فرهنگ بهترین گزینه برای نزدیکی ارتباطات جهانی است/ تاثیرات متقابل نقاشی چین و ایران در مینیاتور و نقاشی باستانی مشهود است

به گزارش ایلنا، مراسم رونمایی از کتاب «هنر چین از ۱۹۸۰» دیروز ۱۴ تیر ماه با حضور رایزن فرهنگی چین در ایران، مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین و پژوهشگران و استادان دانشگاه و به همت انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد. 

نادره رضایی مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی در ابتدای این نشست بیان کرد: انتشارات علمی و فرهنگی نشری با سابقه ۶۷ساله است که از ادغام انتشارات فرانکلین و بنگاه ترجمه متولد شده است. این انتشارات بنیان‌گذار صنعت نشر نوین در ایران است. مجموعه‌ای که مفتخر به داشتن بزرگان فرهنگ ایران و چاپ قریب به ۵ هزار جلد است. بنیان‌گذار این انتشارات همایون صنعتی‌زاده است که هم در عرصه فرهنگ فعالیت داشت و هم با نبوغ خود در مدیریت، بزرگان عرصه فرهنگ را گردهم آورد و بستری ساخت که بعد از قریب به گذشت هفت دهه پس از تمام فراز و فرودها هنوز استوار ایستاده است. 

وی افزود: ما اخیراً موزه و مرکز اسنادی را در انتشارات علمی و فرهنگی افتتاح کردیم که به عنوان اولین موزه انتشارات ایران آثار این بزرگان فرهنگ را به نمایش می‌گذارد. 

رضایی درباره آثار متناسب با حوزه چین در انتشارات علمی و فرهنگی گفت: در این هفت دهه کارهای مختلفی متناسب با موضوع امروز در حوزه چین صورت گرفته که خود مانند نهادی متولی تخصصی بوده است، اما متأسفانه به دلیل ضعف‌های موجود در بخش‌های مختلف فرهنگی وعدم ارتباط‌گیری مناسب زحماتی که در این مجموعه کشیده شده است، به خوبی عرضه و شناسانده نشده است. 

او ادامه داد: کتاب دوجلدی «هنر چین از ۱۹۸۰» برگزیده‌ای از آثار هنرمندان معاصر چین است که اصل آن در مجموعه‌ای ۶ جلدی در سال ۲۰۱۵ در چین منتشر شده است. این کتاب مجموعه نمایشگاهی سیار از آثار هنرمندان چینی طی چهار دهه گذشته یعنی از زمان در پیش گرفتن سیاست‌های اصلاحات و درهای باز در ۱۹۸۰ در کشور چین است. مجموعه‌ای از آثار برگزیده هنرمندان معاصر چینی در این مجموعه از رهگذر بازنمایی مناظر طبیعی و زندگی روزمره اقوام و روستاییان و نیز با به تصویر کشیدن و تبیین هنری تجربه‌های تاریخی تلخ این ملت، ما را با جلوه‌های مختلف زندگی مردم این کشور آشنا می‌کند. ملت و کشوری غنی از نظر فرهنگ و شیوه‌های آفرینش هنری که با وجود روابط دیرینه اقتصادی و فرهنگی برای ما کمتر شناخته شده است. 

مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی ضمن تشکر از از زهره هدایتی بیدهندی مترجم این کتاب درباره لزوم گسترش حوزه فرهنگ در رابطه ایران و چین اظهار کرد: ما حداقل ۱۰ عنوان کتاب در حوزه چین داریم. در پنجاهمین سال روابط ایران و چین اگر حوزۀ فرهنگ به کمک حوزه اقتصاد بیاید، مسیر ما در جهت توسعه و تعامل اثربخش تسهیل خواهد شد. نیز برای گذار از این وضعیت سخت کرونایی و ایجاد قرابت در میان ارتباطات جهانی، فرهنگ بهترین گزینه است. 

رضایی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: رونمایی از این کتاب را مناسبتی قرار دادیم که مخاطبان این مجموعه را بیشتر ببینند و ما هم بیشتر با فرهنگ کشور چین آشنا شویم. این مجموعه به نظر من کار بزرگی انجام داده است، اما ضعف در ارائه و معرفی دو کشور نسبت به یکدیگر همچنان وجود دارد. امیدوارم این جلسه روزنه‌ای برای آشنایی بیشتر بین دو کشور باشد. 

