فوبیای ترس از تعطیلی دوباره سالن‌های تئاتر
بیستم دی ماه بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره نحوه بازگشایی تالارهای نمایشی تئاتر خبر داد؛ خبری که البته نتوانسته بیم خانواده تئاتر از جمله تماشاخانه‌داران را در تعطیلی دوباره سالن‌ها از بین ببرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کرونا در ایران به یک‌سالگی خود نزدیک می‌شود؛ یک سال بیم و امید برای مردم و البته صاحبان مشاغل. تئاتری‌ها نخستین کسانی بودند که با شیوع کرونا در اسفند سال گذشته با دستور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شغل‌شان را برای یک هفته از دست دادند. یک هفته‌ای که البته با تمدیدهای مداوم و بی‌آنکه چشم‌اندازی از چگونگی فعالیت‌شان وجود داشته باشد تا ابتدای تیر ماه ۹۹ ادامه یافت.
پس از آن هم سالن‌های تئاتر با دستورالعمل‌هایی بهداشتی مانند استفاده از ۵۰ درصد ظرفیت تماشاخانه و ضدعفونی‌های مداوم و مانند آن توانستند بازگشایی شوند؛ هرچند که این امید دوباره چندان دوام نداشت و با اوج گرفتن بیماری در هفته‌های بعدش، تئاتری که می‌رفت بعد از چند ماه دوباره جانی بگیرد، دوباره تعطیل شد.
تعطیلاتی ناخوشایند که تا همین امروز هم ادامه داشته است. با اینکه چند جشنواره سینمایی و تئاتری به شکل آنلاین و محدود آغاز به کار کرد، اما به نظر می‌رسد نزدیک شدن به موعد برگزاری جشنواره‌های فجر، این دغدغه را برای بازگشایی دوباره سالن‌ها جدی‌تر کرده است. جشنواره‌های تئاتر و سینما به معرفی مدیران و حتی آثار پذیرفته شده بخش‌های مختلف خود پرداختند و خبرهایی از چگونگی برگزاری حضوری آنها هم به گوش رسید. اما مهر آخر را بر تائید خبر بازگشایی مجدد مجموعه‌های هنری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی زد.
بیستم دی ماه بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره نحوه بازگشایی تالارهای نمایشی تئاتر پس از بازگشایی برخی از سالن‌های سینمایی در کشور در روزهای کرونایی توضیحاتی ارائه داد و گفت: «ما برحسب طرح محدودیت هوشمند که براساس آن شهرها به وضعیت‌های قرمز، زرد، نارنجی و آبی تقسیم شدند و در چارچوب آن مشاغل هم طبقه‌بندی شدند، عمل کرده‌ایم و می‌کنیم. بر این مبنا سالن‌های اجرای تئاتر و موسیقی و همچنین سینماها نیز در وضعیت زرد و آبی برای مردم بازگشایی می‌شوند.»
این حرف وزیر به معنای این بود که امکان اجرای نمایش و اکران آثار سینمایی در شهرهای زرد و آبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و موارد مربوط به فاصله‌گذاری وجود دارد.
سیدعباس صالحی همچنین با اشاره به نامه‌نگاری با قرارگاه عملیاتی و کمیته بهداشت گفته بود: «تقاضای ما این بود که سالن‌های تئاتر، موسیقی و نمایش سینما از گروه ۳ به گروه ۲ منتقل شوند. در این زمینه دوستان ما در معاونت امور هنری و همچنین سازمان سینمایی دو نوبت جلسه برگزار کرده و استدلال‌های خود را در این زمینه به دوستان قرارگاه عملیاتی و کمیته بهداشت بیان کردند. به هر حال آنچه که مشخص است اینکه در شهرهای زرد شرایط اجرای نمایش، موسیقی و اکران آثار سینمایی وجود دارد.»
