«ابوالفتح» در گفت‌وگو با ایلنا:
تا زمانی که ایران در برجام است، حمایت روسیه و چین را دارد/ با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی اتفاق سرنوشت‌سازی رخ نمی‌دهد
تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی ضمن تحلیل فضای نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل به چرایی حمایت روسیه و چین پرداخت و تاکید کرد: تا زمانی که ایران در برجام است، حمایت روسیه و چین را دارد و حتی با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی هم اتفاق سرنوشت‌سازی رخ نمی‌دهد.
جلسه شورای امنیت سازمان ملل بر خلاف آنچه در سنوات گذشته پیش از برجام می‌دیدیم، نه تنها با همراهی و اجماع اعضا با موضع‌گیری ایالات متحده علیه ایران همراه نبود، بلکه دو قدرت مهم جهانی یعنی روسیه و چین به شدت به مخالفت با مواضع آمریکا پرداختند و از مواضع جمهوری اسلامی دفاع کردند و کشورهای اروپایی نیز به توصیه ماندن ایران در برجام و انجام تعهدات اکتفا کردند.
«امیرعلی ابوالفتح» در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره ماحصل نشست شورای امنیت سازمان ملل و تأثیرش بر روابط سیاست خارجی ایران و نتایج آن، گفت: در نشست شورای امنیت گفته شد که ایران اقداماتی در جهت بی‌ثباتی در منطقه انجام می‌دهد. ادعاهایی از موضوع حمله به آرامکو گرفته تا گروه‌های نیابتی علیه ایران مطرح شد که برخی از نمایندگان کشورها به آن پرداختند.
وی ادامه داد: از سویی گزارش دبیرخانه سازمان ملل نیز حکایت از این موضوع داشت که موشک‌هایی که به سمت آرامکو شلیک شده منشأ ایرانی داشته است. این گزارش بخشی از اتهاماتی که از طرف آمریکا وارد می‌شود را تایید می‌کرد اما یک سو این نشست به طور قاطعانه‌ای بار دیگر بر برجام و ضرورت حفظ آن و اینکه همه کشورها متعهد عمل به آن شوند صحه گذاشت و خارج شدن و اعمال تحریم‌های آمریکا به شدت مورد انتقاد و تاکید قرار گرفت.
این کارشناس مسائل برجامی یادآور شد: در موضوع برجام یک وحدت رویه کلامی را بین ۱۴ عضو دائم شورای امنیت به همراه ایران شاهد بودیم اما بعد از آن شکاف‌هایی خودش را بروز داد، مثلاً چین و روسیه با تحریم‌های تسلیحاتی ایران مخالفت کردند اما مواضع کشورهای اروپایی به اندازه چین در این زمینه قاطعانه نبود. در موضوع «مکانیزم ماشه» نیز روسیه و چین قاطعانه گفتند که آمریکا هیچ حقی ندارد؛ چراکه از عهدنامه خارج شده است و نمی‌تواند به این مکانیزم متوسل شود. کشورهای اروپایی تلویحا تهدید کردند که آمریکا امکان توسل به مکانیسم ماشه را ندارد؛ به طور مشخص نماینده آلمان گفت که اگر قرار باشد بر اساس مکانیزم ماشه به کمیسیون حل اختلاف مراجعه شود، این طرف‌های حاضر در توافق هستند که می‌توانند این کار را انجام دهند، نه آمریکا.
وی با بیان اینکه در برخی از موضوعات اتفاق نظر وجود داشت و ایالات متحده به طور کامل منزوی شد، خاطرنشان کرد: در موضوعاتی مثل آرامکو و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران طرف‌های غربی توافق نظر داشتند اما برخی از موضوعات نیز در ابهام باقی ماند به طور مثال مشخص نشد که سه کشور اروپایی به قطعنامه تحریمی علیه ایران چه رایی می‌دهند، رای ممتنع، موافق یا اینکه آن را وتو می‌کنند.
این تحلیل‌گر مسائل آمریکا و اروپا درباره این تحلیل که ممکن است اگر آمریکا موفق به فعال کردن مکانیسم ماشه در خارج از برجام نشود به طور موقت برای فعال کردن مکانیزم ماشه به برجام بازگردد، تصریح کرد: برگشت به برجام برای آمریکا به ویژه دونالد ترامپ ورشکستگی بزرگی است و در آستانه انتخابات نمی‌خواهد چنین کاری انجام دهد، چون این شکست بزرگ و عقب‌نشینی آشکار است حتی اگر به قصد فعال کردن مکانیزم ماشه به برجام بازگردد.
وی افزود: تحلیل و ارزیابی آمریکایی‌ها این است که اصلاً نیاز به بازگشت به برجام نیست، آمریکا همین قدر که اعلام کند به دلیل اینکه ایران به تعهداتش عمل نکرده خواهان تشکیل کمیسیون حل اختلاف است، کمیسیون باید تشکیل شود. چه این کمیسیون تشکیل شود و چه تشکیل نشود، بعد از گذشت مدت ۱۵ روز و اعلام آمریکا مبنی بر اینکه رضایتش جلب نشده است، این موضوع به شورای امنیت بازمی‌گردد. حتی اگر کمیسیون حل اختلاف نیز تشکیل نشود و آمریکایی‌ها نیز حضور نداشته باشند و هیچ کشوری هم از مواضع آنها دفاع نکند، بعد از ۱۵ روز آمریکا می‌تواند ادعا کند که اختلاف‌ها رفع نشده و موضوع به شورای امنیت ارجاع داده شود.
