وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌و‌گو با ایلنا:
چرخاندن و کتک زدن مجرمان در شهرها موجب مشهور شدن آنها و گسترش اقدامات مجرمانه می‌شود/ به روش‌های پیشگیرانه متخصصان اعتماد کنیم
یک وکیل پایه یک دادگستری گفت: اجرای مجازات و برخورد قهرآمیز پلیس صرفاً شاید ارتکاب را در مدت محدودی کاهش دهد، ولی هرگز زمینه و علل را محو نخواهد کرد و حتی ممکن است ، نحوه دستگیری و محاکمه این افراد باعث ایجاد حس انتقام نهفته در آنها در آینده از جامعه شود.
محسن شاهین، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا، در خصوص گرداندن اراذل و اوباش در شهرها، اظهار کرد: طرح ارتقای امنیت اجتماعی برنامه اجرایی نیروی انتظامی است که در راستای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان «طرح جامع عفاف» از سال ٨٦ با دستگیری مجرمانی تحت عنوان اراذل و اوباش و گرداندن آنها در شهرها اجرا شده است، از آن تاریخ تا امروز اجرای این نوع اقدامات توسط پلیس با شدت و ضعف ادامه داشته و اخیراً نیز نمونه‌هایی از آن را در شهرهای تهران، رشت و ... می‌توان مشاهده کرد، مهمترین سوالی که ذهن هر پرسشگری را در خصوص این شیوه پلیس به خود جلب می‌کند، میزان اثرگذار بودن آن است، آیا این روش منجر به عبرت‌انگیزی و بازدارندگی و جلوگیری از اشاعه و تکرار این قبیل رفتارها شده است یا خیر؟ با نگاه به آمار واقعی وقوع این نوع جرائم در جامعه مؤثر بودن آن با چالش بزرگی مواجه خواهد بود و نگاهی واقع‌بینانه قضاوتی جز بی‌اثر بودن آن نخواهد داشت.
این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه این اقدامات ممکن است حتی منجر به افزایش وقوع نیز شده باشد، افزود: پلیس به عنوان یکی از قدرتمندترین بازوهای نظام عدالت کیفری نمی‌تواند با اقداماتی که بر خلاف اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها، حفظ کرامت انسانی در اجرای مجازات، دادرسی عادلانه و ... است، توقع کاهش یا اثر پذیری مجرمین و سایر افراد در عدم وقوع جرم را داشته باشد .
شاهین گفت: با مجرمین خشن و آسیب زنندگان به نظم و امنیت در جامعه قطعا باید مقابله کرد ولی با روش‌های اصولی و مناسب، بی نظمی، بی نظمی ایجاد می‌کند، اقداماتی مثل چرخاندن در شهرها و کتک زدن هیچ کارکرد مثبتی نخواهد داشت و حتی باعث مشهور شدن این مجرمین در جامعه و گسترش اقدامات مجرمانه که عیناً قابل مشاهده نیز هست و یا همدردی آحاد جامعه در برخی از موارد با آنها می‌شود.
وی ادامه داد: در خشونت‌های خیابانی، متاسفانه تبدیل به یک معضل حل نشدنی در جامعه شده است، این نوع رفتارها که با سلاح گرم ، سرد یا حتی بدون وسایلی که عنوان سلاح بر آنها اطلاق شود واقع شده و هر روز افزایش نیز می‌یابد، عوامل متعددی از جمله اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روانی در بروز این نوع رفتارهای مجرمانه دخیل هستند، هرگاه یکی از این وقایع تلخ به کمک فضای مجازی منتشر می‌شود، بحث در مورد آن نیز در جامعه اوج گرفته و پس از مدتی مجدداً فراموش می‌شود، نظام عدالت کیفری نیز در مواجهه با این رفتار مجرمانه به علت فقدان برنامه معین با تعیین مجازات اشد، اجرای مجازات بصورت علنی و یا مصاحبه با این افراد پس از دستگیری و پخش ابراز ندامت و پشیمانی آنها و گرداندن در شهر اقدام می‌کند، ولی ریشه یابی و تشخیص عوامل پویا در ایجاد این نوع رفتارها در جامعه فراموش می‌شود. نگاه صرف سزاگرایانه به جرائم هیچ گاه منجر به کنترل و کاهش جرایم در جامعه نشده و نخواهد شد.
