قرار دادیم و حواسمان به این موضوع بود که نصب آن‌ها به دیوارها مشخص باشد و زمانی که بیننده روی آثار زوم می‌کرد، مشخصات و جزییات آثار برایش قابل مشاهده بود. به نظرم این نوع فضاسازی‌ها شکل واقعی‌تری به نمایشگاه‌ها می‌دهد. می‌دیدم که برخی گالری‌های خصوصی هم چنین کارهایی کرده‌اند. دیده بودم که گالری‌های «ایرانشهر»، «اعتماد»، «دستان» و «اُ» نیز این کار را کرده‌اند. برخی گالری‌ها نیز زیرساختی دیجیتال به سایت‌هایشان اضافه کرده‌اند، و خب تلاش برای واقعی جلوه دادن نمایشگاه‌ها باعث جلب مخاطب بیشتر خواهد شد. 

این گالری‌دار که در جریان اتفاقات فرهنگی، هنری دیگر کشورها نیز هست، درباره نحوه برگزاری نمایشگاه در اروپا و آمریکا نیز اینگونه گفت: تا آنجا که اطلاع دارم در اروپا و آمریکا همه چیز به خرید و فروش‌های آنلاین محدود شده است. اغلب کشورهای اروپایی و آمریکایی بیش از ما به فرهنگ و رفتار دیجیتال عادت داشته‌اند و ما در مقایسه با آن‌ها تازه وارد و تازه کار محسوب می‌شویم. به همین دلیل زمان بیشتری صرف شد تا مخاطبان، خریداران و فروشندگان ایرانی تا حدودی به این رویه جدید عادت کنند. اینطور هم نیست که بگوییم اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها مدتهاست فعالیت دیجیتال و مجازی را پذیرفته‌اند، اما خب به هرحال از ما تجربه بیشتری دارند.