محرابی در گفت‌وگو ایلنا مطرح کرد؛
رزمایش قفقاز ۲۰۲۰ پالس قدرت برای رقبای کشورهای شرکت‌کننده است/ آثار رزمایش بر هژمونی ایران/ در معاهدات نظامی کشورهای قوی‌تر چارچوب‌ها را دیکته می‌کنند
استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی به تحلیل آثار رزمایش قفقاز ۲۰۲۰ و بررسی کشورهای شرکت‌کننده در آن پرداخت و تاکید کرد که این رزمایش قدرت نمایی کشورهای همکاری‌کننده و ارسال پالس به رقابایشان بود.
رزمایش «قفقاز-۲۰۲۰» با مشارکت حدود ۸۰ هزار سرباز روسی٬ و حدود ۱۰۰۰ نظامی از کشورهای بلاروس٬ چین، ایران، پاکستان، ارمنستان و میانمار در مناطق آداناک٬ آشولوک٬ کاپوستین٬ یاز پرودبوی در مناطق جنوبی و شمالی قفقاز روسیه و در آب‌های دریای سیاه و دریای خزر در حال برگزاری است. حدود ۶۰ هواپیمای جنگی، ۳۰ کشتی جنگی، ۲۵۰ تانک، ۴۵۰ خودروی زرهی، ۲۰۰ سامانه پرتاب توپ و موشک در این رزمایش مشارکت دارند. این مانور که برای سنجش توانایی نیروهای نظامی روسیه در حفظ امنیت نظامی در قسمت جنوب غربی این کشور انجام می‌گیرد، تا امروز (۲۶ سپتامبر) ادامه خواهد داشت.
«علیرضا محرابی» تحلیل‌گر مسائل حوزه آسیای مرکزی و قفقاز و استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره رزمایش قفقاز ۲۰۲۰ اظهار داشت: قفقاز، آسیای مرکزی، شبه قاره هند و خاورمیانه جزو مناطق حساسی هستند و هرگونه تحرک نظامی و مانور در این حوزه‌ها می‌تواند دو سطح رفتار را تعیین کند؛ یکی هم‌گرایی کشورهایی که برای اجرای رزمایش کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و دیگر اینکه پالسی است که برای رقباشان می‌فرستند؛ از سویی وقتی به کشورهای حاضر در این رزمایش یعنی ایران، پاکستان، نپال، روسیه، ارمنستان و بلاروس و چین نگاه کنیم، نشان می‌دهد که این رزمایش با یک وزن سیاسی مدیریت‌کننده بین این کشورها تعریف می‌شود که در مقابل آن آذربایجان، ترکیه، اوکراین، ایالات متحده آمریکا و حتی رژیم صهیونیستی قرار دارند.
وی افزود: حضور ارمنستان در این مانور برای این است که به آذربایجان این پالس را بدهد که از یک اتحاد نظامی گسترده‌تری با کشورهایی مثل ایران، روسیه و بلاروس برخوردار است و تلاش دارد بگوید که من کشور قدرتمندی هستم. از سویی بلاروس به دلیل وضعیت فعلی رئیس‌جمهورش می‌تواند این پالس را به همسایه‌های خود برساند که در اتحاد با کشورهایی قرار گرفته که قدرت‌های خاص خودشان را دارند. پاکستان نیز حالت میانه دارد و از گذشته «سنتو»، «بغداد» و پیمان‌های مختلف را تجربه کرده است. نپال نیز در این مانور نظامی حضور دارد که البته خیلی به حساب نمی‌آید.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه چین اینجا می‌تواند یک نقش کاتالیزور و تسریع‌کننده در ایجاد یک رفتار سیاسی موثر ایجاد کند و با توجه به توافق‌نامه‌‌هایی که با ایران دارند، تلاش داشتند در این رزمایش با ایران همکاری کنند، اظهار داشت: این چند کشور عملا تلاش دارند پیام و پالسی را به کشورهای اطراف خودشان ارسال کنند؛ پاکستان به هند که با آمریکا روابط بسیار خوبی دارد و همچنین ارمنستان به آذربایجان که او نیز روابط خوبی با آمریکا دارد، بنابراین این رزمایش بیشتر پالس‌هایی را برای کشورهایی می‌فرستد که متحدان آمریکا هستند. چین هم به جهت معادلات بین‌المللی و جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل حضور موثرش در معادلات پیرامونی این پالس را ارسال می‌کنند. طبیعی است که همه کشورها در قالب نظامی تلاش می‌کنند مانورهایی را به صورت مشترک با دیگر کشورها داشته باشند که هم در سطح بین‌المللی و هم در سطح داخلی خودشان مهم است.
