مرحله ارعاب‌گری آمریکا را پشت سر گذاشته‌ایم

ایالات متحده بعد از ناکامی در تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد که مکانیسم ماشه را فعال کرده و تا ۲۰ سپتامبر همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باز خواهد گشت و حتی اگر کشوری همراهی نکند، خود مکانیسم ماشه را تنهایی به پیش خواهد برد اما در هفته گذشته پس از شورای امنیت، کمیسیون مشترک برجام نیز باردیگر تاکید کرد که آمریکا حق فعال‌سازی این سازوکار را ندارد.

«امیرعلی ابوالفتح» تحلیل‌گر مسائل بین ‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره تاثیر مناسبات اخیر در فضای پیش روی دیپلماسی ایران، گفت: آمریکایی‌ها معتقدند که می‌توانند مکانیزم ماشه را فعال کنند و دلیل آنها نیز این است که بر اساس تفسیری که فقط خودشان آن را قبول دارند و نه جامعه جهانی، معتقد هستند که در فردای پایان روز ۲۰ سپتامبر که مصادف با ۳۰ شهریور است، اعلام می‌کنند که تحریم‌ها بازگشته است و از نظر آنها تحریم‌ها بار دیگر بر ایران اعمال می‌شود، اما مسئله این است که آیا جهان هم این را می‌پذیرد یا نمی‌پذیرد؟ اگر بخواهیم بازیگران اصلی نظیر کشورهای اروپایی را در نظر بگیریم که همین حالا همان فشار، ارعاب و تهدید را آمریکا بدون بازگشت تحریم‌های شورای امنیت انجام می‌دهد.

وی یادآور شد: آمریکا از آنها خواسته مراودات تجاری با ایران را قطع کنند، نفت خرید و فروش نکنند، پول با ایران رد و بدل نشود و همچنین سیستم‌های بانکی و صنایع ما از نظر اروپایی‌ها، تحریم است، بنابراین این بخش مشکل‌آفرین نیست. از طرفی باید دید که کشورهایی مانند روسیه و چین آیا معاملات تسلیحاتی با ایران خواهند داشت یا خیر؛ اگر علیرغم اینکه آمریکا اعلام کرده است، روسیه و چین با ایران در تجارت سلاح مشارکت داشته باشد به این معنی است که آمریکایی‌ها ناموفق مانده‌اند؛ البته این موضوع را از اکنون نمی‌شود برآورد کرد اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد که روسیه و چین مصمم هستند که در این حوزه با ایران کار کنند.

این تحلیل‌گر ارشد سیاست خارجی ادامه داد: سفر اخیر وزیر دفاع جمهوری اسلامی به مسکو موید این است که روس‌ها آمادگی این موضوع را دارند از سویی تهدیدهایی که طی روزهای اخیر «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا علیه چین ابراز داشت و تهدید کرد اگر چین با ایران وارد معاملات تسلیحاتی شود، پکن باید مسئولیت کار را به عهده بگیرد، نشان از این دارد که از نظر آمریکایی‌ها احتمالاً چینی‌ها این قدم را بر خواهند داشت.

وی اظهار داشت: بنابراین باید این موضوع را در نظر بگیریم که فعلاً بحث حقوقی و فنی مطرح نیست که اگر آژانس به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورها نظری مبنی بر اینکه ایران به تعهداتش عمل کرده است، داد یا بحث‌های حقوقی در شورای امنیت به کار گرفته شد، آمریکایی‌ها از موضع خودشان کوتاه می‌آیند؛ از نظر آمریکا موضوع بحث، سیاسی و امنیتی است و در این چارچوب برای آنها  اصلا اهمیتی ندارد که آژانس و شورای امنیت سازمان ملل چه می‌گویند آنها حرف خودشان را می‌زنند و معتقد هستند که ارعاب‌گری آنها به قدری است که بخش وسیعی از کشورهای جهان از آن تبعیت ‌کنند، حتی اگر راضی نباشد؛ فقط این می‌ماند که آیا در حوزه تسلیحاتی زورش به روسیه و چین می‌رسد یا نه که اکنون نمی‌توان برآورده دقیقی از آن داشت.

