در نشست «حکمرانی فرهنگ در دولت آینده» مطرح شد:
با رویکرد فرهنگی به سمت ایران هوشمند گام برداریم
گردهمایی اصحاب علوم انسانی، اجتماعی و فرهنگی انقلاب اسلامی با موضوع حکمرانی فرهنگ در دولت آینده با حضور مسئولان و اساتید دانشگاه و پژوهشگران در سالن مهر حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.
به گزارش ایلنا، یازدهمین گردهمایی اصحاب علوم انسانی، اجتماعی و فرهنگی انقلاب اسلامی با موضوع حکمرانی فرهنگ در دولت آینده (نشست دوم) سه شنبه ۱۱ خرداد ساعت ۱۸ در سالن مهر حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.
در این نشست جمعی از اساتید دانشگاه و پژوهشگران به بیان نقطه نظرات خود پرداختند.
آرش وکیلیان درباره بازآرایی نظام مدیریت فرهنگی در کشور گفت: اگر در کشور مقایسه‌ای بین دستگاه‌های متولی حوزه فرهنگ با باقی دستگاه‌ها داشته باشیم مثلا وزارت فرهنگ را با اقتصاد، کمیسیون امنیت با کمیسیون اقتصادی، سازمان صدا و سیما را با سپاه مقایسه کنیم مجموعه‌های فرهنگی ضعیف، کم بنیه و دارای اشکالات هستند و به این روش ضعیف‌ترین حکومت را تشکیل می‌دهند درحالی که انقلاب اسلامی باید فرهنگی باشد اما ما در مقابل یکدیگر ایستاده ایم.
وی با اشاره به اینکه برنامه توسعه بازنویسی از برنامه عمرانی قبل از انقلاب است، گفت: بخش پیش برنده در کشور حوزه اقتصادی است؛ در نهاد فرهنگی دامپزشک و مهندس استفاده شده و بسیار کم از چهره‌های علوم انسانی در این حوزه بهره برده شده است. سازمان صدا و سیما همچنین دبیر شورای انقلاب فرهنگی نمونه آن است.
وکیلیان ادامه داد: در گذشته دفاع، نظام و امنیت اصل بوده است و در کنار آن سیستم باج و خراج و مالیات وجود داشته بنابراین فرهنگ اولویت نبوده است.
وی تاکید کرد: نکته دیگر اینکه چه دستگاهی تولید ثروت و چه دستگاهی مصرف کننده است؛ مشکل دیگر تعارض و چندگانگی مجموعه فرهنگی است و دستگاه‌های فرهنگی یارای مقابله با دستگاه‌های اقتصادی را ندارند.
این پژوهشگر ارتقاء نظام فرهنگی را اولویت اول دانست و گفت: باید وزارت قوی فرهنگی داشته باشیم نه اینکه سه دستگاه ضعیف فرهنگی را با هم ادغام کنیم نکته دوم ارتقاء کیفیت عوامل انسانی است؛ نباید هر کسی از هر جایی آمد منسب فرهنگی بگیرد باید نهادهای خارج دولت مانند مسجد و هیئت به کار گرفته شود.
ما فاقد سازگار شفاف و قابل ارزیابی هستیم
زهرا حیدری نژاد درباره دانش ضمنی تا الگوهای سیاسی سیاست‌گذاری سخن گفت و بیان کرد: در جمهوری اسلامی ایران ما فاقد سازگار شفاف و قابل ارزیابی هستیم؛ ۴۲ سال سیاست‌گذاری فرهنگی با آزمون و خطا و تجربه شخصی همراه بوده است البته این موضوعات باید دارایی اجتماعی کشور محسوب شود اما این دارایی پشتوانه ندارد.
وی ادامه داد: سیاست‌گذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی منحصر به فرد است البته اشکالاتی دارد به این معنا که اشتباهات تکرار می‌شود، هدر رفتن نیرو داریم و موازی کاری زیاد است.
حیدری نژاد با اشاره به اینکه مسئله فاصله دانشگاه و صنعت مشکل مزمن کشور است، خاطرنشان کرد: هیچ وقت ارتباط بین دانشگاه و صنعت اتفاق نیافتاده است و تا زمانی که منابع مالی دانشگاه خارج از صنعت تامین شود هیچ گاه سیاست ارتباط دانشگاه و صنعت اجرایی نمی‌شود.
وی ادامه داد: این موضوع باید در همه حوزه‌ها تبیین شود باید سیاست‌گذاری فعلی را متوقف کنیم مسیر فرهنگی باز شده باید توسعه پیدا کند.