 کیفیت بالای کتاب هنر چین از ۱۹۸۰ شگفت‌زده‌ام کرد

سخنران بعدی جوزی هاو رایزن فرهنگی چین در ایران بود. وی دربارۀ کیفیت خوب کتاب «هنر چین ۱۹۸۰» تشریح کرد: مراسم افتتاحیه این کتاب فرصتی‌ست که ما با چهره‌های فرهنگی انتشارات علمی و فرهنگی آشنا شویم. اولین‌بار که این کتاب را در دفتر خود دیدم از کیفیت خوب آن تعجب کردم و پیشنهاد کردم که حتماً مراسمی برای رونمایی از آن برگزار شود. جا دارد که از مترجم کتاب و مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی تشکر کنم و به آن‌ها تبریک بگویم. هنر چین از ۱۹۸۰ کتابی باارزش برای خوانندگان علاقمند به حوزه چین است که در پنجاهمین سالگرد رابطه ایران با چین عرضه شده است. 

جوزی هاو دربارۀ کتاب در سخنان تکمیلی خود گفت: این دو جلد آثار برگزیدۀ کتاب شش جلدی از فان دی آن است که در سال ۲۰۱۵ چاپ شده است. نمایشی از حوزه‌های مختلف هنر چین در زمینۀ آبرنگ، سفالگری، مجسمه‌سازی و دیوارنگاری‌ها که بسیارخوب انتخاب شده‌اند. 

او ادامه داد: در زمان گذشته مبادلات و تأثیرات متقابل نقاشی چین و ایران در مینیاتور و نقاشی باستانی مشهود است که کتاب‌هایی هم در ابن زمینه وجود داشته و دارد. در این میان کتاب‌هایی که به معرفی هنرهای چین از سال ۱۹۸۰ بپردازد کم بوده و شاید این کتاب جزو اولین آن‌ها باشد. 

رایزن فرهنگی چین دربارۀ تحولات هنر چین از سال ۱۹۸۰ به بعد گفت: هنر همان‌طور که بیانگر احساسات است بیانگر طرز زندگی اجتماعی، بیانگر تحولات اجتماعی و… نیز است. سال۱۹۸۰ تا امروز سال فراموش‌نشدنی برای چین بوده است. چین از همان سال سیاست اصلاحات و درهای باز سیاسی را اجرا کرد. این سیاست‌ها مردم، اقتصاد و زندگی مردم را بسیار تغییر داد. همۀ این آثار بیانگر تغییرات عمیق اجتماعی و اقتصادی مردم و تغییر اندیشه و فلسفه در آثار هنری است. 

جوزی هاو افزود: تاکنون به دلیل پنجاهمین سالگرد رابطۀ ایران و چین چند تفاهمنامه هنری و فرهنگی امضا کرده‌ایم. یکی از آن‌ها، تفاهم‌نامه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اداره کل ملی مطبوعات چین است که با موصوع ترجمه و انتشار کتاب‌های کلاسیک است. 

این رایزن فرهنگی در پایان دربارۀ حمایت ایرانی‌ها از چین در زمان شیوع ویروس کرونا نیز عنوان کرد: یادمان نرفته که در آغاز شیوع ویروس کرونا مردم ایران چقدر صمیمانه از مردم چین حمایت کرده و طوماری چندهزار نفر را امضا کردند که الان در موزه ملی چین نگهداری می‌شود. خوشحاایم که دو کشور در زمینۀ واکسن کرونا هم همکاری‌های لازم را دارند تا این ویروس را به زودی مهار کنند. 

مردم ایران و چین همدیگر را از دوربین رسانه‌های غربی می‌شناسند

سومین سخنران نشست مجیدرضا حریری رییس اتاق مشترک بازرگانی چین و ایران در آغاز سخن دریاره آسیب‌های‌عدم شناخت مردم دو کشور از هم اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین‌آسیب‌ها در روابط ایران و چین که هنوز هم باقی ست، این است که مردم چین و مردم ایران همدیگر را از لنز دوربین شبکه‌های ماهواره‌ای می‌شناسند. این مشکل از کوتاهی ما است که نمی‌توانستیم شرایط حال و پیشرفته کشور خود را به دنیا معرفی کنیم. 

