پژوهشگران دانشگاهی و حوزوی باید به جنبه روانی افراط‌گرایی دینی اهتمام ورزند

به گزارش ایلنا، حجت الاسلام حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، صبح جمعه ۱۷ مردادماه طی سخنانی در وبینار «سیره حضرت زهرا(س) مشعل راه عصر حاضر و آینده امت اسلامی و استلهام از سیره ایشان در مواجهه با معضل افراط گرایی دینی و فکری»، ضمن تشکر از اتحادیه جهانی زنان مسلمان در عراق و دانشگاه کربلا بخاطر تلاش هایشان  جهت برگزاری این کنفرانس مجازی، خاطرنشان کرد: حادثه بیروت و فاجعه ای که برای ملت عزیز لبنان به وجود آمد، قلب همه ما را به درد آورد و اشک ها را جاری کرد. اما با یاری خداوند متعال ملت و علمای مقاوم لبنان از این بحران نیز همچون بحران های عظیم گذشته عبور خواهند کرد.

وی ضمن عرض تسلیت به علمای مقاومت لبنان به خاطر بروز این فاجعه، از خداوند متعال مسئلت کرد که شهدای این حادثه را در رحمت واسعه خود قرار دهد و به مجروحان شفای عاجل عنایت فرماید.

دکتر شهریاری در ادامه سخنان خود با توجه به موضوع کنفرانس گفت: ما شدیداً نیازمند آن هستیم که پژوهش های نظری خود را وسیله ای برای بنای حال و آینده خود قرار دهیم و مواضع قوت و ضعف خود را بشناسیم تا راهکارهای علمی برای آنها ارائه کنیم.

وی افزود: یکی از محورهای این کنفرانس، افراط گرایی و راه های درمان فکری و عملی آن است. این پدیده دو علت دارد: علت فرهنگی و علت روانی. اما جنبه فرهنگی آن به مفهوم نقص علمی و جهالت است. همانطور که حضرت علی (ع) در نهج البلاغه می فرمایند: « لَا یُرَى الْجَاهِلُ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً»: نادان دیده نمى شود مگر آنکه تندرو است (از حدّ و اندازه خود مى گذرد) یا کند رو (بحدّ و اندازه خود نمى رسد).

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در ادامه به اقسام جهل و جاهل پرداخت و گفت: جاهل یا ساده است یا مرکب. اما مشکل جاهل مرکب آن است که نمی داند جاهل است و تصور می کند که اطلاعات زیادی دارد و نمی توان در آن تشکیک وارد کرد. مانند کسی که هیچ آموزشی را نمی پذیرد و گوش خود را به روی شنیدن نظرات دیگران می بندد و اگر در گفتگویی وارد شود به سخنان طرف مقابل گوش نمی دهد و فقط و فقط خودش صحبت می کند و خود را برای رد نظرات طرف مقابلش آماده می کند. 

وی افزود: این شخص همواره در حال لجاجت و لجبازی است و همه چیز را فدای نظرات خود می کند، از اخلاق خود گرفته تا منافع شخصی خود و جامعه، همه را فدا می کند و هیچ سخنی را نمی پذیرد. لذا قرآن کریم در آیه ای نقیض این افراد را بر می شمارد و می فرماید: «الَّذِینَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ یَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَىٰ» (آنان که از پرستش طاغوت دوری جستند و به درگاه خدا با توبه و انابه باز گشتند آنها را بشارت و مژده رحمت است.) این بشارت فقط برای کسانی است که از طاغوت اجتناب می کنند و مهمترین مصادیق این طاغوت، طاغوت نفس است. (سوره زمر/۱۷)

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ادامه داد: خداوند این بشارت را به کسانی می دهد که به سخنان دیگران گوش فرا می دهند و می فرماید: «الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» (آن بندگانی که سخن بشنوند و به نیکوتر آن عمل کنند) (سوره زمر/۱۸).

وی با تأکید بر اهمیت این مسئله الهی و تربیتی گفت: افرادی که به مسائل تربیتی اهمیت می دهند باید جوانان را بر اساس دوری از خودپرستی در اندیشه تربیت کنند. چرا که خداوند نیز انسان ها را از خودپسندی نهی کرده و به دوری از تعصب فراخوانده و توصیه کرده است انسان ها بیشتر از آنکه حرف می زنند باید گوش دهند.

دکتر شهریاری به دلیل دوم پدیده افراط گرایی اشاره کرد و گفت: دلیل دوم این پدیده علت روانی است که یک بیماری وخیم است و افراط گرایان به این بیماری مبتلا هستند. این مسئله، یک بیماری است که غالباً هوس دینی از آن ناشی می شود و باید گفت که هوس دینی غیر از تدین است.

وی درباره تفاوت میان تدین و هوس دینی گفت: تدین ناشی از ارتباط انسان با خداوند است اما هوس دینی ناشی از امراضی است که درون انسان رخنه کرده و این افراد نیاز به پاکسازی روانی دارند. این پدیده در صدر اسلام با خوارج ظهور پیدا کرد و در عصر حاضر در داعشی ها دیده می شود. این اختلال روانی نیازمند تحقیقات گسترده روانی و اجتماعی است تا ظهور آن در جامعه از بین برود و تبدیل به یک پدیده عمومی نشود.

دکتر شهریاری در ادامه تأکید کرد: مؤسسات آموزشی، دانشگاه ها و مؤسسات حوزوی باید به جنبه روانی این پدیده توجه کنند و تنها به اطلاعات تئوری اکتفا نکنند. چرا که افراط گرایی چه در اثر نقص علمی یا اختلال روانی باشد، نیازمند درمان است و جامعه باید از تبعیض جنسیتی، قومی و مذهبی به دور باشد و عدالت در آن حکمفرما باشد. از آن رو که بدون وجود عدالت، این افراط گرایی در جامعه افزایش پیدا کرده و استمرار می یابد، هرچند که سخنرانی ها، راهنمایی ها و کنفرانس های بسیاری در این مورد برگزار شود.

وی در پایان ضمن آرزوی موفقیت برای شرکت کنندگان در این کنفرانس مجازی، از خداوند متعال مسئلت کرد که جایگاه امت اسلامی را رفیع گرداند و بیماری منحوس کرونا را از بشریت دور سازد و به همه مردم فرصت تفکر و دوری از تکبر و حرص و طمع و هرگونه اخلاق زشت و تعصب که موجب ایجاد جنگ و درگیری میان بشریت می شود، را عطا فرماید.

وبینار «سیره حضرت زهرا(س) مشعل راه عصر حاضر و آینده امت اسلامی و استلهام از سیره ایشان در مواجهه با معضل افراط گرایی دینی و فکری» صبح امروز جمعه ۱۷ مردادماه به همت اتحادیه جهانی زنان مسلمان در عراق و با همکاری دانشگاه کربلا آغاز به کار کرد. در این کنفرانس مجازی که تا شنبه ۱۸ مردادماه ادامه خواهد داشت، شخصیت های بسیاری از ایران، لبنان، عراق و سایر کشورهای عربی به سخنرانی خواهند پرداخت. از جمله سخنرانان ایرانی این وبینار در صبح جمعه، حجت الاسلام والمسلمین شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، آیت الله محمدعلی تسخیری، رئیس شورایعالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دکتر طوبی دبیرکل اتحادیه جهانی زنان مسلمان بودند.