این پژوهشگر به بیان راهکارهایی پرداخت و گفت: باید جلسات از این نوع برای آموزش تجارب داخلی ما در حوزه فرهنگی به عنوان منبع درسی دانشجویان قرار گیرد همچنین مطالبه‌گری را از عرصه نتیجه به فرایند منتقل کنیم که مختص مجامع علمی و خبرگان باشد.
زهرا خیری‌دوست درباره الزامات سیاست‌گذاری اجتماعی در حوزه خانواده گفت: ارتباط تنگاتنگ قوانین وجود دارد و فرد ساختار ذهنی دارد که واقعیت را با ذهنیت خود می‌سنجد؛ تجربه فردی، زبان، آداب و رسوم فرهنگ هستند و در نهایت ساختار ذهنی افراد فرهنگ، ژنتیک و تجربه شخصی است و افراد در یک قومیت موضوعات را به یک شکل تفسیر می‌کنند.
وی درباره این موضوع که سازمانها چطور فرهنگ می‌سازند، بیان کرد: هر سازمان در یک بافت فرهنگی شکل می‌گیرد، جوامع یاد می‌گیرند چطور با قوانین منافع خود را تامین کنند. سازمانها منفعت خود را در بقای قوانین می‌دانند اما فرایند تحول فرهنگی آهسته و وابسته به اراده انسان‌ها است.
خیری‌دوست در ادامه افزود: قوانین کشورهای دیگر در جامعه باید با بافت جامعه پیوند بخورد چراکه قوانین نصفه انسجام جامعه را از بین می‌برد و در فرهنگ تشتت ایجاد می‌کند همچنین ما را از مسیر توسعه دور می‌کند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال لایحه خشونت علیه زنان را می‌توان مطرح کرد زنان در جامعه مورد تعرض جنسیتی یا کلامی قرار می‌گیرند، در خانه یا جامعه مورد تعرض قرار می‌گیرند اما باید بدانیم که این لفظ وارداتی است وهر سیاستگذاریا محقق با مفاهیم درگیراست و الفاظ باید با توجه به جامعه تعریف شود.
این پژوهشگرتاکید کرد: مفاهیمی مانند قدرت، اراده، عدالت و برابری باید در علوم بین رشته‌ای وارد شوند چرا که عبارت و واژه‌سازی مهم است به عنوان مثال اقتصاد مقاومتی به معنای تاب‌آوری است بنابراین واژه‌ها باید از درون فرهنگ ما تولید شوند.
عبدالحسین کلانتری، رئیس پژوهشگاه فضای مجازی درباره حکمرانی مجازی در دولت آینده گفت: با گذشت نزدیک به یک دهه از توجه رهبری به فضای مجازی و تمهید شورای فضای مجازی فهم و اجتماعی دقیق و مناسب در میان مسئولان عالی رتبه شکل نگرفته است و کل فضای مجازی به شبکه‌های اجتماعی و پیام رسانها تقلیل پیدا کرده است.
با رویکرد فرهنگی به سمت ایران هوشمند گام برداریم
وی با بیان اینکه رویکرد تمدنی و فرهنگی برای دولت آینده مهم است تا به سمت ایران هوشمند گام برداریم، خاطرنشان کرد: فهم مهندسی فضای مجازی فهم عمیقی نیست البته ادراک مهندسی را نمی‌توان از فهم فضای مجازی خارج کنیم باید از نگاه تک رشته‌ای فراتر رفت چراکه این نگاه می‌تواند مدیریت فضای مجازی کشور را تجهیز کند.
کلانتری در ادامه افزود: تصویب سند راهبردی در این حوزه مهم است و با تقسیم کار و نظارت دقیق می‌شود مسیر را به سرعت طی کرد بنابراین دولت آینده می‌تواند متولی امر باشد.
وی با بیان اینکه اثرگذاری تمدنی فضای مجازی کمتر از انقلاب صنعتی نیست، تصریح کرد: این موضوع نباید دستمایه نزاع داخلی قرار گیرد اما امروز با این موضوع مواجه هستیم که جناحین نگاه بسیار سطحی و رقیق به حوزه مجازی دارند و عمق راهبرد دیده نمی‌شود.
جوانگرایی در حوزه فضای مجازی یک ضرورت است
رئیس پژوهشگاه فضای مجازی درباره حکمرانی مجازی با اشاره به اینکه اگر در هر حوزه‌ای جوانگرایی یک تعارف باشد اما در حوزه فضای مجازی یک ضرورت و اجبار تاریخی است، تصریح کرد: فقط نسل جوان می‌تواند این فضا را درک کند بنابراین دولت آینده اگر به دنبال موفقیت است باید به جوانان اتکا کند.
