ایلنا بررسی می‌کند؛
شمشیر دولبه استانی شدن انتخابات؛ از نگرانی برای کاهش مشارکت مردم تا جلوگیری از پول‌پاشی در میدان رقابت
چندین سال است که طرح استانی شدن انتخابات در دوره‌های مختلف مجلس مطرح می‌شود؛ طرحی که مخالفان و موافقانی را به همراه دارد. نمایندگان و کارشناسانی این موضوع را مایه نخبه‌پروی و برگزیدن افراد متخصص و صالح عنوان می‌کنند و دست اندرکارانی آن را مغایر با اصل سیاست‌های کلی نظام قلمداد می‌کنند و معتقد هستند که این کار باعث کاهش مشارکت مردم در انتخابات می‌شود.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایلنا، سال ۷۸ برای نخستین بار موضوع استانی شدن انتخابات در قالب طرحی از سوی نمایندگان در پنجمین مجلس شورای اسلامی مطرح شد اما بی‌نتیجه ماند. در سال ۸۱ با روی کار آمدن مجلس ششم، نمایندگان بار دیگر این طرح را بدون تغییر و به همان صورت قبلی تقدیم هیأت رئیسه کردند، که از پارلمان به شورای نگهبان رفت اما بازهم نتیجه‌ای حاصل نشد و در بلاتکلیفی ماند.
سال ۸۶ هنگامی که مجلس هفتم آغاز شد، بار دیگر بهارستان‌نشینان پس از اعمال تغییراتی در طرح‌هایی که از سوی مجالس پنجم و ششم برای استانی شدن انتخابات ارائه شده بود، این طرح را به شورای نگهبان فرستادند.
طرح مذکور تا دریافت نظر شورای نگهبان هم پیش رفت اما این شورا به دلیل آنچه که مغایرت با موازین شرع و قانون اساسی نامید آن را به مجلس بازگرداند.
شورای نگهبان تشدید اختلافات، قومی و قبیله ای، کاهش مشارکت مردم در انتخابات، افزایش هزینه های عمومی و ایجاد تبعیض ناروا از دلایل رد این طرح عنوان کرد.
و اما امروز....
از همان ابتدای تشکیل مجلس دهم بحث استانی شدن انتخابات از سوی نمایندگان مطرح و تبدیل به یکی از لوایح جنجالی خانه ملت شد و مخالفان و موافقان زیادی را برای خود رقم زد.
خرید و فروش رأی، بالابردن هزینه انتخابات، کاهش مشارکت مردمی، ظهور دیکتاتوری و تمرکززدایی منطقه از جمله دلایلی است که مخالفان این طرح عنوان می‌کنند.
در مقابل، موافقان این طرح با تکیه بر این اصل که استانی شدن انتخابات کمک می‌کند تا نمایندگان از تمرکز بر مسائل محلی و منطقه‌ای به مسائل ملی بیاندیشند به دنبال تصویب نهایی این طرح هستند. آنان معتقدند که این کار به تقویت شوراهای شهر و روستا می‌انجامد و باعث می‌شود که این شوراها با تمرکز بر مسائل محلی و منطقه‌ای به یک پارلمان محلی تبدیل شوند و اینگونه کارایی بیشتری خواهند داشت.
در کنار این دو نظریه، محور سومی هم برای این طرح مطرح است، عده‌ای از کارشناسان و نمایندگان عنوان می‌کنند به دلیل آنکه ساز و کار حزبی مناسبی در کشور وجود ندارد، نمی‌توان به صورت علمی و عملی این طرح را پیش برد.
مطرح کنندگان این نظریه معتقد هستند در جمهوری اسلامی ایران تحزب هیچ‌گاه جایگاه خود را در سال‌های پس از انقلاب پیدا نکرده و نتوانسته اثرگذاری مثبتی بر تحولات سیاسی و اجتماعی داشته باشد و این موضوع بستگی دارد که قانون چقدر به احزاب در قانون استانی شدن انتخابات مجلس نقش دهد.