وی درباره آثار این رزمایش در هژمونی منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران گفت: روابط ایران با روسیه و چین مشخص است؛ ما با این کشورها روابط نظامی داریم و با برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی نیز ایران می‌تواند روابط خود را تعمیق بخشد، اما نمی‌توانم روابط ایران و بلاروس را تعریف کنم چراکه روابط خاصی با این کشور نداریم مگر اینکه آن را در قالب روسیه ببینیم. بنابراین لازم است بیشتر با این دو کشور رابطه نظامی و مانور داشته باشیم. پاکستان نیز به جهت اینکه میان ما با عربستان و هند قرار گرفته است، هرچقدر با آن تعاملات نظامی داشته باشیم خوب است. از سویی هم مسلمان بودنش و هم وزن شبه‌قاره‌ای آن می‌تواند به ما کمک کرده و در رابطه ما و عربستان تاثیرات مستقیم خودش را داشته باشد.
این تحلیل‌گر مسائل قفقاز با بیان اینکه شک دارم که ایران از ارمنستان خواسته باشد در این رزمایش شرکت کند یا اینکه روس‌ها از آنها خواسته باشند، افزود: اما به عنوان یک تحلیل‌گر و استاد دانشگاه اگر جای مسئولان رزمایش بودم، ارمنستان را وارد آن نمی‌کردم، دلیل آن مشخص و موضوع مناقشه‌اش با آذربایجان است. رابطه‌ای که ترکیه و آذربایجان با یکدیگر دارند، ارمنستان را به حالت لولایی میان آنها قرار می‌دهد و وقتی ایران وارد این موضوع می‌شود، می‌تواند این لولا را تعارض‌ساز کند، بنابراین گمان می‌کنم که حضور ارمنستان پیشنهاد روس‌ها بوده است. اساساً نیازی به حضور ارمنستان در این رزمایش نبود و روس‌ها از روی زرنگی و رندی خود بلاروس و همچنین ارمنستان را وارد این رزمایش کرده‌اند تا بتوانند بین ترکیه و آذربایجان نقش موثر خود را تعریف کنند.
وی درباره روابط روسیه، ایران و ترکیه در طرح آستانه و نبود ترکیه در این رزمایش، گفت: اگر ترکیه در این رزمایش می‌آمد، ایران با یونان به مشکل می‌خورد، از یک سو اختلافاتی که ترکیه با یونان دارد می‌توانست روابطش با دیگر کشورها را تشدید کند و ممکن است روس‌ها مانع حضور آنها در این رزمایش شده باشند.
محرابی با اشاره به سخنان تئورسین‌های نظامی دنیا تاکید کرد: در یک معاهده نظامی سلسله‌مراتب دستوری و غیردستوری وجود دارد و این کشورهای قوی‌تر هستند که چارچوب‌ها را دیکته می‌کنند که سایرین چه کاری کنند؛ در این رزمایش روسیه دیکته می‌کند چراکه وزن استراتژی و نظامی کشورهای دیگر هم‌سنگ روس‌ها نیست و من فکر می‌کنم که روس‌ها نیز علیرغم اینکه ترکیه در این رزمایش حضور نداشت اما با وارد کردن ارمنستان به این رزمایش سعی کردند نقطه فشاری بر دو کشور آذربایجان و ترکیه برای مباحث بعدی‌شان داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: آنها با آمدن ترکیه در این رزمایش باید مسئله آذربایجان را نیز حل می‌کردند چراکه وقتی ارمنستان وارد می‌شود، دیگر جایی برای آذربایجان نیست. آنها هم‌اکنون با یکدیگر جنگ دارند و در همین چند مدت گذشته کشته‌هایی از دوطرف بر سر همین جنگ به جا مانده است؛ اگر قرار بود ترکیه حضور پیدا کند، آذربایجان را باید چه می‌کردند؟ بنابراین چنین چیزی ممکن نبود.
این کارشناس مسائل منطقه‌ای درباره اینکه با توجه به رزمایش دو ماه قبل ترکیه و آذربایجان و با نگاه به رزمایش قفقاز ۲۰۲۰ آیا جبهه‌های جدیدی در این منطقه در حال شکل‌گیری است، خاطرنشان کرد: فکر نمی‌کنم ترکیه بخواهد ضد ایران عمل کند چراکه ترکیه یک سر دارد و هزار سودا، هم‌زمان موضوع «فتح‌الله گولن»، کودتای چند سال گذشته این کشور که نقش سازمان سیا در آن برجسته بود و دیگر مسائل را در پیش رو دارد و درگیر آنها است.
وی تصریح کرد: از سویی موضع بسیاری خوبی در موضوع صلح کشورهای عربی با اسرائیل و حمایت از فلسطین داشته و نیز اختلافی که با یونان دارد مستمسکی است برای اینکه ترکیه علاقه‌ای برای در مقابل ایران قرار گرفتن نداشته باشد، اما آذربایجان را نمی‌تواند به دو دلیل رها کند؛ نخست اینکه آذربایجانی‌ها هم‌زبان آنها هستند و دوم اینکه آذربایجان کشوری است که در قضیه تاریخی اختلاف بین ارمنستان و ترکیه نقش بازی کرده است، یعنی اختلاف ریشه‌ای و کشتاری که داشته‌اند موجب چسبندگی بین ترکیه و آذربایجان شده است و هم ترکیه به ارمنستان نگاه دشمنی دارد و هم آذربایجان که اکنون با این کشور درگیری دارد.
