اروپایی‌ها درصورت مرگ برجام، بازنده جنگ اراده‌ها خواهند بود/ شکاف اروپا و آمریکا به موضوع ایران محدود نمی‌شود/ روزها و ماه‌های حساسی در پیش است

ایالات متحده آمریکا طی ماه‌های اخیر همه توان خود را به کار گرفته تا ایران را به هر طریق ترغیب به خروج از برجام کند و در این میان از هیچ کوششی برای همراه ساختن کشورهای عضو برجام دریغ نکرده است، اما سفارت ایران در بریتانیا در حساب توئیتر خود نوشت که برایان هوک نماینده آمریکا که برای همراه ساختن انگلیس در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران به بریتانیا سفر کرده بود، نتوانسته موفقیتی در همراه ساختن لندن علیه ایران به دست بیاورد و دست خالی این کشور را ترک کرده است.

«مرتضی مکی» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره اظهارات اخیر مقام‌های آمریکایی مبنی بر تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و همچنین توییت سفارت ایران در لندن، گفت: آمریکایی‌ها امید زیادی دارند که از طریق متحدان اروپایی خودشان به هر صورتی که شده از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر جلوگیری کنند و ساز و کاری را هم که دنبال می‌کنند از طریق شورای امنیت یا توافقنامه برجام است که تلاش دارند همراهی و هم‌سویی اروپاییان را به دست بیاورند؛ اروپاییان علیرغم اینکه مانند آمریکایی‌ها مخالف لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران هستند، اما در دو سالی که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد، حداقل از لحاظ سیاسی تلاش کرده‌اند تا خودشان را با آمریکا همسو نشان ندهند و برجام را به عنوان یک دستاورد سیاسی بزرگ حفظ کنند.

وی ادامه داد: در روزها و ماه‌های بسیار حساسی قرار داریم اروپایی‌ها باید یک تصمیم بزرگ اتخاذ کنند؛ به همین دلیل ما شاهده یک ابهام در سیاست دولت‌های اروپایی هستیم اما انتظار نمی‌رود که این ابهام برای مدت طولانی ادامه پیدا کند. توئیت سفارت ایران در لندن می‌تواند نشانه مثبت از احتمال اراده قوی‌تر دولت‌های اروپایی در مخالفت با طرح آمریکا در جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران باشد اما همچنان نمی‌توان خوش‌بین بود چرا که لابی اسرائیل و برخی دولت‌های عربی منطقه در پایتخت‌های کشورهای اروپایی به شدت مشغول رایزنی هستند تا بتوانند همراهی اروپا را در کمک به  آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را به دست بیاورند. اگر اروپا چنین کاری کند، مرگ برجام حتمی است.

این تحلیل‌گر مسائل اروپا با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده است  که اگر اروپایی‌ها از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران جلوگیری کنند، قطعاً دیگر برجامی وجود نخواهد داشت، گفت:  درست است که اعلام مرگ برجام پیامدهای سیاسی بزرگی به همراه خواهد داشت و فشارهای سیاسی مضاعفی را به ایران خواهد آورد اما به طور قطع اروپایی‌ها بازنده جنگ اراده‌ها در حفظ توافقنامه برجام خواهند بود.

وی درباره چگونگی ادامه حمایت‌های چین و روسیه از ایران خاطرنشان کرد: با توجه به افزایش تنش میان آمریکا با روسیه و چین بعید به نظر می‌رسد حداقل در چند ماه آینده بخواهیم شاهد تغییر اساسی در رویکرد این دو کشور در همراهی با آمریکا در قبال ایران باشیم؛ آمریکایی‌ها امیدوار هستند از طریق مکانیسم ماشه در توافقنامه برجام به هدف خودشان برسند؛ اگر کشوری از اجرای تعهدات کشورهای عضو در برجام ناراضی باشد و بخواهد آن را از طریق مکانیزم حل اختلاف و مکانیزم ماشه به شورای امنیت ببرند در آنجا کاری از چین و روسیه ساخته نیست که بخواهند جلوی لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران را بگیرند؛ آمریکایی‌ها نیز خیلی امیدوار هستند بتوانند از این طریق دولت‌های اروپایی را متقاعد کنند که توافقنامه برجام چنین ساز و کاری به طرف‌های برجام برای انجام چنین کاری را می‌دهد. در آنجا ممکن است که اروپایی‌ها، چین و روسیه با موضع آمریکا مخالفت کنند اما کاری از آنها بر نمی‌آید.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: در لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران؛ جنبه‌های تبلیغاتی و سیاسی بیش از جنبه‌های دیگر آن مهم است، ایران در شرایط اقتصادی و مالی خوب نیست که بخواهد از این موقعیت استفاده کرده و ساز و کار نظامی خودش را تجهیز کند اما از نظر سیاسی و تبلیغاتی لغو تحریم‌ها، جانی دوباره به برجام خواهد داد و یک شکست بزرگ برای آمریکا به همراه خواهد داشت که نتوانسته با خروج از برجام به آن پایان دهد و مرگ آن را رقم بزند.

