دعوت عمومی و خصوصی رئیس سازمان سینمایی از ناصر تقوایی برای ساخت فیلم؛
آیا تقوایی؛ چای تلخ را با کمک ارشاد میسازد؟

بعضی میگویند شاید ناصر تقوایی بعداز حرف و حدیثهای زیاد درباره آخرین کارش؛ با میانجیگری وزارت ارشاد و تهیهکنندگی این نهاد دولتی راضی به ساخت " چای تلخ " شود اما او شرط سختی را پیش پای ارشاد گذاشته: سانسور نباشد.
اگرچه حجت الله ایوبی نوید کار کردن دوبارهی تقوایی و بیضایی را داده و گفته پروانه ساخت برای کار بیضایی صادر شده و تقوایی هم اگر تقاضای پروانه ساخت کند؛ با او موافقت خواهد شد؛ اما گویا تقوایی هنوز تصمیمی برای ساخت فیلم تازهای ندارد.
ناصر تقوایی در پاسخ به سخنان رئیس سازمان سینمایی به خبرنگار ایلنا گفته بود؛ در فضای غیرحرفهای و جایی که در کارش دخالت بیجا شود؛ نمیتواند کار کند.
اما گویا ایوبی برای دعوت از تقوایی برای ساخت فیلم همچنان مصر است. او در نشستی خصوصی هم از تقوایی دعوت به کار کرده و پیشنهاد کرده تقوایی " چای تلخ " را با تهیهکنندگی سازمان سینمایی و ارشاد بسازد.
با این اینکه این زمزمهها هنوز نتوانسته نظر کارگردان " ناخدا خورشید " را برای همکاری با سینما تغییر دهد اما این مساله مهمی است که ریاست سازمان سینمایی اصرار به بازگشت سینماگران صاحب اندیشه به عرصهی سینما دارد.
ناصر تقوایی این روزها جز تدریس و مطالعه کار دیگری انجام نمیدهد و میگوید؛ دلش میخواهد در فضای بدون سانسور کار کند. چون تنها در این زمان است که میتواند با افتخار؛ تمام قد بایستد و از فیلمش به عنوان یک اثر که حرفی برای گفتن دارد؛ دفاع کند.
تقوایی از استثناهای سینمای ایران است. فیلمساز باتجربهای که کم فیلم میسازد ولی از استادان سینما به حساب میآید. در کارنامهی فیلمسازی او؛ تنها ۶ فیلم بلند و یک اپیزود از فیلم بلند(اپیزود «کشتی یونانی» از مجموعه «قصههای کیش» ۱۳۷۷) دیده میشود که سه تای آن را قبل از انقلاب و سه تا را پس از انقلاب ساخته است. تقوایی یک سریال مشهور هم ساخته که مردم او را بیشتر با این مجموعه میشناسند. «دایی جان ناپلئون» نوشتهی ایرج پزشکزاد.
اما پیش از همه اینها تقوایی مستندساز است. «تاکسیمتر» که در سال ۱۳۴۶ برای تلویزیون ساخته شد، نخستین فعالیت او در عرصه فیلمسازی محسوب میشود. مستندهایی چون «مشهدقالی»، «فروغ فرخزاد»، «اربعین» و «بادجن» مهمترین مستندهای تقواییاند. او پس از انقلاب نیز مستند «تمرین آخر»(۱۳۸۳) را با موضوع تعزیه ساخت.
تقوایی فیلم کوتاه تحسینشده «رهایی»(۱۳۵۰) را هم در کارنامه دارد. این فیلم در هشت جشنواره مهم جهانی از جمله جشنوارههای ونیز، سانفرانسیسکو و جیفونی جایزه گرفت.
تقوایی که متولد آبادان است، در سال ۱۳۴۴، درسال قبل از آنکه خودش پشت دوربین یک فیلم کوتاه مستند بایستد، جزو کارکنان فنی فیلم معروف خشت و آیینه ساخته ابراهیم گلستان بود و زیر و بم فیلمسازی را همانجا آموخت.
ناصر تقوایی از معدود سینماگران ایرانی است که ادبیات را خوب میشناسد و به قول خودش عاشق ادبیات است. او دانشآموخته ناتمام رشته ادبیات فارسی است و یک مجموعه داستان هم منتشر کرده که توقیف شد با نام «تابستان همانسال» که مشتمل بر هشت داستان به هم پیوسته است. مدتی هم سردبیر مجله ادبی هنر و ادبیات جنوب بود. شاید همین نکته باعثشده او در آثارش، بیشتر از همه سینماگران ایرانی به اقتباس ادبی توجه نشان دهد.
«آرامش در حضور دیگران»(۱۳۴۹) براساس نوشته غلامحسین ساعدی ساخته شد. «صادق کرده»(۱۳۵۱) نوشته تقوایی بود که سعید راد، محمدعلی کشاورز و عزتاله انتظامی در آن بازی میکردند. این تنها فیلمی است که تقوایی در آن از فلاشبک استفاده کرده که اتفاقا فرم مورد علاقهاش هم نیست. «نفرین»(۱۳۵۲) نوشته تقوایی براساس داستان نه چندان برجسته «باتلاق» نوشته میکا والتاری ساخته شد. بهروز وثوقی، جمشید مشایخی و فخری خوروش در فیلم بازی کردند و فیلم گرچه با اقبال عمومی مواجه نشد اما فیلم مورد علاقه تقوایی و منتقدان است. «ناخدا خورشید»(۱۳۶۵) که اقتباسی از «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی است به گمان بسیاری برترین اقتباس سینمایی سینمای ایران محسوب میشود و بیتردید تسلط شگرف تقوایی برادبیات و البته اقتباس، کارگردانی استادانه در کنار بازیهای درخشان از امتیازات فیلم به حساب میآید. این فیلم جایزه یوزپلنگ برنز جشنواره مهم لوکارنو را هم گرفت. «ای ایران»(۱۳۶۸) نوشته تقوایی با درونمایه هویت ملی و با بازی درخشان اکبر عبدی، حسین سرشار و غلامحسین نقشینه، موسیقی استادانه ناصر چشمآذر و فیلمبرداری محمود کلاری در لوکیشن ماسوله ساخته شد. فیلم به دلایلی از بخش مسابقه جشنواره فجر کنار گذاشته شد. «کاغذ بیخط»(۱۳۸۰) نوشته تقوایی و مینو فرشچی آخرین فیلم تقوایی تا به امروز است. گرچه فیلم به گمان برخی، قوت فیلمهای دیگر تقوایی را ندارد ولی همچنان استادانه و دقیق کارگردانی شده. در این فیلم آخرین بازی سینمایی مرحوم جمیله شیخی دیده شد و یکی از بهترین بازیهای هدیه تهرانی و خسرو شکیبایی.
آنچه تقوایی را به عنوان یک استثنا در سینما مطرح میکند تنها کیفیت آثارش نیست بلکه انبوه کارهای ناتمامی است که در کارنامه دارد. مطمئنا مقصر تمام این «ناتمامها» خود تقوایی نیست و در برخی از موارد شرایط و وقایع مختلف نیز سهیم بودهاند. او در کارنامه خود چندین کار سینمایی و تلویزیونی ناتمام دارد. مجموعه تلویزیونی «داستانسرایان»(۱۳۵۷) که به زندگی و آثار نویسندگان نامآور ادبیات معاصر میپرداخت، از آن جمله است. او پیش از انقلاب قرار بود «شوهر آهو خانم» نوشته علیمحمد افغانی را هم بسازد که نشد.