وی در ادامه افزود: مدیریت و حکمرانی مناسب برای دولت آینده علاوه بر اینکه به ادراک نظری نیاز دارد مستلزم تقویم کار دقیق و فراگیر است اما دولت مستقر نتوانسته این موضوعات را به کار ببندد.
کلانتری تاکید کرد: دولت جدید باید گام جدی در تقسیم کار بردارد و این امر مستلزم همکاری تمامی بخشهای کشور و ذی نفعان است.
فضای مجازی فرصتی برای عبور از مرزهای جغرافیایی است
وی با بیان اینکه فضای مجازی میل به فرا رفتن از مرزهای داخلی را دارد، ابراز کرد: ما شاهد این هستیم که ظرفیت انقلاب اسلامی در فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران عمل کند اما به دلایلی معطوف به داخل شده است و فضای مجازی این امکان را فراهم می‌کند بنابراین دولت آینده به جهت استراتژیک و قلمروسازی جدید باید از این ظرفیت استفاده کند.
رئیس پژوهشگاه فضای مجازی درباره حکمرانی مجازی به بیان دلایل ضعف در حوزه فضای مجازی پرداخت و گفت: یکی از مسائل مهم فضای مجازی ضعف دیپلماسی عمومی و شرکتی است؛ برای پلتفرم‌های داخلی کشور ظرفیت عظیمی وجود دارد تا ارزش‌های ملی و بومی خود را حفظ کنیم.
وی ادامه داد: ما باید نقطه بهینه تعادل ارزش‌ها را پیدا کنیم؛ سیاست‌گذار ما سردر گم است موضوعاتی مانند آزادی، استقلال، مناسبات ملی و بین‌المللی تنش زیادی ایجاد می‌کند.
کلانتری ادامه داد: تا کجا باید حافظ آزادی بود تا منافع کشور در خطر نیافتد؟ نقطه بهینه حریم خصوصی و استقلال کشور کجاست؟ نقطه بهینه عدالت و آزادی کجاست؟ باید به شکل واضح به این سوالات پرداخت و نقطه عزیمت دولت آینده را شکل داد.
سید حسین شهرستانی درباره سیاست هویت در دولت آینده سخنانی را مطرح کرد و گفت: فرهنگ و حکمرانی فرهنگی بحث نهادی و ساختاری دارد؛ مدیریت بخش رسانه دولت یک پدیده فرهنگی است و حکومت در متن فرهنگ تحقق پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: هر دولت و نظامی با انگاره و چهره‌ای از هویت ملت خود را تعریف می‌کند که اشکال آن تعدد اقوام و زبان است؛ در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای جهان اسناد بالا دستی هویتی وجود دارد که آن شاهنامه فردوسی است صفویه دارای سیاست هویت‌ساز است و با این سیاست توانسته ایران را اداره کند.
شهرستانی با اشاره به اینکه بعد از انقلاب اسلامی سیاست هویتی مبتنی بر تصویر حکومت، امامت و جامعه یکپارچه است، تصریح کرد: ما در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی آرزومند بازگشت به ساختار حکومتی و امامتی هستیم؛ مسئله پیش روی دولت آینده این است که تکثر واقعی جامعه را به رسمیت بشناسد و به نقطه گوناگونی دست پیدا کند.
وی در انتقاد از عملکرد دولتهای گذشته در مواجه با تکثرگرایی بیان کرد: ترجیح می‌دهیم گفت وگویی را با نمایندگان تکثرهای مردمی برقرار کنیم و از گفت وگو با تکثر مردم فرار می‌کنیم.
با گروه‌های مختلف وارد گفت‌وگو شویم
این پژوهشگرادامه داد: مردم گروه‌های مختلف دارند که باید این گروه‌های مختلف را به رسمیت بشناسیم و با آنان وارد گفت‌وگوی ملی شویم، گروه‌ها سانسور نشوند چراکه حل و فصل مسائل سیاسی در گرو حل و فصل مسائل فرهنگی است.
وی با اشاره به اینکه حاکمیت باید زبان و گفتاری برای گروه‌های حاکم اجتماعی تبیین کند، خاطرنشان کرد: با گفتار محفلی و هیئتی نمی‌تواند کشور را اداره کرد و اگر قصد سعادت جامعه را داریم باید به زبان و گفتار معقول برسیم.
