اقتصاد ضعیف کتاب مانعی است برای سرمایه‌گذاری ناشران روی جلد کتاب

به گزارش ایلنا رضا هاشمی‌نژاد، مدیر و بنیان‌گذار نشر افق درباره وضعیت طراحی جلد کتاب در کشور و استقبال مخاطب از کتاب‌هایی با جلد شلوغ و پُرکار گفت: این طور نیست که هر کتابی جلد پررنگ و لعابی داشته باشد پُرفروش می‌شود، این موضوع به محتوای کتاب، شخصیت و سطح سلیقه مخاطب و حتی ناشر آن بستگی دارد. باید دید آیا مخاطبی که سراغ چنین کتابی می‌رود با تصمیم خود اقدام به خرید کتاب می‌کند یا از سوی کسی مانند استاد یا معلم ارجاع داده شده است. طبیعتا برای آن دسته از مخاطبان که از سویی ارجاع داده شده‌اند، طرح جلد سهمی در فروش ندارد که بگوییم موجب بالا رفتن فروش می‌شود ولی در عین حال، کارکرد جذب کنندگی دارد.

وی افزود: بدون شک طراحی جلدهای هنرمندانه‌تر و بهتر احساس بهتری در مخاطب ایجاد می‌کند. حتی کتاب‌های دانشگاهی که کتاب‌های مرجع هستند، با جلد مناسب می‌توانند مخاطب را برای درس خواندن سر شوق آورند. پس این استقبال هم می‌تواند منفعت مادی داشته باشد و هم دارای لذت معنوی برای کسی باشد که کتاب را خریده است. حتی گاهی کتاب‌هایی که جلد زیبایی دارند را صرف‌نظر از آنکه نویسنده و مترجم مشهور و موضوعات پرطرفداری داشته باشند یا نه در کتابخانه ها و ویترین مغازه‌ها از رخ نمایش می‌دهند.

هاشمی‌نژاد درباره گلایه برخی طراحان جلد مبنی بر پایین بودن دستمزد توسط ناشران، عنوان کرد: طراحی جلد برای گرافیست‌ها کار آسانی نیست و گاهی از طراحی لوگو سخت‌تر است. از طرفی درآمد آن ناچیز است. دلیل آن تفاوت کار نشر با سایر مشاغل است. فرض کنید یک کارخانه مواد بهداشتی یا یک کارخانه ماشین‌سازی در سال ۵ الی ۱۰ محصول جدید دارد و طراحی گرفیک آن محدود به همان چند محصول جدید است در حالی که ناشری که صد کتاب چاپ اول در سال دارد و همزمان طرح جلد  ۳۰ کتاب قدیمی‌اش را هم  تغییر می‌دهد، باید ۱۳۰ آیتم قابل فروش (از جهت بصری) تولید کند. همچنین ممکن است بین سلیقه ناشر و جامعه مخاطب هم اختلاف سلیقه وجود داشته باشد. مثلا ناشر خواهان جلدی پررنگ و لعاب باشد و به تشخیص گرافیست موضوع یا مخاطب کتاب به دنبال طراحی مینیمال یا ساده باشند و بر عکس. برای همین طراحی جلد کتاب، کار آسانی نیست.

وی ادامه داد: این درست است برخی ناشران روی جلد کتاب سرمایه‌گذاری نمی‌کنند یا حاضر نیستند کمی کیفیت آن را بالاتر ببرند، ولی از آن طرف در بیشتر موارد بودجه و بضاعت یک کتاب اجازه نمی‌دهد. مثلا اگر کتابی ۲۰ هزار تومان باشد، هزار نسخه آن می‌شود ۲۰ میلیون تومان که ۴۰ درصد آن در پخش از بین می‌رود و ۱۲ میلیون تومان باقی می‌ماند، اگر ۱۰درصد هم مربوط به مترجم یا مولف باشد، ۱۰ میلیون تومان باقی می‌ماند. یعنی یک ناشر با ۱۰ میلیون تومان هم باید سود ببرد هم هزینه‌های تمام شده کتاب و آماده‌سازی و چاپ و صحافی و... را بپردازد. برای همین در بسیاری موارد اقتصاد ضعیف کتاب است که باعث می‌شود ناشران روی جلد سرمایه گذاری آنچنانی نکنند.

مدیر نشر افق همچنین درباره برگزاری جشنواره نشان شیرازه یادآور شد: برگزاری جشنواره‌ای با موضوع طراحی جلد کتاب مهم است و می تواند تاثیرگذار باشد؛ از این منظر که تا جایی که می‌دانم چنین بخشی در جشنواره‌های مرتبط دیگر وجود ندارد. جلد کتاب می‌تواند در پیدا کردن مخاطب مناسب خود بسیار تاثیرگذار باشد. از سوی دیگر هر کالایی به جنبه جذاب و مشوق بودن برای خرید نیاز دارد و  کتاب به‌خصوص کتاب‌های عمومی که بر اساس تصمیم و خواست شخص خریدار و نه ارجاع از سوی دانشگاه و یا موسسه‌ای فروش می‌روند بیشترین اولویت را در این مسئله دارد. همچنین جلد به کتاب شخصیت می‌دهد و فیزیک کتاب با جلد شروع می‌شود. از این رو فکر می‌کنم برگزاری جشنواره‌ای برای طراحی جلد کتاب و در نظر گرفتن جایزه‌ای برای آن کار  مهم و استثنایی است.

وی اضافه کرد: در رابطه با بهتر برگزار شدن جشنواره راهکار و تجربه‌ای ندارم ولی چیزی که می‌دانم این است که از مهم‌ترین فعالیت‌های یک جشنواره، انعکاس آن در جامعه است که باید به طور جدی روی این مسئله کار شود. در غیر این صورت اقبال ناشران و گرافیست‌ها به این حرکت آنچنان دیده نمی‌شود و طبیعتا اثرش هم کمتر خواهد شد.

چهارمین دوره نشان شیرازه زمستان ۱۳۹۹ برگزار می‌شود و علاقه‎مندان برای شرکت در این جشنواره و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به پایگاه اطلاع‎رسانی این جشنواره به آدرس https://shirazeh.farhang.gov.ir/ مراجعه کنند.