تروئیکای اروپایی؛ در رد و تمنای برجام

به گزارش ایلنا، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در پیامی توئیتری به اقدام اخیر ایران در فعال‌سازی سازوکار حل اختلاف در برجام اشاره و عنوان کرد که به زودی تمام نامه‌هایش به سران اروپایی را منتشر خواهد کرد.

درحاشیه نامه وزیر امور خارجه به جوزپ بورل «اروپا بازوی تدارکاتی آمریکا»

پیش از این نیز، پس از اقدام غیرمسئولانه و غیرقانونی سه دولت اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) در ارائه پیش‌نویس قطعنامه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین تداوم عدم پایبندی نسبت به تعهدات بین‌المللی ناشی از برجام و مصوبات کمیسیون مشترک، آقای ظریف طی نامه‌ای به «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام، موارد عدم پایبندی کشورهای اروپایی را طبق بند ۳۶ برجام به کمیسیون مشترک جهت حل و فصل ارجاع داد.

قبل از آن نیز در مراحل دیگری موارد عدم‌پایبندی ایالات متحده و سه کشور اروپایی طبق بند ۳۶ برجام توسط جمهوری اسلامی ایران به کمیسیون مشترک ارجاع شده بود که با توجه به عدم حل و فصل اختلافات مزبور، منجر به کاهش تعهدات ایران طی پنج گام شد.

واکنش اروپا به نامه ظریف

سخنگوی وزارت خارجه انگلیس در واکنش به نامه محمدجواد ظریف به جوزپ بورل مدعی شد که انگلیس به برجام پایبند می‌ماند، اما این توافق با عدم پایبندی سیستماتیک ایران در خطر قرار گرفته است. وی در ادامه ادعا کرد که اگر ایران می‌خواهد از برجام منفعت ببرد، باید با فرآیند حل اختلاف ارائه شده توسط سه کشور اروپا تعاملی سازنده داشته باشد و تعهدات خود ذیل این توافق را اجرا کند.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با لحنی ملایم و کمتر طلبکارانه‌تر از اظهارات سخنگوی وزارت خارجه انگلیس، به نامه محمدجواد ظریف، پاسخ داد. در نامه بورل آمده است که «نامه‌ای از وزیر خارجه ایران دریافت کردم که نگرانی‌های ایران در خصوص مسائل مربوط به اجرای "برنامه جامع اقدام مشترک" توسط فرانسه، آلمان و انگلیس را طبق بند ۳۶ به کمیسیون مشترک جهت حل و فصل ارجاع می‌دهد».

وی در ادامه خاطرنشان کرد: «همان‌طور که قبلاً گفته‌ام سازوکار حل و فصل اختلاف نیازمند تلاش‌های فشرده و مبتنی بر حسن نیت از سوی همه است. در کسوت هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک از تمامی طرف‌های برجام انتظار دارم با این روحیه به این روند نگاه کنند.» بورل افزود: کمیسیون مشترک که مسئولیت نظارت بر اجرای این توافق ذیل مفاد برجام را بر عهده دارد، از سال ۲۰۱۶ برای رایزنی درباره اجرای برجام و رفع مسائل مرتبطی که هر یکی از طرف‌ها مطرح کرده‌اند، تشکیل جلسه داده است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشته است که با نزدیک شدن به پنجمین سالگرد برجام مایلم از این فرصت استفاده کرده و اهمیت این توافق را یادآور شوم. برجام دستاوردی تاریخی برای نظام منع اشاعه هسته‌ای است و به ثبات منطقه و دنیا کمک می‌کند. من مصمم به ادامه همکاری با طرف‌های برجام و جامعه جهانی برای حفظ این توافق هستم.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نامه به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تصریح کرده بود که هرگونه مداخله در همکاری‌های پادمانی جاری بین ایران و آژانس مغایر با مفاد برجام بوده و می‌تواند بر مبانی همکاری‌های پادمانی موجود تاثیرات منفی بگذارد. 

واقعیت این است که از ابتدای شروع مذاکرات برجام، سه کشور اروپایی حاضر در این ساختار، غیر از حضور فیزیکی نقش خاصی در مذاکرات و تدوین برنامه برجام و نهایتا امضای این سند نداشته‌اند. در واقع بار اصلی سند برجام بر دوش نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا و تا حدودی اتحادیه اروپا آن‌ هم بعنوان هماهنگ‌کننده بوده است و تروئیکای اروپا صرفا از پرستیژ بین‌المللی حضور در یک معاهده چندجانبه تاریخی سود برده‌اند.

پس از خروج آمریکا از برجام سه کشور تروئیکای اروپا همچین اتحادیه اروپا هیچ ابتکاری برای احیای برجام انجام نداده‌‌اند و حتی در مقاطع مختلف فشار مضاعفی علاوه بر فشار آمریکا بر ایران وارد کرده‌اند که نمونه آخرین آن در ارائه پیش‌نویس قطعنامه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران نمود پیدا کرد.

در واقع می‌توان گفت که آمریکا و اروپا در فشار بر جمهوری اسلامی برای تسلیم در برابر خواست آنها، تقسیم کار کرده‌اند. بطوریکه آمریکا وظیفه اعمال تحریم‌های دوجانبه و بین‌المللی و فشار حداکثری اقتصادی را علیه ایران در دستور کار قرار داده و اروپا نقش فشار بر ایران در مجامع بین‌المللی و دیپلماتیک و به راه انداختن تبلیغات دروغین نسبت به حقوق حقه ایران و به عبارتی نقش جاده صاف‌کنی آمریکا را برعهده گرفته است.

باید گفت اروپا که در سازوکار برجام، یک تسهیل‌کننده و به عبارتی میانجی بوده، پس از خروج آمریکا از برجام حتی بی‌طرف هم نمانده و به پشتیبانی از سیاست‌های آمریکا علیه ایران پرداخته است که البته گاهی اهداف این سیاست‌ها در  پس پرده دروغین سازوکارهای مالی نظیر اینستکس پنهان مانده است. آنها گاهی مانند بانی شدن برای قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی نقاب از چهره برداشته و علنا خصومت خود علیه ایران را آشکار کرده‌اند.  

آقای ظریف با درک سیاست مکارانه تروئیکای اروپا و به عنوان تنها ابزار دیپلماتیک موجود در جهت خنثی‌سازی تبلیغات دروغین این کشورها که در حال هموار کردن راه برای اقدامات آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت هستند، در پیام توئیتری خود تاکید کرد که «جنجال تبلیغاتی را باور نکنید. ایران تاکنون دست کم شش بار سازوکار حل اختلاف تحت برنامه جامع اقدام مشترک را فعال کرده که مربوط به نقض تعهدات برجام توسط آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام بوده است.»

به نظر می‌رسد هم اکنون دیگر خصومت تروئیکای اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران و نقش آن در تکمیل فشار آمریکا بر ایران بر کسی پوشیده نیست. اقدام تروئیکای اروپا در ارائه پیش‌نویس قطعنامه در شورای  حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه کشورمان راه هر گونه مماشات را با اروپا بست و دکتر ظریف نیز بدرستی تروئیکای اروپا را به حمایت از رژیم اشغالگر قدس و آمریکا متهم کرد. در هر حال آنچه در صحنه سیاسی رخ داده است، همراهی اروپا با آمریکا در خصومت علیه ایران است و دستگاه دیپلماسی کشورمان باید بسیار تلاش کند تا جنبه‌های مختلف آن را در نظر گیرد و روزنه‌ای را برای حل و فصل اختلافات در این زمینه پیدا کند.