زهرا مهقانی درباره ساختارهای اجتماعی تربیت کودک گفت: ما سیاست‌گذاری در حوزه کودک نداریم و کاریکاتوری به کودک نگاه می‌شود. ما ۷ سال اول زندگی کودک را در نظر نگرفتیم و سیاست‌گذاری ما برای کودکان درباره مسائل حاشیه‌ای است.
نیازمند پلتفورم ملی درباره کودکان هستیم
وی با بیان اینکه به شدت نیازمند پلتفورم ملی درباره کودک هستیم تا متولی آن حاکمیت ملی باشد، بیان کرد: باید چند وزارتخانه با هم پلتفرم را بالا بیاورند اما بیشتر حوزه کودک در دست بخش خصوصی است و بخش خصوصی رویکرد و ساختار متفاوتی دارد.
وی در ادامه افزود: باید برای هر کودکی که در ایران متولد می‌شود یک بانک اطلاعاتی شکل بگیرد و قسمتی از پلتفورم ساحت اجتماعی، اخلاقی و آینده کودک را در نظر بگیرد.
مهقانی با انتقاد از سطح پایین آگاهی مادران ایرانی گفت: مادر پس از زایمان و گرفتن نوزاد از بیمارستان هیچ چیزی از مراقبت نوزاد نمی‌داند، ۸۰ درصد مادران ایرانی برای کودک خود کتاب نمی‌خوانند.
وی ادامه داد: نکته دیگر خدمات حمایتی برای والدین است؛ حمایت مالی و پزشکی قبل و بعد از بارداری می‌تواند در دغدغه افزایش جمعیت موثر باشد.
عاطفه خادمی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی درباره مطالبات زنان، از بر ساخت‌ها و واقعیت‌ها مطالبی را بیان کرد و گفت: رویکرد دولت‌ها در موضوع زنان سیاست به مثابه فعالیت سیاسی است سیاست‌گذاری در حوزه زنان به مثابه کسب حداکثر سرمایه اجتماعی نیست کجا اتاق نخبگانی داریم که در موضوع زنان بیاندیشد و سیاست‌گذاری کند. بعد از ۴۰ سال مسئله زن را نمی‌توانیم از مسائل زنان تشخیص دهیم.
وی با انتقاد از اینکه دولت‌ها به دنبال حضور تبعی زنان هستند، تصریح کرد: حضور زنان نیز معطوف به نسل اول زنان انقلاب است؛ حضور زنان با نگاه زنان اصلاح طلب معطوف به غرب است و نگاه زنان اصولگرا فقط خانه و خانواده است در حالیکه ما نیازمند گفتمان‌سازی در راستای جریان انقلاب اسلامی در حوزه زنان هستیم.
این سیاست‌گذار فرهنگی ادامه داد: رئیس دولت‌ها تحولات حوزه زنان را رقم می‌زنند اما ما در وضعیتی هستیم که توجهی به زن وجود ندارد زیرا اجماعی درباره آن وجود ندارد و در انتخابات استفاده ابزاری از زنان می‌شود.
دولت‌ها در مواجهه با زنان سوار بر هیجانات می‌شوند
وی با اشاره به اینکه در زمینه اشتغال ۵۰ تا ۶۰ درصد زنان نتوانسته‌ایم کار ایجاد کنیم، تاکید کرد: دولت‌ها در مواجهه با زنان سوار بر هیجانات می‌شوند بنابراین موضوعاتی مانند حجاب اجباری یا حضور زنان در ورزشگاه‌ها مطرح می‌شود.
وی در ادامه افزود: ما در مسئله زن در انقلاب اسلامی نیاندیشیده‌ایم و در این باره حوزه علمیه نبز بسیاری از موضوعات زنان را نمی‌پذیرد.
سید کمیل حسینی درباره الزامات نهادی تربیت جنسی در کشور صحبت کرد و گفت: غریزه جنسی در جامعه ما به رسمیت شناخته نمی‌شود، آن را زیادی می‌دانیم، برخورد حداقلی با آن داریم و غریزه را به عنوان مبنای اصلی تمدن و فرهنگ نشناخته‌ایم.
وی ادامه داد: به دنبال شهری شدن فرایند زندگی بشر سامان‌دهی شده است و تربیت شکل گرفته است.
حسینی با اشاره به اینکه نگاه ما به تربیت جنسی غلط است، بیان کرد: مراسم عقد، ازدواج و رسوم مختلف این غریزه را سامان می‌دهد با این وجود ما برای غریزه جنسی سال‌ها است که برنامه نداریم. بنابراین غریزه در لایحه‌های پنهانی اتفاق می‌افتد و جنبه رایج پیدا می‌کند.