صالحی البته به برگزاری جشنواره تئاتر فجر با حضور تماشاگران اشاره‌ای کرده و گفته بود: «آنچه مشخص است به طور حتم در وضعیت زرد و آبی ما می‌توانیم درباره اجرای محدود نمایش‌ها و گروه‌های موسیقی گزینه‌های موجود را بررسی کنیم اما همه این موارد منوط به شرایط کشور در مواجهه با بیماری کرونا است.»
آنچه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر مشروط بودن اجرای تئاتر و موسیقی در مواجهه با کرونا می‌گوید نگرانی اصلی تماشاخانه‌داران از شنیدن خبر بازگشایی دوباره سالن‌هایشان است. بیم و امیدی که ظاهرا جوابی قطعی برای آن وجود ندارد و تبدیل به یک فوبیای نوظهور شده است!
«عماد عامری‌مقدم» مدیر تماشاخانه ملک درباره این خبر وزیر و درباره برنامه اجراهای سالنش به ایلنا می‌گوید: «ما برنامه‌هایی برای اجرا داریم اما در این ماه‌ها باکس‌های اجرایی ما مدام عقب افتاده و بنابراین با اینکه الان گروه‌هایی هستند که منتظر اجرا هستند اما در کنارش گروه‌های فراوانی هم دیگر نمی‌رسند اجرا بروند چون بازیگران‌شان سر کارهای مختلف رفته‌اند. با این همه در صورت بازگشایی سالن‌ها در روزهای آتی اجرای دو نمایش «مشاهیر» به نویسندگی و کارگردانی افشین واعظی با ۹۰ بازیگر و «سرایدار» به کارگردانی خانم زارع‌نژاد را در نظر گرفته‌ایم.»
این تماشاخانه‌دار درباره اینکه آیا به اعتقاد او، مخاطبان به فضای تئاتر اعتماد می‌کنند و چه پروسه‌ایی را باید برای این اعتمادزایی در نظر گرفت؟ می‌گوید: «سری قبلی که سالن‌ها در تیر ماه بازگشایی شد، ما تمام تلاش‌مان را کردیم که فضای امن سالن تئاتر را با تیزرهایی که ساختیم نشان دهیم؛ فضایی کاملا واقعی که نشان می‌دهد یک تماشاخانه، قطعا محیطی امن‌تر از یک رستوران است. سالن بزرگ است و تنها نیمی از ظرفیت آن بلیت‌فروشی می‌شود و هر آنچه در توان‌مان است برای دیدن تئاتر در این شرایط در محیطی امن انجام می‌دهیم. الان هم با همان امکانات و همان حساسیت تلاش می‌کنیم پروتکل‌ها را رعایت کنیم.»
عامری‌مقدم با پیش‌بینی حضور مخاطبان در سالن تئاتر در صورت بازگشایی یادآور می‌شود: «من فکر می‌کنم با اینکه نسبت به کیفیت هر اثر، تماشاگر زیاد یا کم می‌شود اما در نهایت مخاطبان از آثار استقبال کنند چون آدم‌های زیادی الان تشنه تئاترند و دوست دارند و بیایند کاری را در محیطی که قطعا امن‌تر از یک کافه است، ببینند.»
او البته به یک نگرانی مشترک خانواده تئاتر هم اشاره کرده و تصریح می‌کند: «من خیلی می‌ترسم از اینکه سالن‌ها دو سه روز دیگر باز شود اما دوباره دو ماه دیگر بسته شود و تمام برنامه‌ریزی‌های ما به‌هم بخورد و ناامیدتر شویم.»
«رضا حسن‌پور» از مدیران تماشاخانه آژمان هم به این نگرانی مشترک اشاره کرده و به ایلنا می‌گوید: «نکته نگران‌کننده و مهم این است که آیا این بازگشایی ادامه‌دار است یا نه، دوباره بعد از مدتی اگر خدای ناکرده آمار مبتلایان به کرونا رو به رشد شود، دوباره سالن‌ها تعطیل می‌شود؟ این اضطراب ما را کمی می‌ترساند. به‌هرحال کاری جز امیدواری از دست ما ساخته نیست.»
