بدقوارگی و بی‌هویتی تهران فاجعه‌ای ملی است / اختیار شهر به دست مردم نیست

یک جامعه شناس گفت: در اکثر نقاط کشور خانه سازی و شهرسازی بدون توجه به هویت آن شهر انجام می‌شود به طوری که تناسبی با اقلیم، فرهنگ و ارزشهای جامعه ندارد.

دکتر سعید معیدفر در گفتگو با خبرنگار ایلنا با تاکید بر اینکه ساخت و سازهای شهری می تواند تاثیرات عمیقی بر شهروندان بگذارد به طوری که به آسیبها و مسائل اجتماعی منجر شود، گفت: مسکن باید در هر جامعه ای با اقلیم، روحیات، خلقیات، فرهنگ و ارزشهای خاص آن جامعه تناسب داشته باشد.

در گذشته خانه ها با فرهنگ و ارزشهای جامعه تناسب داشت

وی با اشاره به اینکه در گذشته این تناسبها را در شهرها می‌دیدیم، افزود: افراد در هر کوی و برزن و شهر و روستایی با توجه به اقتضائات اقلیمی و شرایط فرهنگی خانه هایی برای خود می ساختند و این خانه ها نه تنها منافی با هویت آنها نبود بلکه می توانست هویت شان را نیز تقویت کند.

معید فر تصریح کرد: از خانه های قدیمی که آثاری باقی مانده است می بینیم چگونه مسائل اندرونی، بیرونی، شرایط اقلیمی و مسائل دینی و مذهبی رعایت می‌شده است.

وی با اشاره به اینکه در گذشته خانه ها در نقاط مختلف کشور تنوع داشت، افزود: این تنوع به گونه‌ای بود که مسکن در شمال کشور شکل خاص خود را داشت و از چوب و یا مصالح دیگری که از محیط گرفته می شد ساخته می شد در حالی که خانه ها در کویر خشت و گلی و با ویژگی های خاص خود بودند.

معیدفر افزود: به طور کلی بادیدن خانه سازی در گذشته به خوبی می توان تنوع مکان و مسکن را حس کرد و به رابطه آنها با محیط زیست و اقلیم پی برد.

وی با اشاره به ساخت و ساز در کشورهای توسعه یافته گفت: با دیدن برخی شهرها پی به وجود هویت درآنها می بریم به طور مثال شهرهای لندن، ‌ پاریس و آمستردام با توجه به ساختمانها و مکانهایشان برای خود هویتی دارند که باسایر شهرها متفاوت است.

شهرها دربیشتر نقاط کشور بی هویت ساخته می شوند

معید فر با ابراز تاسف از اینکه در کشور برخی از شهرها بی هویت و بی قواره ساخته می شوند، این پرسش را طرح کرد که هویت شهر تهران چیست.

این جامعه شناس افزود: تهران هیچ هویتی ندارد چرا که ساخت وسازها در آن یکسان، کلیشه ای و بدون تناسب با اقلیم، روحیات و فرهنگ جامعه صورت گرفته است.

معید فر تصریح کرد: البته در شهرهای دیگر جز برخی شهرها همچون اصفهان و یزد که قدمت تاریخی دارند و هنوز تاحدودی یک مراعات هایی در ساخت و ساز می شود، این مسئله وجود دارد.

پروژه مسکن مهر این فاجعه را تعمیم داد

وی با ابراز تاسف از اینکه پروژه مسکن مهر این فاجعه را به صورت گسترده ای تعمیم داد، افزود: در بجنورد که بودم می گفتند خانه های این مناطق ویلایی بود و به ندرت ساختمانهای دو یا سه طبقه دیدده می شد و اگر هم بود برای یک فرد بود اما اکنون تعداد زیادی واحد های آپارتمانی در ۷ طبقه و همانند هم ساخته شده است آن هم درشهری که اصلا تجربه آپارتمان نشینی و همسایگی به شکل جدیدش وجود ندارد.

شمال، مرکز، شرق و غرب کشور خانه ها همه یک شکل هستند

این جامعه شناس تاکید کرد: از سیستان و بلوچستان گرفته تا شمال و مرکز و شرق و غرب کشور، ساخت و سازها مناطق کوهستانی و کویری همه یکسان و یک شکل است که این یک فاجعه‌ای ملی است.

به گفته وی، آثار و عواقبی که مسکن مهر در آینده برروی ساکنان آن خواهد گذاشت فاجعه ای بزرگ است.

معید فر با طرح این پرسش که در تهران واقعا شهرداری ها چه می کنند، افزود: متاسفانه اثری از هویت، فرهنگ و ارزش های ما در ساخت و سازها نیست و بیگانگی سرتا سر آن را فرا گرفته است. به طوری که این ساخت وسازها به اغتشاش در روابط اجتماعی دامن می زند.