او با بیان اینکه علیه این دو کشور پروپاگانداهای منفی زیادی وجود دارد عنوان کرد: زمانی فکر می‌کردیم که چقدر خوب می‌شود اگر رایزن فرهنگی هر دو کشور قوی‌تر از رایزن سیاسی، بازرگانی و امنیتی آن‌ها عمل کنند؛ چون اگر مردم دو کشور با هم آشنا نشوند تجارت ما هم به مشکل برمی‌خورد. 

حریری دربارۀ حمایت از فعالیت‌های فرهنگی میان دو کشور بیان کرد: برای رونمایی از این کتاب اظهار خوشحالی می‌کنم و شخصاً تلاش می‌کنم که فضایی ایجاد کنم تا مردم ما چین را بیشتر بشناسند. در تدوین سند ۲۵ساله ایران و چین تا جایی که نظر ما را خواستند همیشه روی روابط مردم با مردم و فعالیت‌های فرهنگی و هنری اصرار داشتیم. به عنوان تاجر و براساس تجربه می‌گویم که رابطۀ ایران و چین به نفع هر دو طرف است و هرقدر این روابط گسترش پیدا کند، منافع ملی ما هم بیشتر تأمین می‌شود. 

هنر چین از ۱۹۸۰ از جمله پنجره‌های گشوده میان ایران و چین است

چهارمین سخنران حامد وفایی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر مطالعات چین بود. وی با بیان اینکه حوزه فرهنگ در ارتباطات دو کشور مهم است، اظهار کرد: انتشار این کتاب اقدامی مهم در زمینۀ ارتباط فرهنگی بین دو کشور است. امروز بحث رابطۀ با چین برای کشورها انتخاب نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک است. این امر به ماهیت بخش‌های مختلف چین در دنیا ربط دارد. چین کارخانه جهان است و بزرگ‌ترین شرکای او دشمنان این کشورند. 

وفایی ادامه داد: امروز در ایران چارچوب مشارکت راهبردی بین ایران و چین حاکم است و پایه و مبنای این روابط راهبردی، شناخت است. ما با چین «پل‌» های تاریخی و فرهنگی زیادی داریم اما در روابط ما با هم از این پل‌ها استفاده نشده است. نقص در این زمینه به «پنجره‌» هایی بازمی‌گردد که برای شناخت بیش‌تر رو به کشور مقابل باز شود. پنجره‌های ما به چین از نگاه غربی‌ها باز می‌شود. این در حالی است که یکی از مهم‌ترین پنجره‌های رو به چین، پنجره فرهنگ و هنر است. همچنان‌که در مقدمۀ این کتاب به زخم‌های تاریخی چین در سال ۱۹۸۰ اشاره شده است و شناخت این زخم‌ها در هنر چین متجلی است. 

این استاد دانشگاه در ادامه دو نقد به کتاب وارد کرد و گفت: مقدمه کتاب خوب و کامل است که فان دی آن یکی از بزرگان معاصر هنر چین آن را نوشته است، من انتظار داشتم مترجم کتاب هم مقدمه‌ای برای آن می‌نوشت. مورد دوم هم جای خالی کاراکترها و نویسه‌های چینی در این کتاب است. وقتی ما کتاب جامعی از چین منتشر می‌کنیم، نمی‌توانیم این موضوع را نادیده بگیریم. به نظرم در تجدید چاپ این کتاب، خوب است کاراکترهای به زبان اصلی هم در آن ذکر شود. 

چینی‌ها با نقاشی و ما با شعر به اعتلای فرهنگی رسیدیم

پنجمین سخنران زهره هدایتی بیدهندی مترجم کتاب «هنر چین از ۱۹۸۰» گفت: این کتاب در سال ۲۰۱۵ در ۶ جلد به زبان انگلیسی چاپ شد و راهنمای برای ترجمه به فارسی بود. ما به دلیل ملاحظات فرهنگی و مالی و اقتصادی مجبور بودیم کتاب را خلاصه و در ۲ جلد چاپ کنیم. با نگاهی به این مجموعه به عنوان کسی که تخصصی در زمینۀ هنر چین ندارم، کتاب برایم مانند نمایشگاهی سیار از هنری بود که آن را نمی‌شناختم. با این که می‌دانستم قرن‌ها و سده‌ها فرهنگ و هنر چین بر فرهنگ ایران تأثیرگذار بوده. 