وی اظهار کرد: اجرای مجازات و برخورد قهرآمیز پلیس صرفا شاید ارتکاب را در مدت محدودی کاهش دهد، ولی هرگز زمینه و علل را محو نخواهد کرد و حتی ممکن است، نحوه دستگیری و محاکمه این افراد باعث ایجاد حس انتقام نهفته در آنها در آینده از جامعه شود.
شاهین خاطرنشان کرد: عوامل بروز این نوع خشونت‌ها متعدد است، جامعه شناسان، جرم شناسان، روان شناسان و ... هر کدام با توجه به حوزه تخصصی علوم خود و تمرکز بر ایدئولوژی که به آن اعتقاد دارند به این رفتارها پرداخته و روش‌هایی را پیشنهاد می‌دهند، ولی به نظر در کشور ایران صرفا این نظریات، به نحو مستقل آن هم به صورت تئوریک باقی مانده و به مرحله اجرایی نرسیده است و اگر در موارد معدودی هم اجرا شده، به درستی اهداف آن محقق نشده، چرا که علت و چیستی وقوع جرم، تک بعدی و ناشی از یک عامل نیست و برای مقابله با آن می‌بایست در راستای یک سیاست جنایی هدفمند و پویا عمل کرد، نگاه به صفحه حوادث روزنامه‌ها و خشونت‌هایی که هر روز در جلوی دیدگانمان واقع می‌شوند، به وضوح ناکارآمدی در مقابله با آن و شکست روش‌هایی که تا به امروز اجرا شده را آشکار می‌گرداند.
این حقوقدان گفت: از عوامل پویا و مؤثر در وقوع نزاع‌های خشونت‌آمیز خیابانی، قوانین جرم‌زا ، ترویج خشونت در فضای مجازی، شکل‌گیری محله‌های جرم‌خیز، وضعیت اقتصادی نابسامان و ایجاد فاصله طبقاتی اجتماعی، افزایش روزانه بیکاران و رشد طبقه فقیر در جامعه، برنامه‌های آموزشی خنثی، بی‌توجهی به کانون خانواده، وضعیت هیجانی در تنظیم نرخ کالاهای مصرفی جامعه و نوسان زیاد نرخ آنها، افزایش نرخ ارز ، افزایش قیمت مسکن، افزایش یأس و نا امیدی نسبت به پیشرفت و ایجاد زندگی متعارف در آینده اشاره کرد .
شاهین بیان کرد: می‌بایست با کمک تکنولوژی علی‌الخصوص در این دوران بیماری کرونا فرهنگ صحیح و روش‌های اصلاحی را در جامعه، آموزش و ترویج داده و سعی در کاهش عوامل تنش‌زا و تقویت کننده در ایجاد خشونت و برخورد‌های هیجانی و لحظه‌ای در افراد را فراهم سازیم .
وی افزود: به کارگیری روش‌هایی مانند تشدید مجازات، رسیدگی‌های شتاب‌زده قضایی، برخورد‌های نامناسب پلیس، روش‌های تحقیر‌کننده مجرمین، چرخاندن در شهرها که در طول این سالیان به کرات با شدت و ضعف در جامعه به کار گرفته شده و هیچ اثر مثبتی با نگاه به وضعیت امروز نداشته می‌بایست پایان یابد، باید مجرمین سابقه دار در خصوص قدرت‌نمایی و خشونت‌های خیابان را شناسایی و برنامه اصولی برای اصلاح و جلوگیری از تکرار جرم توسط آنها اجرا کنیم، به متخصصین اعتماد کنیم و بدواً با تمرکز بر روش‌های پیشگیرانه به مقابله علمی و اصولی با این پدیده برویم.