وی با تاکید بر اینکه شهر سازی ما کاملا بدقواره و بی هویت است، افزود: درشهرهایی مثل اصفهان، یزد، تبریز، شیراز وهمچنین تهران قدیم هویت را درک می کنیم و احساس می کنیم که شهری با یک انسجام در بین بخشهای مختلف از بازار، مسجد، خانه ها و همچنین حوزه های عمومی احساس می شود.

عرصه عمومی در شهر ها وجود ندارد

معید فربا تاکید برا ینکه امروز در شهر تهران و همچنین سایر شهرهایی که سابقه دیرینه ای ندارند سرتاسر بیگانگی می بینید، افزود: چرا امروز افراد از اینکه بیرون از خانه ها باشند فقط به داخل اتومبیل بودن اکتفا می کنند که در نهایت آلودگی صوتی و ترافیک نتیجه آن است.

وی خاطرنشان کرد: این مسئله به این موضوع برمی گردد که در شهر عرصه عمومی وجود ندارد و در شهر سازی مکان برای تعامل افراد کم دیده شده است و فقط ساختمانهای بزرگ و بزرگراه می بینیم.

معید فر افزود: اگر چه در شهر ممکن است پارکهایی هم ببینید اما در ساخت وساز این پارک ها نیز پیش بینی های درستی نشده است.

وی با تاکید بر اینکه در شهرها مجامع عمومی باید شکل بگیرد تا انسانها در آنها باهم بودن را تجربه کنند، افزود: نبود این مجامع عمومی در شهرها باعثشده است بیگانگی سراسر شهرهای ما را فرابگیرد که این عواقب وحشتناکی از جمله تضاد و تقابل میان افراد به جای تعامل را به دنبال دارد.

شهرها عرصه بیگانگی هستند

معیدفر با اشاره به وجود روابط تنش زا میان افراد در جامعه و مناقشه با یکدیگر گفت: این مسئله به این برمی گردد که همانطور که گفتم شهرها عرصه بیگانگی و نه تعامل و‌‌ آشنایی است تنها به این دلیل که مجامع عمومی به خوبی در شهرها دیده نشده است.

وی با بیان اینکه شهرداری فقط به فکر ساخت ساختمان و بزرگراه است، افزود: پارکها و فضای سبز به عنوان بزک شهر حداکثر چیزی است که وجود دارد.

نتوانستیم شهر مدرن با هویت بسازیم

این جامعه شناس تصریح کرد: رویکرد ها در شهرسازی نوین کاملا در تضاد با رویکرد شهرسازی سنتی مان است و نتوانستیم شهر مدرنی بسازیم که هویت و فرهنگمان در آن استمرار داشته باشد.

وی افزود: در شهرها و خانه های جدید ناآرامی، تشدید روابط تقابلی و بروز آسیبها و مشکلات روحی و روانی وجود دارد و کمتر جنبه های مثبت را درآنها می بینیم که متاسفانه این به دلیل رویکرد غلط در شهرسازی و معماری ماست. که در طی هشت سال گذشته با توجه به رویکردی که دولت و شهرداری داشتند این وضعیت تشدید شده است.

شهرداری باید در اختیار مردم باشد

معید فربا تاکید براینکه جامعه باید حیات پیدا کند، افزود: متاسفانه امروز همه چیز را دولتی کرده ایم به طوری که شهرداری هم دولتی شده است در حالی که شهرداری باید در اختیار مردم باشد که متاسفانه این طور نیست.

وی افزود: فضا برای کنش مردم تنگ شده است و به نظر من باید فرصت را برای اندیشمندان و کنش گری بیشتر مردم فراهم کرد.

تصمیم‌گیری به عهده یک نفر است

معید فر با اشاره به اینکه اندیشمندان و متفکران به حاشیه رفته اند در حالی که باید نقش خود را ایفا کنند، افزود: شهرداری به شکل متمرکزی اداره می شود در حالی که باید به شکل کاملا محلی و با مداخله مردم اداره شود.

وی بابیان اینکه یک نفر در راس شهرداری در مورد همه چیز شهر تصمیم می گیرد و همه تصمیم گیریها با اوست افزود: اگر چه ممکن است مطالعاتی هم در سایر بخشها صورت بگیرد اما تصمیم نهایی در عمل با شهردار است و یک نفر در مورد همه چیز این شهر تصمیم می گیرد.

به هر قیمتی که شده شهر را می فروشند

وی تصریح کرد: ساخت ساختمانهای چند طبقه در کوچه های باریک برج ساختن جنب چهارراه ها و میدانها همه اینها نشان فروش شهر است.

معید فر با تاکید برا ینکه به هر قیمتی که شده شهر را می فروشند، افزود: متاسفانه امروز عوام زدگی و سودجویی درکنار هم قرارگرفته اند و فرهنگ، هویت و آرامش را از جامعه می گیرد و افراد رابه سمت منافع فردی و سودجویی میل می دهد که این فاجعه بزرگی است.