استاد دانشگاه بردفورد در گفت‌وگو با ایلنا:
فشار بر ایران، اهرم امتیازگیری بریتانیا از آمریکا است/ برگزیت هدایت‌کننده لندن به سوی واشنگتن/ترامپ شریک قابل اعتمادی برای بوریس جانسون نیست
استاد دانشگاه بردفورد بریتانیا گفت: لندن با توجه به تبعات برگزیت به دنبال شرکای قدرتمند است و خطاب قرار دادن ایران در همین راستا برای راضی نگه داشتن ترامپ انجام می‌شود.
«افشین شاهی» استاد روابط بین‌الملل دانشگاه بردفورد بریتانیا در تحلیل ریشه‌ها و ابعاد تنش‌های اخیر میان تهران و لندن در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: در هفته‌های اخیر شاهد افزایش تنش دیپلماتیک میان بریتانیا و ایران بودیم که در نهایت لندن از جنگ لفظی پا را فراتر گذاشت و با هماهنگی ایالات متحده نفتکش ایران را توقیف کرد ولی به عقیده من بالا رفتن تنش موجود منفعتی برای لندن نخواهد داشت. بررسی موشکافانه این موضوع باید با توجه به شرایط کنونی سیاست داخلی بریتانیا انجام شود که «برگزیت» ستون فقرات آن است و سیاست‌های خارجی بریتانیا را در ابعاد و شکل‌های مختلف تحت الشعاع خود قرار داده و همچنین عامل اصلی پیچیدگی کنونی روابط لندن و تهران است.
شاهی ادامه داد: در شرایط فعلی «بوریس جانسون» به احتمال بسیار زیاد نخست‌وزیر جدید بریتانیا خواهد شد. جانسون علناً اعلام کرده که در صورت رسیدن به مقام نخست وزیری، بریتانیا را به هرقیمتی در ۳۱ اکتبر سال جاری از جمع کشورهای اتحادیه اروپا خارج خواهد کرد. عملیاتی شدن برگزیت همان موتور محرکی است که موضع بریتانیا در قبال ایران را تندتر کرده است. در فضای فعلی و به خصوص در صورت اجرای برگزیت، بریتانیا نیازمند برقراری ارتباط تنگاتنگ با کشورهایی است که از نظر اقتصادی حرفی برای گفتن دارند و چین و آمریکا در راس آنها قرار دارند. به عبارت دیگر لندن به دنبال شرکای قدرتمند تجاری و اقتصادی است تا بتواند پس از اجرای برگزیت با آنها وارد مناسبات اقتصادی حداکثری شود و به همین جهت شاهد امتیاز دادن بیشتر بریتانیا به آمریکا هستیم.
«ترامپ شریک قابل اعتماد برای لندن نیست»
این تحلیلگر مسائل سیاست بین‌الملل با بیان اینکه کارنامه ترامپ حاکی از عدم تعهد او به شرکای خود بوده است، گفت: بریتانیا و آمریکا در حال مذاکره برای امضاء توافقنامه تجاری هستند تا لندن پس از اجرای برگزیت بتواند مبادلات تجاری و اقتصادی خود با واشنگتن را افزایش دهد. اما واقعیت این است که رفتار و سیاست‌ورزی‌های خاص و جنجالی ترامپ او را شریک استراتژیک غیرقابل اعتمادی جلوه می‌دهد. به عنوان مثال ترامپ در حین سفر رسمی خود به بریتانیا مدعی شد که روابط بسیار گرمی با بریتانیا دارد ولی انتشار ایمیل‌های سفیر بریتانیا در واشنگتن در روزهای اخیر این معادله را ظرف چند ساعت به هم ریخت و ترامپ در توئیتر به سفیر بریتانیا و نخست‌وزیر این کشور فحاشی کرد و نشان داد که با کوچکترین موضوعی تحریک می‌شود و حتی می‌تواند قید عمیق‌تر شدن روابط دوجانبه را هم بزند.
شاهی افزود: بسیاری از تحلیلگران و نخبگان بریتانیا نسبت به روند جدید روابط لندن و واشنگتن هشدار داده‌اند و اعلام کرده‌اند که بریتانیا با نزدیک‌تر شدن به آمریکا شدت تنش با تهران را افزایش داده در حالی که چنین سیاستی به احتمال بسیار زیاد خروجی مثبت نخواهد داشت. اعزام دومین کشتی جنگی بریتانیا هم با انتقاد ایشان روبرو شد؛ چراکه روزانه حدود سه کشتی بریتانیایی در خلیج فارس و تنگه هرمز مشغول رفت و آمد هستند و این کشور نمی‌تواند به طور دائم در این منطقه حضور فعال نظامی داشته باشد و به شکل روزمره از تمام کشتی‌های تجاری خود محافظت کند. به گونه‌ای که چنین رویکردی فشار بیشتری را بر بودجه نظامی بریتانیا تحمیل خواهد کرد. این در حالیست که بوریس جانسون و جرمی هانت در جریان کارزار انتخابی خود اعلام کردند که در صورت رسیدن به نخست‌وزیری بودجه نیروی دریایی را افزایش خواهند داد.