با استانی شدن انتخابات انگیزه‌های مردم برای مشارکت کاهش پیدا می‌کند
حسین مظفر در گفت‌وگو با ایلنا، درباره بررسی طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، بیان کرد: طرح استانی شدن انتخابات که در سیاست‌های کلی نظام که پیشنهادی مجمع هم بوده از سوی مقام معظم رهبری تاکنون ابلاغ نشده است و در سیاست کلی نظام نه آمده و نه مصوب شده است. علت این امر آن است که این طرح منجر به کاهش مشارکت‌های مردمی می‌شود.
وی معتقد است: حال شاید این طرح مزایایی مانند اینکه نمایندگان از حوزه‌های منطقه‌ای خودشان خارج می‌شوند و به سطح استان می‌آیند، داشته باشد و یا اینکه ملی‌تر بیندیشند و بیشتر به وظایف نظارتی‌شان عمل کنند اما از سوی دیگر مشخص نیست که در همه مناطق افراد توانمند وجود داشته باشند.
به گفته مظفر طرح استانی شدن انتخابات را مطرح می‌کنند تا از ظرفیت‌ها و امکانات هر استان استفاده کنند و افراد قوی‌تر وارد میدان شوند، اما چون مسئله انتخابات رقابت است و از سوی دیگر نماد دموکراسی محسوب می‌شود و هرچه آرای مردم بیشتر باشد موجب اقتدار و تقویت نظام می‌شود، استانی شدن انتخابات باعث کاهش شور، نشاط، رقابت و سقبت گرفتن در امر انتخابات می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه با استانی شدن انتخابات انگیزه‌های مردم برای مشارکت کاهش پیدا می‌کند، عنوان می‌کند: نظام اقتدارش به حضور و مشارکت مردم است، خدا را شکر طی این چهل سال آمار حضور مردم از آمار جهانی هم بالاتر است و شاید این موضوع (استانی شدن انتخابات) به این اقتدار لطمه بزند.
نماینده دهمین دوره مجلس شورای اسلامی راهی جر استانی شدن انتخابات برای برگزاری آن نمی‌داند و معتقد است دیر یا زود باید این اتفاق بیفتد تا مجلس به جایگاه واقعی خود که قانون گذاری و نظارت بر اجرای قوانین است برسد.
مهرداد بائوج لاهوتی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، درباره استانی شدن انتخابات خاطرنشان کرد: باید کارهای حوزه های انتخابیه به پارلمان‌های محلی که همان شوراهای شهر و روستاست واگذار شود و مجلس به وظیفه ذاتی خود که محور نخست آن قانون‌گذاری و نگاه کلان و ملی است، بپردازد.
نماینده مردم لنگرود تاکید کرد: رفته رفته احزاب باید شکل بگیرند و در شکل دادن افراد و لیست‌ها نقش مهمی را ایفا کنند؛ زیرا اگر فردی از طریق حزبی وارد مجلس و کارزار انتخابات شود، شما می‌دانید جریان و افرادی هستند که پاسخگوی رفتار آن شخص باشند.
وی در خصوص اینکه گفته می‌شود استانی شدن انتخابات می‌تواند محلی برای پول پاشی باشد، بیان گرد: اصلا چنین چیزی نیست، اتفاقا هنگامی که احزاب به میدان بیایند و همه چیز شفاف باشد دیگر ما شاهد پول‌پاشی در انتخابات نخواهیم بود.
لاهوتی گفت: هنگامی که احزاب به صورت جدی وارد شوند، لیست ارائه می‌دهند و دیگر ما شاهد حضور افراد با مقاصد و اقدامات خاص نیستیم.
اما عده دیگری از کارشناسان و اهالی فن اعتقاد دارند که استانی شدن انتخابات می‌تواند شمشیر دولبه باشد که هم خوب و مفید و هم مضرراتی داشته باشد.
نماینده مردم ملایر اعتقاد دارد که استانی شدن انتخابات می‌تواند مزایا و معایبی داشته باشد و نباید صفر و صدی به این موضوع نگاه کرد.