این کارشناس مسائل بین‌المللی ادامه داد: در شورای امنیت نیز مکانیسم اینگونه است که قطعنامه‌ای باید به تصویب برسد مبنی بر تمدید تحریم‌ها؛ اگر این قطعنامه بخواهد بیاید، روسیه و چین آن را وتو می‌کنند و اگر طی یک ماه به تصویب نرسد که حتماً هم به تصویب نمی‌رسد، باز تحریم‌ها خود به خود باز می‌گردد؛ یعنی کافی است آمریکایی‌ها اعلام کنند و منتظر زمان بمانند.
وی تاکید کرد: شورای امنیت جلسه برگزار نمی‌کند، قطعنامه تصویب نمی‌شود و به طور اتوماتیک تمام تحریم‌ها باز می‌گردد اما مسئله این است که اگر این تحریم‌ها بازگردد و روسیه و چین ناراضی باشند به آن عمل می‌کنند یا نه؟ یا اینکه سایر کشورهای دنیا بگویند که آمریکایی‌ها دارند با قلدری قضیه را به پیش می‌برند، آیا به آن عمل خواهند کرد یا نه؟ اینجا مشروعیت و مقبولیت تحریم‌های شورای امنیت زیر سوال می‌رود؛ چراکه آمریکایی‌ها بدون وجود تحریم‌های شورای امنیت کاری را می‌کنند که در شورای امنیت می‌توانستند انجام دهند در حال حاضر نیز بسیاری از تجارت‌های ایران قطع شده است.
این کارشناس سیاست خارجی اظهار داشت: اگر این اتفاق بیفتد برای آمریکایی‌ها چیزی تغییر پیدا نمی‌کند و فضا متفاوت‌تر از آن چیزی که هست نمی‌شود، ضمن اینکه اگر روسیه و چین این بازی را از سمت آمریکا نپذیرند، وارد تجارت سلاح با ایران می‌شوند. با شیوه‌های مختلفی که همین الان هم مبادلات انجام می‌شود با دور زدن در بازار و اشکال مختلف می‌توانند معاملات را انجام دهند تا امورات کشور بگذرد. کار بخش تسلیحاتی نیز مثل همیشه ادامه پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: آمریکا تصور می‌کند اگر تحریم‌ها بازگردد، یک اتفاق خارق‌العاده و سرنوشت‌ساز رخ می‌دهد و آنها از فردا می‌توانند شرایط را خیلی متفاوت کنند و گمان دارند که با همه زور و ضرب‌هایی که انجام می‌دهند اگر به جلو بروند چیز دندان‌گیری نصیبشان می‌شود.
این کارشناس مسائل بین‌المللی درباره اینکه آیا تلاش آمریکا برای فشار بر ایران جهت خروج از کنوانسیون‌هایی مانند NPT و حتی برجام است، اظهار داشت: قبل از برجام، روسیه و چین قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران را تایید می‌کردند و حتی رای ممتنع هم نمی‌دادند و این حکایت از یک نکته داشت؛ علیرغم تمام اختلافاتی که بین روسیه و چین با طرف غربی وجود داشت و علیرغم همه همکاری‌هایی که بین روسیه و چین با ایران صورت می‌گرفت، این دو کشور نسبت به یک موضوع نگرانی داشتند که نگرانی آنها با طرف غربی نیز کاملا مشترک است و آن بحث عدم اشاعه است.
وی با بیان اینکه این پنج کشور اصلی اتمی تصمیم گرفتند بعد از اسرائیل، کره شمالی، پاکستان و هند کسی وارد این حوزه نشود، بیان کرد: بنابراین اگر این فرض را قبول کنیم که آن اقدامات به این دلیل بوده که روسیه و چین قطعنامه‌های تحریمی ایران را نه تنها وتو نمی‌کردند، بلکه همراهی هم می‌کردند، می‌شود این احتمال را داد که اگر ایران از بخش‌های نظارتی برجام به طور مثال پروتکل الحاقی خارج شود و یا بازرس‌های آژانس را کنار گذارند برای روسیه و چین هم برخی فرضیات نادرست ایجاد می‌شود.
به گفته ابوالفتح چینی‌ها به این نکته اشاره کردند که نسبت به بخش‌های نظارتی خیلی نگرانی دارند و از ایران خواستند که این بخش‌ها را به شکل کامل رعایت کند، بنابراین این مخاطره وجود دارد که اگر اقدام و واکنش ایران به تصمیم‌هایی که آمریکا می‌گیرد، این است که بخش‌های نظارتی برجام که مربوط به عدم اشاعه است (بخش‌های فنی آن را کنار گذاشتیم) را کنار بگذاریم، احتمال دارد با واکنش روسیه و چین نیز مواجه شود.
وی تاکید کرد: اینکه این واکنش به معنای تصویب قطعنامه به شکل اجماعی بین این چند کشور هست یا نیست، یا اینکه ممکن است رابطه آنها با ایران کمی تعدیل شود، را نمی‌توان به طور مشخص گفت اما اگر برای آنها این شائبه به وجود بیاید که ایران در مسیر ساخت سلاح حرکت می‌کند برای آنها حساسیت ایجاد می‌کند.
ابوالفتح ادامه داد: تا زمانی که ایران نظارت‌ها را انجام می‌دهد و به جامعه جهانی اطمینان می‌دهد که هیچ مورد حاشیه‌ای در برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران وجود ندارد، مواضع روسیه و چین هم چیزی خواهد بود که در شورای امنیت دیدیم.