«دغدغه سیاست خارجی بریتانیا، ایران نیست»
وی اضافه کرد: علیرغم انتقادهای بریتانیا به سیاست‌های منطقه‌ای ایران و تنش میان دو کشور بر سر سرنوشت نازنین زاغری-رتکلیف و سایر زندانیان دو تابعیتی، ایران دغدغه اصلی سیاست خارجی بریتانیا نیست اما تلاش لندن برای رسیدن به یک توافق کلان تجاری با آمریکا باعث شده که موضع خود در قبال ایران را به سیاست‌های واشنگتن نزدیک‌تر کند. اما این رویکرد به تنهایی نمی‌تواند گرفتن امتیاز از دونالد ترامپ را تضمین کند چراکه چالش‌های دیگری بر سر راه این توافق کلان تجاری وجود دارد. به عنوان مثال، در مذاکرات اقتصادی بریتانیا و آمریکا که هنوز در جریان است، آمریکایی‌ها اعلام کردند که به دنبال دسترسی وسیع به بازار مواد غذایی، خدمات درمانی و دارویی بریتانیا هستند. این در حالی است که استانداردهای بریتانیا برای واردات مواد غذایی و ساختارهای عموماً دولتیِ خدمات درمانی این کشور، برآوردن مطالبات آمریکا را بسیار مشکل می‌کند. اذهان عمومی در بریتانیا هم مخالف واردات فراورده‌های غذایی هستند که مطابق با استانداردهای بهداشتی بریتانیا و اروپا نیست.
شاهی با اشاره به موانع دیگر بر سر توافق تجاری بریتانیا و آمریکا گفت: علاوه بر این، مشکل‌های دیگری هم در راه حصول به توافق کلان تجاری میان بریتانیا و آمریکا وجود دارد که موضوع مرز ایرلند از مهمترین آنها است. درصورتی که بریتانیا در ۳۱ اکتبر از اتحادیه اروپا خارج شود، این احتمال وجود دارد که مرز فیزیکی بین ایرلند شمالی و جمهوری ایرلند بعد از حدود دو دهه دوباره برقرار شود که واکنش‌های منفی در کنگره آمریکا به همراه خواهد داشت. چراکه لابی با نفوذ ایرلند در ایالات متحده مخالف برقراری مجدد این مرز است. چنین وضعیتی، تصویت توافقنامه تجاری میان آمریکا و بریتانیا را به چالش خواهد کشید. بنابراین علیرغم سیاست خارجی دولت ترامپ علیه ایران، رویکرد جدید بریتانیا بر ضد ایران به تنهایی نمی‌تواند گرفتن امتیاز اقتصادی از ترامپ را تضمین کند.
«بریتانیا دچار افول در سیاست میانجیگری سنتی شده است»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر افول اقتدار دیپلماتیک بریتانیا عنوان کرد: نفوذ سیاسی بریتانیا بر مسائل بین‌المللی با پایان جنگ جهانی دوم شروع به افول کرد اما لندن در سال‌های اخیر اقتدار دیپلماتیک سنتی خود را هم از دست داده و شاید بیشتر از همیشه نقش شریک مساوی آمریکا را بازی نمی‌کند و علاوه بر آن بعد از عملیاتی شدن برگزیت، اوضاع برای بریتانیا از این هم دشوارتر خواهد شد. سیاست داخلی بریتانیا به لطف برگزیت به شدت دوقطبی شده و این کشور به شدت درگیر مسائل داخلیِ بسیار حاد خود است. در این راستا جناح سیاسی طرفدار برگزیت «ایران» را اهرمی برای گرفتن امتیاز از آمریکا می‌بینند. منتهی این چرخش در شرایطی صورت می‌گیرد که بریتانیا به طور رسمی به دنبال حفظ و تداوم برجام است که تناقض آشکاری را در سیاست‌های لندن در قبال تهران به وجود می‌آورد. علیرغم موضع رسمی بریتانیا در قبال برجام و حمایت لندن از ساز و کار ویژه مالی اروپا (اینستکس)، توقیف نفتکش ایران که با هماهنگى آمریکا صورت گرفت نه به تداوم برجام کمکی خواهد کرد و نه ارتباط بریتانیا با اتحادیه اروپا را بهبود خواهد داد.
«بوریس جانسون به درخواست ترامپ می‌تواند علیه ایران وارد جنگ شود»
شاهی در پاسخ به این سوال که آیا در صورت اقدام نظامی آمریکا، شاهد همراهی بریتانیا خواهیم بود، تصریح کرد: در صورت نخست وزیری بوریس جانسون چنین اتفاقی به هیچ وجه بعید نیست و احتمال دارد در صورت اقدام سخت از سوی آمریکا شاهد همراهی بریتانیا با ایالات متحده بر علیه ایران باشیم. البته به احتمال زیاد پارلمان فعلی بریتانیا تمایل آنچنانی برای اقدام نظامی علیه ایران نخواهد داشت اما علیرغم چالش‌های پارلمانی، بوریس جانسون تلاش می‌کند خود را با ایالات متحده همراه کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: داده‌های موجود در عرصه سیاسی بریتانیا حکایت از این دارد که اگر بوریس جانسون به عنوان نخست‌وزیر وارد خانه شماره ۱۰ دانینگ استریت شود، برگزیت عملیاتی خواهد شد و پس از آن شاهد همسویى بیشتر لندن با واشنگتن خواهیم بود. البته تمام این تحلیل‌ها بر اساس داده‌ها و فعل و انفعالات امروز است و ممکن است در روزهای آینده اوضاع داخلی بریتانیا به سمت و سوی دیگری هدایت شود، هرچند که «جرمی هانت» کاندید دیگر نخست وزیری در قبال ایران رویکرد چندان متفاوتی با رقیب خود، بوریس جانسون، ندارد و در هر صورت شرایط داخلی بریتانیا و برگزیت این کشور را به سوی آمریکا سوق خواهد داد.