احدی آزادیخواه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، به عنوان موافق استانی شدن انتخابات می‌گوید: استانی شدن انتخابات باعث می‌شود نمایندگان از مشغول شدن به کارهای غیرضروری دست بکشند و به کارهای اصلی و ملی‌تر بپردازند و مجلس به سمت تزار واقعی خود حرکت می‌کند.
وی افزود: با استانی شدن انتخابات تعامل بین مجمع نمایندگان استان بسیار بیشتر خواهد شد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی درباره معایب این طرح می‌گوید: در کنار مزایایی که این طرح دارد میتوان به این موضوع اشاره کرد که این کار از رویش جدید ممانعت خواهد کرد و کار را برای کسی که رویش انقلابی دارد سخت‌تر می‌کند.
وی در بخشی دیگری از سخنان خود به احزاب و نقش آنان در اجرایی شدن این قانون اشاره می‌کند که به دلیل این که احزاب در کشور ما جا نیفتاده‌اند ،می‌توانند مشکلاتی را به وجود بیاورند.
به گفته آزادی خواه ما استانداردهای شکل گیری احزاب را بلد نیستیم و نمی‌توانیم آن‌ها را اجرایی کنیم .
نماینده مردم ملایر تاکید کرد: مشکل بعدی در این طرح تبلیغات است، اگر نمایندگان از رسانه‌های استانی استفاده کنند بسیار خوب است اما اگر بنا باشد از همان شیوه سنتی و معمول برای تبلیغات استفاده شود، هزینه انتخابات قطعا چندین و چند برابر خواهد که این خود یک عیب بسیار بزرگ است.
وی درخصوص اینکه پارلمان چگونه می‌تواند به استانی شدن انتخابات کمک کند، بیان کرد: مجلس باید تکلیف‌گرا باشد؛ چیزی که باعث می‌شود مجلس بیشتر و بهتر به وظیفه خود عمل کند اجرایی شدن و یا اجرایی نشدن انتخابات نیست و نباید هم خیلی ملاک باشد بلکه پارلمان و وکلای ملت باید به سمت و سویی بروند که به کار نظارتی خود برسند.
نماینده مردم دورود معتقد است در صورت استانی شدن انتخابات، انگیزه حضور مردم کاهش یافته و مشارکت در انتخابات کاهش می یابد.
مجید کیانپور در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا در مخالفت با این طرح گفت: در صورت استانی شدن انتخابات، هزینه‌های انتخابات به شدت افزایش می‌یابد و برای نامزدها غیرممکن خواهد بود که با اتکا به خود در انتخابات پیروز شوند.
نماینده مردم ازنا و دورود تاکید کرد: در صورت استانی شدن انتخابات، انگیزه حضور مردم کاهش یافته و مشارکت در انتخابات کاهش می‌یابد.
وی ادامه داد: در این صورت تنها افرادی که در سطح استانی و ملی مشهور هستند به مجلس راه خواهند یافت و افراد نخبه نمی‌توانند در انتخابات حضور یابند. بخش مهمی از توسعه مناطق محروم ناشی از همت نمایندگان است که در صورت استانی شدن انتخابات، توجه به مناطق محروم کاهش می‌یابد.
دست رد شورای نگهبان به استانی شدن انتخابات
طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در روز سه‌شنبه (۹ اردیبهشت) در مجلس تصویب شد، اما شاه‌بیت این طرح، بر استانی شدن انتخابات مجلس دلالت دارد.
استانی شدن انتخابات مجلس جزئی از کل طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات است، اما به دلیل آنچه که کارشناسان و برخی نمایندگان مجلس اعتقاد دارند، این جزء، پیچیده و با دشواری‌های بسیار زیادی در اجرا همراه است.
با همه این‌ها عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در روزهای گذشته با اشاره به اینکع استانی شدن انتخابات در قالب اصلاحیه قانون انتخابات ساعت‌ها در شورای نگهبان مورد رسیدگی قرار گرفت و همچنان ادامه دارد، نوشت: کلیات طرح استانی شدن انتخابات قابل قبول است اما شیوه‌های اجرایی آن ابهاماتی دارد. در مواردی حقوق رای دهندگان و نامزدها نادیده گرفته شده و ناقض عدالت انتخاباتی است.
