با وجود تغییر افراد، برخورد با فرهنگ تغییری نکرده است

ایلنا: مازیار میری در نشست نقد و بررسی فیلم «قطعه ناتمام» در سینماتک خانه هنرمندان ایران گفت: متاسفم اتفاق‌هایی که برای نمایش این فیلم در آن سال‌ها افتاد، امروز نیز به نوعی دیگر تکرار می‌شود، انگار برخورد ما با فرهنگ هیچ تغییری نکرده و ما همچنان درگیر مسائلی هستیم که با تغییر افراد نیز قابل حل شدن نیست.

به گزارش خبرنگار ایلنا، پانزدهمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران دوشنبه(۱۸ آذر) به نمایش فیلم «قطعه ناتمام» مازیاری میری اختصاص داشت و پس از نمایش این فیلم نشست نقد و بررسی با حضور محمدرضا درویشی، طهماسب صلح جو و مازیار میری برگزار شد.

درویشی(پژوهشگر موسیقی) به تلاش برای حفظ میراثسنتی و آئینی اشاره کرد و گفت: نسخه‌ای که امروز در سینماتک خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد، کامل‌ترین نسخه‌ای بود که از فیلم «قطعه ناتمام» چه در ایران و چه در خارج از کشور به نمایش درآمده است. اما آنچه که باید به آن اشاره کنم، حفظ فرهنگ بومی و سنتی است، فرهنگ‌های بومی و سنتی قطعا در برخورد با تجدد از بین خواهند رفت، این موضع فقط مربوط به این روستای خاص و یا حتی مربوط به کل ایران نیست، بلکه مربوط به همه آسیا، آفریقا و آمریکا جنوبی است. آنچه که اهمیت دارد این است که ما بتوانیم تا آنجا که در توان داریم میراث‌های بومی و سنتی خود را قبل از فراموشی و از بین رفتن، در تاریخ ثبت کنیم تا نسل‌های آینده اسنادی برای رجوع به گذشته داشته باشند. امروز وقتی استاد موسیقی بزرگی در شهری فوت می‌کند، یک رشته از موسیقی آئینی ما از بین می‌رود، و نمی‌توان در مقابل این اتفاق ایستاد. ما تنها می‌توانیم بخشی از سنت‌های خود را ثبت کنیم تا شاید بتوانیم از تاریخ خود حرفی برای گفتن داشته باشیم.

میری(کارگردان فیلم قطعه ناتمام) به مسائلی درباره این فیلم اشاره کرد و گفت: من پس از سال‌ها «قطعه ناتمام» را دوباره تماشا کردم و خاطرات بسیار زیادی برایم دوباره زنده شد، مسائل ضبط و انتفاق‌هایی که برای پخش و نمایش آن افتاد، اما فقط افسوس می‌خورم کاش می‌توانستم صحنه‌های دیگری را هم ضبط می‌کردم، برای امثال خیلی دوست داشتم وقتی آقای «درویشی» در حال ضبط و ساخت موسیقی این فیلم در استودیو بود، تصاویری را تهیه می‌کردم یا زمانی که به روستا‌های خراسان سفر کرده بودیم تا به دنبال نوازنده‌های موسیقی آئینی بگردیم. امروز با دیدن این فیلم همه این مسائل برای من زنده شد، و از این موضوع همچنان تاسف می‌خورم که اتفاق‌هایی که برای نمایش این فیلم در آن سال‌ها افتاد، امروز نیز به نوعی دیگر باز تکرار می‌شود، انگار برخورد ما با فرهنگ هیچ تغییری نکرده است، و ما همچنان درگیر مسائلی هستیم که با تغییر افراد نیز قابل حل شدن نخواهد بود.