وی درباره سکوت برخی دیگر از کشورهای اروپایی در مقابل اقدامات آمریکا و لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران بیان کرد: سکوت دولت‌های فرانسه و آلمان در قبال برجام و حرکات سیاسی که آمریکا برای لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران انجام می‌دهد، به زیان ترامپ است تا اینکه بخواهد جنبه مخالفت با ایران باشد، قطعاً اروپایی‌ها نمی‌خواهند به صورت آشکار جلوی آمریکای ترامپ بایستند؛ موضع انگلیسی‌ها که بسیار نزدیکتر از فرانسه و آلمان به آمریکا است، یک سیگنال مثبت است که همسویی و همراهی دولت‌های فرانسه و آلمان را به دست می‌آورد. اگر انگلیس جلوی آمریکا بایستد و با لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران مخالفت کند، موضع فرانسه و آلمان قوی‌تر خواهد بود و آنها با اراده بیشتر جلوی ترامپ خواهند ایستاد.

مکی درباره اقدام‌های احتمالی آمریکا برای فشار بر ایران تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری این کشور گفت: آمریکایی‌ها طی دو سال گذشته هر آنچه که خواستند برای مرگ برجام انجام دادند و دیگر ابزاری نمانده که آنها بخواهند از آن در جهت اینکه ایران را ترغیب به بازی در زمین آمریکا و اعلام خروج از برجام کنند.

وی افزود: طی دو ماه آینده نیز انتظار نمی‌رود آنها ابزاری داشته باشند به همین دلیل به دنبال همراهی دولت‌های اروپایی هستند چرا که غیر از سازوکار دولت‌های اروپایی هیچ ساز و کاری در قوانین برجام یا شورای امنیت وجود ندارند که از این طریق بخواهند جلوی لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران را بگیرند.

این تحلیلگر مسائل برجام با بیان اینکه اروپایی‌ها به دنبال این بودند که راه‌حل میانی را دنبال کرده و تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تمدید کنند، یادآور شد:  با توجه به موضع‌گیری ایران و کشورهای روسیه و چین، قدرت مانوری برای اروپایی‌ها باقی نماند که بخواهند همچنان در وسط بایستند و یک موضع میانه بگیرند؛ نه در سمت ایران و نه در سمت آمریکا باشند و بتوانند تنش را مدیریت کنند.

وی افزود: تا ماه اکتبر روزهای حساسی است و نمی‌توان پیش‌بینی کرد که اروپایی‌ها در این فاصله چه خواهند کرد، آنها اگر بخواهند به همراهی و همسویی با ترامپ نزدیک شوند و از لغو تحریم‌های تسلیحاتی جلوگیری کنند همه‌ تلاشی که در دو سال گذشته برای حفظ برجام انجام داده‌اند از دست خواهد رفت. بنابراین اروپایی‌ها جای مانور زیادی برای جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ندارند و موضوع راهبردی آنها این است که نمی‌توانند با آمریکای ترامپ همراهی و همسویی زیادی داشته باشند.

مکی با اشاره به سخن"هایکو ماس" وزیر امور خارجه آلمان مبنی بر اینکه «اگر بعد از ترامپ بایدن نیز پیروز شود، مناقشات آمریکا و اروپا به سادگی حل و فصل نخواهد شد»، تصریح کرد: اروپا و آمریکا آنچنان دچار شکاف سیاسی عمیق هستند که این شکاف محدود به ایران نمی‌شود. ایران در شرایط فعلی یک موضع مهم و راهبردی در روند سیاست‌گذاری اروپا و آمریکا است، اما تنها موضوع مورد تنش آمریکا و اروپا نیست و ایستادگی اروپا در قبال آمریکا در موضوع برجام می‌تواند در حوزه‌های دیگر برای اروپایی‌ها طرح‌های سیاسی داشته باشد. 

وی ادامه داد: اروپایی‌ها تلاش دارند در مواضع خودشان برای حفظ برجام و جلوگیری از لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران بایستند و با خبرهایی از نظرسنجی‌ها و فضای سیاسی آمریکا که احتمال شکست ترامپ را دور از ذهن نمی‌دانند امیدوار هستند که با بایدن بهتر بتواند مناقشات و اختلافات خودشان را حل و فصل کنند که یکی از آن‌ها می‌تواند برجام باشد.