مردم‌سالاری از دغدغه‌های اصلی فیرحی بود

به گزارش خبرنگار ایلنا، بخش پایانی مراسم بزرگداشت چهلمین روز درگذشت داود فیرحی که با عنوان «اندیشمند مرزکوش، در میانه سنت و زمان» به صورت مجازی برگزار شد به سخنرانی غلامرضا ظریفیان (استاد تاریخ دانشگاه تهران)، علیرضا حسینی‌بهشتی و مهدی یوسفی اختصاص داشت.

فیرحی، انسانی هوشمند و متواضع

غلامرضا ظریفیان (استاد تاریخ دانشگاه تهران) در این برنامه گفت: ۴۰ روز از درگذشت استاد فیرحی گذشت و اندیشمندان زیادی درباره آثار او به گفتگو نشستند. من از تمام کسانی که ما را در برگزاری این همایش یاری کردند، قدردانی می‌کنم. در این مدت کوتاه پس از فراق او، داشته‌ها و سلوک علمی استاد فیرحی مورد ارزیابی قرار گرفت. او نه تنها از نظر علمی انسانی فرهیخته بود بلکه از نظر اخلاقی نیز انسانی والا مقام بود.

وی ادامه داد: مرحوم فیرحی هوشی سرشار از نبوغ داشت و برای ارتقای علمی خود تلاش می‌کرد. استاد فیرحی همواره در جهت گرامیداشت اندیشه و تفکر گام برمی‌داشت. اگرچه نبوغ سرشار سبب تکبر می‌شود ولی او با وجود هوشی سرشار، هیچگاه مغرور و متکبر نشد. دانشجویان، دوستان و هم مسلکان او می‌دانند، نگاه استاد فیرحی، نگاهی از بالا به پایین نبود.

ظریفیان ادامه داد: دکتر فیرحی، همیشه خود را در برابر آزمون‌های متعدد قرار می‌داد و توان علمی خود را می‌سنجید این استاد فرهیخته، همیشه خواهان علم‌آموزی بود و به صورت پی‌درپی به دانش خود می‌افزود. مطالبه‌گری فراوان او در علم‌آموزی سبب می‌شد، او از نظریات و فرضیه‌های غیرعلمی در امان باشد.

او در پایان گفت: دکتر فیرحی، اندیشمندی موحد بود. باورها و عقاید فیرحی در سیره عملی او نمایان بود. مرحوم فیرحی نه تنها شعار مبارزه با «خودکامگی» را سرلوحه خود قرار داده بود بلکه در عمل هم همواره با خودکامگی مبارزه می‌کرد.

مردم‌سالاری، دغدغه فیرحی

در ادامه برنامه بزرگداشت داود فیرحی؛ علیرضا بهشتی (استاد دانشگاه) در این مراسم سخن گفت: ۴۰ روز، از فقدان داود فیرحی، استاد ارزشمند و والامقام گذشت. از زمان درگذشت ایشان تا به امروز، من همیشه به یاد الطاف، مهربانی‌ها، همنشینی‌ها، گفتگوها و مذاکرات با او هستم. چهره آرام و دلنشین این معلم دلسوز، خلاق و دلسوز در ذهن من تازه مانده است. خداوند او را قرین رحمت خود کند.

وی ادامه داد: من نمی‌خواهم درباره استاد فیرحی اغراق کنم و در مدح ایشان، ستایش‌های مبالغه‌آمیز بخوانم. من از فرصت هم‌نشینی با استاد فیرحی برخوردار بودم و از دیدگاه‌های او بهره‌برداری کردم و خواهم کرد. استاد فیرحی بخش عمده‌ای از تحقیقات خود را به مطالعه «مشروعیت نظام سیاسی نظام اسلام» اختصاص داده بود. «مردم‌سالاری»، یکی از دغدغه‌های اصلی مرحوم فیرحی بود و به این موضوع توجه می‌کرد.

بهشتی تشریح کرد: مساله مشروعیت نظام سیاسی، یکی از مهم‌ترین مفاهیم در زمینه علوم سیاسی است. پرسش‌های زیادی درباره این موضوع مطرح می‌شود. ما باید بدانیم، مشروعیت یک نظام وابسته به چه مواردی است؟ استاد فیرحی برای فهم این موضوع بسیار تلاش کرد. فیرحی درباره سیره سیاسی پیامبر(ص) باور داشت، سیره نظام سیاسی حضرت محمد(ص) بر اساس شبکه‌ای از قراردادها بود. استاد فیرحی معتقد بود، از ابتدای تا انتهای نبوت حضرت محمد(ص)، نظام سیاسی بر شبکه‌های قراردادی استوار بود.

وی گفت: آنچه که اهمیت دارد این است که این است، استاد فیرحی بر مبانی هرمونتیک پایبند بود یعنی روش تحقیقاتی او درباره فقه سیاسی، هرمونتیک بود. این استاد فرهیخته باور داشت، فقه را باید به گونه‌ای فهمید که شرایط تحول و تغییر در آن فراهم باشد. فقه باید بتواند از حالت ضعیف فعلی خارج شود و به تبیین مبانی حکومت کمک کند.

بهشتی در پایان گفت: استاد فیرحی به دو خطر همیشه اشاره می‌کرد. او روش‌شناسی از احکام تاریخی را بر اساس گذشته‌گرایی را یک خطر تلقی می‌کرد. همچنین خروج از دستگاه فقهی و حرکت به سمت سراب سکولاریسم را خطر دیگر می‌دانست. یاد این استاد عزیز سفر کرده را گرامی می‌دارم.

فیرحی گنجینه‌های ارزشمندی به ارمغان گذاشت

مهدی یوسفی (استاد علوم سیاسی) در ارتباط با داود فیرحی گفت: تصور می‌کنم، استاد فیرحی در کتاب آخر خود، کشیده‌ترین شعله‌های اندیشه سیاسی خود را نمایان کرد. آخرین کتاب ایشان، جمع‌بندی تمام مباحث ایشان است و از جایگاهی ویژه برخوردار است. آخرین کتاب استاد فیرحی زمینه‌ای برای گسترش مرزهای تحقیق ماست و به همین دلیل از اهمیت فراوانی برخوردار است. ایشان در دل علوم سیاسی و مطالعات تاریخی قرار داشتند. بخش اعظمی از مطالعات این استاد، وابسته به سیاست و نظم دینی است.

او ادامه داد: از گذشته تا به امروز، بهترین مورخ کشور ما اهالی سیاست بوده‌اند. اگر تاریخ پس از دوران صفوی تا زمان قاجار را مورد ارزیابی قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که برترین مورخان اهالی سیاست و فعالان در زمینه علوم سیاسی بوده‌اند. در زمان انقلاب، این خط سیر ادامه پیدا کرد و پس از انقلاب هم این روال ادامه داشت. انسان‌های بزرگی مثل استاد فیرحی در زمینه تاریخ و سیاست فعالیت می‌کردند.

یوسفی در پایان گفت: دکتر فیرحی در زمینه بررسی افکار و سنت‌های سیاسی تارخی گام برمی‌داشتند و دستاوردهای فراوانی برای ما به ارمغان گذاشتند. این استاد فرهیخته، سنت و سیاست ما از زمان قاجار تا به امروز مورد ارزیابی قرار دادند و چرایی تغییر در سیاست را تشریح کردند. فیرحی در مطالعات خود بیان کرد چرا سیاست ایران تغییر کرد و به این وضع درآمد.

او در پایان گفت: فیرحی وابسته به تجارب خود بود و مشخص می‌کرد که اشتباهات چه تاثیری در مردم و مسیر تغییر سیاست خواهد داشت.