وی با ابزار نگرانی از اینکه خطوط مشروعیت ما در حال تغییر است، تصریح کرد: به عنوان مثال در طول ۳ سال مانتو جلوباز وجهه رایج در جامعه شد؛ ما در جامعه‌ای هستیم که زیست جنسی به شدت در حال نابود شدن است.
این پژوهشگر ادامه داد: ما بدترین وضعیت را در زمینه ازدواج، طلاق، زاد و ولد داریم و از سال ۷۸ تا کنون نسبت طلاق به ازدواج یک به سه رسیده است همچنین در سال‌های اخیر سن ازدواج ۴ سال افزایش یافته است.
وی به تعریف هویت جنسی در نگاه عام پرداخت و گفت: در ایران هویت جنسی یعنی اینکه من هویت خود را حفظ کنم و در مقابل جنس مخالف قرار نگیرم. آموزش جنسی در مدارس ما وجود ندارد، بیشتر ترنس‌ها در ایران دخترانی هستند که دوست دارند پسر باشند.
حسینی ادامه داد: ساخت شبکه‌های اطلاعات آنقدر سخت نیست که تا به حال انجام نشده است؛ در تامین نیاز جنسی نهاد حاکمیتی نقش دارد و آموزش و پرورش در این زمینه باید فعال باشد و تا جریان انقلاب اسلامی به غریزه تغییر نگاه ندهد هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
مهدی صالحی درباره حکمرانی زبانی در دولت آینده گفت: جنگ علیه داعش در سوریه اتفاق افتاد اما روسیه گفته بود به شرطی در سوریه می‌جنگیم که زبان روسی زبان دوم سوریه باشد چرا که زبان اینقدر تاثیر گذار است؛ در سال ۹۸ نظریه‌پرداز جنگ نرم آمریکا گفته بود از ایران هسته و موشکی نترسید بلکه باید از جامعه المصطفی بترسید که در ۱۲ سال به ۳۰ هزار نفر فارسی یاد داده است.
وی ادامه داد: زبان دوم در چین ممنوع شده در حالی که در مهد کودک‌های ما زبان انگلیسی آموزش داده می‌شود و صحبت کردن به زبان محلی مورد توجه نیست، شورای زبان فارسی در صدا و سیما منحل شد، سند زبان فارسی در فضای مجازی سال ۱۳۹۰ تا کنون حتی بررسی نشده است، سند ملی گسترش زبان فارسی از سال ۹۵ باز نشده است.
صالحی با اشاره به اینکه ۷۵ درصد دانش آموزان ما از زبان فارسی متنفر هستند، ابراز کرد: بسیاری از دانشجویان ما از نوشتن بدون ایراد ناتوان هستند، رها شدگی، بی‌اعتباری، کارشکنی در زمینه زبان فارسی بسیار زیاد است.
وی خاطرنشان کرد: قرار بر این شده که در مدارس هند زبان دوم فارسی یا انگلیسی باشد و این موضوع ظرفیت بازار یک میلیاردی هند را برای ما فراهم می‌کند. جبهه مقاومت نیز یک ظرفیت اقتصادی دیگر است.
سینا کلهر درباره فرهنگ و هنر در برنامه هفتم توسعه گفت: توسعه مهمترین مسئله جامعه ایران در قرن ۱۴ بوده است و انبوهی از اندیشه‌ها پیرامون آن شکل گرفته است اما نحوه مواجهه ما با برنامه‌ریزی توسعه مانند ۱۳۱۸ است.
وی تاکید کرد: ما بیرون افتادگی فرهنگ از جریان توسعه را شاهد هستیم توسعه در ایران معادل پروژه عمرانی و اصلاح اداری است و این موضوع از گذشته تا امروز سیطره پیدا کرده است اینکه چرا تلاش‌های توسعه‌ای به نتیجه نرسیده است به دلیل اینکه فرهنگ مورد توجه قرار نگرفته است.
این پژوهشگر تصریح کرد: وقتی می‌خواهیم از فرهنگ انقلاب دفاع کنیم در ۲۲ بهمن مدام گزارش پیشرفت‌های فنی تبدیل به کارآمدی نظام نمایش داده می‌شود.
وی با بیان اینکه باید راهبرد اساس توسعه فرهنگی کشور تعریف شود و گزار از جامعه مصرفی به تولیدی شکل بگیرد، گفت: کاهش میانگین سن کار، سن ازدواج و سن آموزش فرهنگی باید مدنظر قرار گیرد.