صلح جو(منتقد سینما) به مسئله موسیقی در این فیلم پرداخت و گفت: موسیقی بخش مهمی از زندگی ما است، نمی‌توان موسیقی را در زندگی روزمره فراموش کرد و به آن توجهی نکرد، موسیقی در واقع تزئین و وی‌ترین زندگی نیست، بلکه موسیقی خود زندگی است. موسیقی از زمانی که ما انسان‌ها به دنیا می‌آییم به گوش می‌رسد، ما با موسیقی بزرگ می‌شویم و با موسیقی زندگی می‌کنیم و به هنگام مرگ نیز با آه و ناله و فریاد مواجه می‌شویم که این خود نیز نوعی موسیقی است. وقتی در جامعه‌ای می‌گویند موسیقی نباشد و یا اینگونه باشد، برای موسیقی مرز تعیین می‌کنند، در واقع برای زندگی مرز تعیین می‌کنند. فیلم «قطعه ناتمام» شاید پس از انقلاب، نخستین فیلمی باشد که اینگونه به موضوع موسیقی پرداخته است، البته افراد دیگری هم چون «علی حاتمی» و «داریوش مهرجویی» نیز به موضوع موسیقی پرداخته‌اند، ولی تفاوت این فیلم با آن‌ها این است که این فیلم از یک سو به موسیقی سنتی و آئینی ما می‌پردازد و از سوی دیگر موضوع خود را صدای یک زن قرار می‌دهد.

صلح جو در بخش دیگری از صحبت‌های خود به نکاتی درباره این فیلم اشاره کرد و گفت: البته همانطور که اشاره کردم موسیقی خود زندگی است و از آن جدا نیست، زمانی این موضوع می‌تواند خود را در فیلم به خوبی نشان دهد که ما خود زندگی را نیز در آن فضای روستایی و بومی ببینیم. به نظر من این فیلم نتوانسته است تجسم زندگی باشد و زندگی را به وضوح به تصویر بکشد. به وضوح مشخص است که آدم‌ها در قسمت‌هایی قرار دادند، دیالوگ در دهان آن‌ها گذاشته‌اند، و همه چیز تا حدودی مصنوعی به نظر می‌رسد به ویژه زندگی آن‌ها، در واقع ساختگی بودن عرصه زندگی و مصنوعی بودن آن، ضعف اصلی این فیلم است.

این منتقد سینما افزود: این فیلم جلوه‌های جذابی هم از لحاظ بصری دارد، فیلم دارای یک چشم‌انداز خوبی از طبیعت است، یک طبیعت خالص را به تصویر کشیده است. البته کارگردان توانسته است ابزار‌های زندگی مدرن و جدید را نیز گام به گام به فیلم اضافه کند همچون ماشین و ضبط صوت. یکی دیگر از نکات مثبت این فیلم نشان دادن جدایی ما از موسیقی بومی و آئینی خود است. این فیلم به خوبی از جدایی ما از موسیقی اصیل خود صحبت می‌کند، اینکه زندگی جدید ما، موسیقی آئینی سنتی ما را فراموش کرده است. زندگی مدرن نوع زیست ما را تغییر می‌دهد و این تغییر زیست، قطعاً موسیقی ما را نیز تغییر می‌دهد، که همه این‌ها نتیجه پیشرفت تکنولوژی و وارد شدن آن به طبیعت ناب و خالص است. یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این فیلم، استفاده از بازیگران بومی و محلی است که این مسئله به خوبی در فیلم دیده می‌شود.

«قطعه ناتمام» اولین فیلم «مازیار می‌ری» محصول سال ۱۳۷۹ است که «کامبوزیا پرتوی» آن را نوشته و «علیرضا انوش فر»، «غوغا بیات»، «محسن قاضی‌ مرادی»، «حسین سلیمانی» و «لیلا ارفکی» در این فیلم بازی می‌کنند.

این فیلم داستان زندگی فرهاد است که برای جمع‌آوری موسیقی محلی زنان خراسانی راهی زادگاهش می‌شود. او در طول سفر متوجه می‌شود که تنها صدایی که از زنان به گوش می‌رسد، آوای لالایی برای کودکان و مرثیه سرایی در مرگ عزیزان است. اما تنها کسی که می‌تواند بخواند «جیران» است، که مدتی است که ناپدید شده و تنها کسی که از او خبری دارد پسرش رسول است…