این تحلیلگر ارشد برجام در مورد اینکه آیا آمریکا در نهایت از آن قدرت ارعاب خود برای متقاعد کردن کشورهای جهان علیه ایران استفاده خواهد کرد، خاطرنشان کرد: حداقل یک سال است که ایالات متحده این مرحله را پشت سر گذاشته است، آنها مستند به مصوبات داخلی خودشان و نه حتی مستند به مصوبات شورای امنیت سازمان ملل، اعلام کردند که تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های کنگره آمریکا بازگشته است و خیلی از کشورها از آن تبعیت می‌کنند؛ کشورهای دیگر بیانیه می‌دهند و این اقدامات را محکوم می‌کنند اما در مرحله عمل می‌بینیم که شرکت‌های اروپایی از کشور خارج می‌شوند و مبادلات تجاری انجام نمی‌شود، بنابراین می‌توان گفت که مرحله ارعاب‌گری آمریکایی‌ها را پشت سر گذاشته‌ایم و دیگر جایی برای بیشتر کردن آن وجود ندارد.

وی درباره دو روی سکه اقتصادی و سیاسی برجام که دو نتیجه متفاوت برای ایران داشته است، گفت: پیروزی و شکست همیشه نسبی است و خصلت این پدیده‌ها بر نسبی بودن آنها است؛ برجام در بعضی حوزه‌ها موفقیت داشته و در بعضی از آنها نه. اما همه این کشمکش‌ها برای این است که تحریم‌ها برداشته شود. اگر آمریکا منزوی شود و تحریم‌ها سر جایش بماند، نمی‌توان گفت که ایران به موفقیت بزرگی دست یافته است، اما در عین حال نیز نمی‌توانیم بگوییم که منزوی شدن آمریکا هیچ آورده‌ای برای ایران ندارد؛ به هر حال بحث افکار عمومی و مسائل سیاسی نیز مهم است، بنابراین می‌توان گفت از یک جنبه برای ایران چنین موفقیتی حائز اهمیت است اما از سویی نیز اگر ماحصل این کشمکش‌ها به رفع تحریم‌ها منجر نشود می‌توان گفت فقط یک ارزش نمادین و حیثیتی دارد به جای اینکه تاثیری در مسائل اقتصادی داشته باشد.

این تحلیلگر مسائل آمریکا همچنین درباره سفر پمپئو به منطقه و آثار مناسبات اخیر جهانی بر انتخابات آمریکا و پس از انتخابات، بیان داشت: بحث انتخابات متفاوت است؛ برای مردم آمریکا خیلی مهم نیست که روابط با ایران چه خواهد شد، سیاست خارجی نقش پر رنگی در انتخابات آمریکا ندارد، به ویژه اینکه در دورانی هستیم که مشکلات کرونا از موضوعات اصلی کشور آمریکا است و همچنین درگیری‌های نژادی در این کشور وجود دارد؛ از این جهت نقش پررنگی ندارد مگر اینکه تنش در رابطه آمریکا بسیار بالا گیرد و احتمال وقوع یک جنگ که به معنی تلفات سربازان آمریکایی است مطرح شود تا در این شرایط به عنوان موضوعی موثر در انتخابات قلمداد شوند. از این جهت مباحث سیاست خارجه بیشتر مباحث نخبه‌گرایی هستتند و کانون‌های نخبه‌گرایی بیشتر به آن توجه می‌کنند تا عموم مردم.

وی با درباره اینکه نتایج و آثار انتخابات آمریکا چگونه خواهد بود؟، اظهار کرد: خیلی سخت است حداقل تا اینکه مشخص نشود برنده انتخابات چه کسی است و بعد از آن تا مشخص نشود که تیم امنیت ملی رئیس‌جمهور پیروز در انتخابات چه کسانی خواهند بود نمی‌توان در این مورد پیش‌بینی کرد. ممکن است ترامپ برنده شود و تیم افراطی‌تری روی کار بیاید و یا با یکسری آدم‌های معتدل‌تر جایگزین شوند. همین موضوع در مورد آقای بایدن نیز مطرح است که ممکن است یک تیم امنیت ملی افراطی و تندرو و ضدایرانی را تشکیل دهد که البته به عنوان یک فرض منتفی نیست.

به گفته ابوالفتح ابتدا باید انتخابات برگزار شود و دو ماه بعد وقتی رئیس‌جمهور قدرت را در دست گرفت؛ و تیم امنیت ملی آن مشخص شد که چه کسی وزیر دفاع، مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه آن می‌شود، می‌توان ارزیابی کرد، اما اکنون این قضاوت بر اساس مفروضاتی است که چندان نمی‌توان در مورد آن صحبت کرد.