صحبت از فیلترینگ؛ غیرکارشناسانه است / فضای پاک در وب تنها با فرهنگسازی ایجاد می‌شود

مجید رضاییان(استاد ارتباطات و پژوهشگر ژورنالیسم) معتقد است؛ دنیا به مرحله‌ای رسیده که صحبت از فیتلرینگ برخوردی غیر کارشناسانه و سطحی است.

این استاد ارتباطات افزود: ارتباطات در وب یک، دوسویه بود. اما در وب دو که شبکه‌های اجتماعی است این ارتباط چند سویه است. به این معنی که مخاطب ضمن اینکه در مورد مطالب منتشر شده اظهار نظر می‌کند خودش هم می‌تواند به یک مخاطب فعال تبدیل شود.

رضاییان در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: ما در آستانه آغاز عصری هستیم که در سال ۲۰۲۰ از وب دوم وارد وب سوم می‌شویم و شهروندان به شبکه‌وندان تبدیل خواهند شد. اگر فردای پیش رو را انکار کنیم به جایی نمی‌رسیم. جلوی ورود تکنولوژی را نمی‌توان گرفت. در چنین دنیای هوشمندی، صحبت از فیلترینگرینگ، یک برخورد غیرکارشناسی به شمار می‌آید.

او افزود: دنیا به سمتی می‌رود که شما با استفاده از نرم‌افزارهای موجود، می‌توانید رنگ ماشینتان را با توجه به شرایط موجود تغییر دهید. با وجود هجوم این تکنولوژیری، بحثدر مورد فیلترینگ بیهوده است.

وی ادامه داد: در این عصر به جای فیلترینگ باید به فکر حضور و «گسترش حضور» باشیم. وب دو یعنی همین شبکه‌های اجتماعی به ما آموخت که مخاطب به همه چیز دسترسی پیدا دارد. او با کسب اطلاعات می‌تواند تأثیرگذار باشد. باید بدانیم که نمی‌شود به طور قراردادی، شبکه‌ای ایجاد کرد؛ بلکه باید خود مخاطب، براساس مبناهای ارائه شده، گروه‌های ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند.

رضاییان با بیان اینکه فیلترینگ تا اینجا نشان داده که جواب نمی‌دهد؛ تاکید کرد: اگر دنبال فضای پاک در وب هستیم، می‌توانیم به وسیله «فرهنگ‌سازی»، معیارهای اخلاقی را ترویج کنیم. مثلاً در فیسبوک و شبکه‌های اجتماعی دیگر، افراد یک حداقل‌های فرهنگی مثل نوع پوشاک، آداب صحبت کردن و رفتار را رعایت می‌کنند. فرد در این شبکه‌ها سعی می‌کند؛ به گونه‌ای رفتار کند که مورد قبول دیگران باشد. این خود نوعی فرهنگ سازی است و اینها مسائلی است که برای افراد جا افتاده.

او افزود: هرچه بیشتر روی مسایل اخلاقی و فرهنگی تأکید داشته باشیم، بهتر می‌توانیم فرهنگ فضای پاک را ترویج کنیم.

رضاییان با اشاره به اینکه با نظارت روی فضای مجازی مخالف نیست؛ اظهار داشت: در کنار تمام کسانی که از دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی استفاده‌های مفید می‌کنند؛ عده‌ای هم هستند که از آن سوء استفاده می‌کنند. باید نظارت صورت بگیرد و جلوی رفتارهای غیراصولی که به این فضای منطقی و متعارف لطمه وارد می‌کند، گرفته شود. اما فیلتر رسانه، راهکار درستی نیست؛ بلکه باید به جای آن نظارت صورت بگیرد.

این استاد ارتباطات افزود: ما نمی‌خواهیم امری به نام نظارت بر این فضا را نادیده بگیریم؛ ولی فیلتر به عنوان اولین و تنها راهکار پیشنهادی فایده‌ای ندارد. باید نگاهی «توامان حرفه‌ای و اخلاقی» داشته باشیم تا موفق شویم.

وی ادامه داد: حضور حرفه‌ای، اخلاقی و نظارتی سه عنصری است که می‌تواند به ما کمک کند.

رضاییان در پاسخ به این سوال که دولت روحانی در طول این یک سال در رفع فیلترینگ چقدر موفق بوده؟ گفت: دولت روحانی مسیری را انتخاب کرده که بر سر راهش موانع زیادی وجود داشته ولی دولت نشان داده که مصمم است. همانطور که تا یک سال قبل، کسی درباره شبکه‌های اجتماعی حرفی نمی‌زد؛ اما امروزه این قضیه بازتر شده و آن نگاه بسته در این زمینه دیگر وجود ندارد.

او افزود: این بحثبه غیر از دولت به نهادهای دیگر برمی‌گردد. دولت در این زمینه برخورد اصولی و معقولی را پیش گرفته. ما باید کمک کنیم که بتواند قدم‌های بعدی را بردارد. معتقدم قدم‌ها کند بوده اما مؤثر واقع شده. باید تلاش کنیم این قدم‌ها سریع‌تر برداشته شود. دستگاه‌هایی غیر از قوه‌مجریه باید دولت را در این راه یاری کنند.

وی در رابطه با مخالفت برخی شخصیت‌ها با رفع فیلترینگ گفت: آنها باید نظر خبرگان را بشنوند آن وقت حتماً نظرشان را اصلاح خواهند کرد. کارشناسان و خبرگان باید با فقها صحبت کنند. این راه باید گشوده شود.

رضاییان ادامه داد: علما و شخصیت‌ها وقتی می‌خواهند نظری بدهند، ‌ نظرشان را متکی بر متخصصان فن می‌کنند و این یک وجه ویژه و بسیار خوب در سنت ماست. خبرگان فن، باید «فضای ارتباطات» و نظرات خود در این باره را به طور کامل برای مراجع تشریح کنند.