حسن‌پور یادآور می‌شود: «شنیدیم قرار است سالن‌ها دوباره با ظرفیت ۵۰ درصدی بازگشایی شوند اما هنوز ابلاغیه‌ای رسمی برای شروع اجرا و بازگشایی به دست ما نرسیده است. یکسری اجرا داریم که برای پاییز و حتی اسفند سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود که تکلیف‌شان مشخص نشده و در صورت بازگشایی سالن، اولویت اجرا با این آثار است. در کنارش یکسری گروه جدید هم آمده‌اند و متقاضی اجرا شده‌اند.»
او هم به مساله جذب مخاطب اشاره کرده و یادآور می‌شود: «تئاتر ما دو مدل تماشاگر دارد. یکی کسی است که تئاتر دیدن جزو برنامه زندگی‌اش است و بیماری تئاتر دارد که خب، به عقیده من مشتاق است زودتر سالن‌ها بازگشایی شود و بیاید و تئاتر ببیند. اما گونه دیگر تماشاگر معمولا به تئاترهایی رغبت داشتند که بازیگر چهره داشت و به نظر من زمان می‌برد که آنها دوباره پایشان به سالن تئاتر باز شود. و این حضور منوط به پروسه اعتمادسازی است که مسئولان و سالن‌های تئاتر انجام می‌دهند. گمان می‌کنم اعتمادزایی برای این دسته از مخاطب، کمی زمان‌بر است.»
«داود نامور» مدیر عمارت نمایشی نوفل‌لوشاتو هم به مساله جذب مخاطب در این شرایط که ماه‌ها از تعطیلی تئاترها می‌گذرد اشاره کرده و از رویکردی حمایتی می‌گوید که این تماشاخانه برای هنرمندان در نظر گرفته است.
نامور می‌گوید: «نوفل‌لوشاتو دوره جدیدی از فعالیتش را در مکانی جدید قرار است آغاز کند و تصمیم دارد از گروه‌های جوان و حرفه‌ای با رویکرد حمایتی دعوت به اجرا کند. ضمن اینکه به زودی فراخوان اجراهای کافه‌ای اعلام می‌شود و اولویت با گروه‌هایی است که از قبل نوبت اجرا داشتند و در این ماه‌ها کنسل شد. برنامه داریم که از گروه‌ها در این شرایط حمایت کنیم؛ هم از نظر محل تمرین و هم کنار آمدن با همه گروه‌ها. تا آنها هم بتوانند رویکردهای حمایتی را برای تماشاگران در نظر بگیرند و این چرخه تولید و اجرای تئاتر و قرار گرفتن آن در سبد خرید تماشاگران دوباره راه بیفتد.»
مدیر عمارت نوفل‌لوشاتو نسبت به حضور تماشاگران در سالن خوشبین است و می‌گوید: «به نظرم استقبال خوبی خواهد شد. همانطور که در این چند روزکه خبر بازگشایی دوباره سالن‌ها به گوش رسید گروه‌هایی از سالن ما بازدید و فرم‌هایی برای درخواست اجرا پر کردند. احتمال دارد افتتاحیه رسمی عمارت نوفل‌لوشاتو در محل جدیدش، با جشنواره تئاتر فجر باشد.
نامور هم البته اشاره‌ای به اضطرابی دارد که ظاهرا با خبر بازگشایی دوباره سالن‌ها به جان اهالی تئاتر افتاده است: «اگر خبر بازگشایی واقعا درست باشد خوشحال کننده است. هرچند باز هم این نگرانی از تعطیلی دوباره سالن‌ها با اوج گرفتن بیماری در کشور وجود دارد. اتفاقی که می‌تواند تبعات ناگواری را به دنبال داشته باشد.»
