یادداشت اقتصادی؛
ضرورت تحلیل و آسیب‌شناسی نتایج طرح بنگاه‌های زودبازده
در بازدید از شهرک‌های صنعتی استان‌های مختلف که محل استقرار بسیاری از شرکت‌های ثبت شده حاصل از اعطای اعتبارات طرح بنگاه‌های زودبازده است، مشاهده می‌کنیم که بسیاری از این شرکت‌ها صرفاً زمینی را گرفته و رها کرده‌اند. بسیاری نیز زمینی را گرفته، سوله‌‌ای در آن احداثو آن را ترک کرده‌اند.
ایلنا نظرات مجریان در خصوص طرح بنگاه‌های زودبازده این است که طرحی بسیار موفق بوده و سیاسیون و اقتصاددانان بیرون از بدنه دولت سابق، معتقدند طرحی بوده که حداقل به صورت ناقص اجرا شده و چندان موفقیت‌آمیز نبوده است.
در بازدید از شهرک‌های صنعتی استان‌های مختلف که محل استقرار بسیاری از شرکت‌های ثبت شدة حاصل از اعطای اعتبارات طرح بنگاه‌های زودبازده است، مشاهده می‌کنیم که بسیاری از این شرکت‌ها صرفاً زمینی را گرفته و رها کرده‌اند. بسیاری نیز زمینی را گرفته، سوله‌‌ای در آن احداثو آن را ترک کرده‌اند.
تعدادی نیز زمین را گرفته، سوله را احداثو تعدادی ماشین‌آلات در آن نصب کرده و سپس آن را به حال خود رها کرده‌اند(نوری، ۱۳۹۲). تعداد بیشتری نیز صرفا شرکتی را ثبت و اعتبار دریافتی را صرف خرید ملک در شهرهای بزرگ یا سفته‌بازی در بازار سکه و ارز نموده‌اند. تعدادی نیز مشغول به تولید و فعالیت هستند، اما با مشکلات بسیاری در فرآیندهای مختلف، تهیه مواد، قطعات، سرمایه درگردش، تولید و فروش مواجه هستند.
البته مهمترین مشکل همه اینها تامین سرمایه در گردش است(فتحی، ۱۳۹۲). نتیجه مشکلات مذکور، این شد که مثلا در یک شهرک صنعتی با صدور ۲۹۰ مجوز، حدود ۲۰۰ پروانه بهره‌برداری، فقط ۶۰ شرکت مشغول فعالیت باشند و از این ۶۰ مورد نیز حدود ۵۰ شرکت در حالت کاملا بحرانی ادامه فعالیت دهند(نوری، ۱۳۹۲).
ریشه‌های بروز مشکلات ذکر شده متعددند. اینکه عده‌ای در هر مرحله از تاسیس شرکت و بنگاه، آن را رها کرده و رفته‌اند، می‌تواند این باشد که تحریم‌ها را مقصر بدانیم، عده‌ای سرمایه لازم را برای خرید تجهیزات و ماشین‌آلات نداشتند چرا که قیمت ارز به یکباره چند برابر شد و تمام پیش‌بینی‌های آنها را برهم زد. عده‌ای نیز در این محیط بی‌ثبات، ترجیح دادند به جای تولید، اعتبار دریافتی و سرمایه خود را صرف خرید ملک یا سفته‌بازی کنند تا حداقل ارزش دارائی‌شان ثابت بماند.
عده‌ای نیز عاشقانه و شجاعانه در محیط تولید ماندند، اما دانش و توان لازم را برای فعالیت در دنیای کسب و کار قرن بیست و یکم نداشتند. آنها فکر می‌کردند می توان با روش‌های ۳۰ سال پیش در دنیای امروزی رقابت کرد. عده‌ای نیز چشم امید به ادامه حمایت‌های دولتی و سیستم بانکی داشتند، اما دولت و
سیستم بانکی آنان را همانند طفلی که قبل از ایستادن روی پاهای خود رها شده باشد، به حال خود واگذاشتند. این امر موجب شد، این بنگاه‌ها پیش از رشد، از بین بروند یا دچار بلوغ نارس گردند.
دلایل فوق درست باشند یا نباشند، قضاوت‌های موافقان طرح‌های زودبازده درست باشند یا نباشند و انتقادات مخالفین درست باشند یا نباشند، در خصوص یک موضوع اجماع وجود دارد و آن لزوم ارزیابی این طرح‌ها است.
ضرورت دارد یک تیم کارشناسی و مجرب، با استفاده از چارچوب‌های کاملا علمی، اقدام به بررسی میدانی نتایج حاصل از طرح بنگاه‌های زودبازده اقدام کنند و بر اساس نتایج آن اگر لازم شد تعدادی از این بنگاه‌ها را تعطیل و سرمایه‌های عمومی را به خزانه بازگردانند، تعدادی را کمک نمایند که از حال تعطیلی، نیمه‌تعطیلی و ظرفیت پایین، به مرحله فعالیت برسند و تعدادی را نیز کمک نمایند که چرخ فعالیت‌شان بهتر شود.
روح الله نوری، عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