او ادامه داد: این کتاب در ۲ جلد با دربرگیرندگی نمایش و تحلیل ۶۰۰ اثر منتشر شده است. ما سعی کردیم آثاری را انتخاب کنیم که مضامین و سبک‌های مختلف هنری را در خود بگنجاند. مشترکات این‌کتاب با جلد اصلی اشتراکات انسانی مانند تجربیات تلخ تاریخی و زندگی‌های روستایی، تجربیات زندگی روزمرۀ چینی‌هاست که حس صمیمیت را ایجاد می‌کند. 

این مترجم دربارۀ تاثیر هنر غربی بر کار هنرمندان معاصر چین بیان کرد: وقتی کتاب را ورق می‌زنیم، متوجه می‌شویم که هنرمند معاصر چین بعد از سیاست‌های درهای باز و آشنا شدن با فرهنگ و تمدن غرب، فرهنگ و تمدن کهن خود را فراموش نکرده و از هنر غرب زمینه‌هایی را دریافت کرده است. ما با شعر و چینی‌ها با نقاشی به اعتلای فرهنگی رسیدند. چینی‌ها خط را به نقاشی منتقل کرده‌اند و آنچه می‌اندیشند را در خط نشان می‌دهند. نمونۀ مشابه این موضوع در زبان فارسی را در شعر می‌بینیم. هنرمند معاصر چینی در نقاشی آبرنگ، رنگ روغن، دیوارنگاری و سفالگری از اصل خود دور نشده است. 

هدایتی در پایان بیان نکات خود خاطرنشان کرد: امیدوارم با ترجمۀ این کتاب فضایی برای هنرمندان ایرانی باز شود تا آن‌ها هم بیان هنری خود را با دیدن این آثار بسط دهند. 

هنر چین از ۱۹۸۰ برطرف‌کنندۀ شناخت ناقص ما از هنر معاصر چین است

آخرین سخنران نشست محمد دهقانی نویسنده کتاب «یادداشت‌های پکن» در آغاز سخن خود گفت: جای چنین کتابی دربارۀ هنر معاصر چین خالی بود، زیرا تصور ما از هنر چین در حد خط‌نقاشی‌های سنتی این کشور است. متأسفانه همان‌طور که گفته شد ما با چین از زاویه دید غربی‌ها آشناییم. 

او ادامه داد: محمدغزالی گزاره‌ای دارد که می‌گوید «در عالم وجود چیزی بهتر از آنچه هست امکان ندارد». من فکر می‌کنم منظور غزالی این است که آنچه خدا خلق کرده است بهترین آفرینش است و بهتر از آن ممکن نیست. من عینیت این گزاره را در زندگی چینی‌ها دیدم که در نقاشی‌های این کتاب هم مشاهده می‌شود. چینی‌ها بدترین وجوه واقعیت را هم به شکل زیبا و خواستنی نشان می‌دهند. 

این پژوهشگر دربارۀ وجوه مشترک فرهنگ ایران و چین گفت: وجه شباهت فرهنگ قدیم ایران با سنت قدیم چین غذاخوردن است که در شاهنامه هم این امر ستایش شده است. مشترکات ما زیاد است اما متأسفانه کاری برای آن نکرده‌ایم. مردم ایران چین را فقط از روی محصولات صنعتی مدرن می‌شناسند. 

دهقانی در پایان خاطرنشان کرد: بهتر است دولت‌ها پای خود را از فرهنگ عقب بکشند. متأسفانه رایزن‌های فرهنگی ما در چین مناسب عمل نمی‌کنند. دولت چین هم باید ارتباط خود را با ایران قوی‌تر کند، از چنین کارهایی حمایت مستقیم کند و در معرفی فرهنگ ایرانی به چینی‌ها تلاش بیشتری داشته باشد. 

در پایان نشست نیز مراسم رونمایی از کتاب دوجلدی هنر چین از ۱۹۸۰ در مکان موزه و مرکز اسناد انتشارات علمی و فرهنگی با حضور حاضران برگزار شد و میهمانان ضمن بازدید از موزۀ به تازگی افتتاح شدۀ این انتشارات، از کتاب مدّنظر رونمایی کردند و در دفترچه یادبود موزه به یادگار یادداشت‌هایی نوشتند.