ملازهی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
گسترش مناسبات اقتصادی تهران و کابل در پرتو توسعه بندر چابهار/ تجار ایرانی بازار افغانستان را موقتی می‌دانند
یک تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی تاکید کرد:ذکالاهای ایرانی در افغانستان طرفداران بسیاری دارد ولی متاسفانه تجار ایرانی بازار این کشور را موقتی می‌دانند و به دنبال سود آنی به جای سود بلند مدت هستند و اقدامی برای پایداری سود و سرمایه‌گذاری در افغانستان انجام نداده‌اند.
پیرمحمد ملازهی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، درخصوص مناسبات ایران و افغانستان در سال ۹۷ گفت: توافقات ایران، هند و افغانستان در سال ۹۷ درباره تسهیل مناسبات تجاری و بندر چابهار در سال ۹۷ به شکل جدی‌تری مورد پیگیری قرار گرفت و بخش مهمی از این توافقات به مرحله بهره‌برداری رسید. ایران ۵۰ هزار هکتار زمین را برای ایجاد تاسیسات اقتصادی و تجاری در بندر چابهار به بازرگانان افغانستانی اجاره داده است.
بندر چابهار افغانستان را از محاصره بودن در خشکی نجات می‌دهد
وی با بیان اینکه خط راه آهن چابهار به سرخس به شکل جدی‌تری مورد پیگیری قرار گرفت، اظهار داشت: ایران با هند به توافقی رسید که زمینه حضور و سرمایه‌گذاری جدی‌تر هند در بندر چابهار را فراهم کرد و در این زمینه، با رایزنی‌ای که هندی‌ها با امریکایی‌ها داشتند، بندر چابهار از شمول تحریم‌های ایالات متحده خارج شد.
این کارشناس ارشد مسائل شبه قاره ادامه داد: مجموع این شرایط موجب شد تا افغانستان برای توسعه مناسبات امیدوارتر شود و از این‌رو، اولین محموله کالاهای این کشور از این مسیر به هند ارسال شد و از هند نیز محموله گندم اهدایی به افغانستان رسید که تحول مهمی با توجه به نگاه این سه کشور به آینده محسوب می‌شود زیرا افغانستان را از محاصره بودن در خشکی و همچنین وابستگی و نیاز صددرصدی به پاکستان نجات می‌دهد.
مذاکره با طالبان تردیدهایی را برای بخشی از جامعه سیاسی افغانستان در مورد ایران ایجاد کرد
ملازهی با بیان اینکه گسترش مناسبات اقتصادی در پرتو توسعه بندر چابهار مهمترین تحول در روابط ایران و افغانستان محسوب می‌شود، تصریح کرد: با وجود گسترش همکاری‌های تجاری، مسئله مذاکره ایران با طالبان، تاثیرات سیاسی منفی‌ای را در ذهنیت دولتمردان افغانستانی نسبت به ایران ایجاد کرد و موجب شد تا سوالاتی برای آنها ایجاد شود.
وی با بیان اینکه سال ۹۷، سال پر باری در توسعه مناسبات سیاسی تهران و کابل محسوب نمی‌شود، خاطرنشان کرد: مذاکره با طالبان تردیدهایی را برای بخشی از جامعه سیاسی افغانستان در مورد ایران ایجاد کرد و مسائل فرعی دیگری مانند تردد غیرقانونی کارگران فصلی – که با آنها برخورد شد و تظاهرات آنها در هرات به همراه داشت – موجب شد تا بگوییم ایران و افغانستان نتوانند همکاری‌های سیاسی‌شان را توسعه دهند.
تجار ایرانی به دنبال سود آنی به جای سود بلند مدت هستند
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی افزود: با وجود این تردیدها هر دو کشور تلاش می‌کنند تا شرایط موجود را کنترل و مدیریت کرده تا وضعیت به سمتی پیش نرود که اختلاف نظر ایجاد شود و به همین خاطر، تحرکات دیپلماتیک میان دو کشور از اواخر سال پیش افزایش یافته و تهران و کابل علاقه‌مند هستند در سال آینده به این نگاه مثبت جنبه‌های عملی بیشتری بدهند و از مسائل منفی عبور کنند.
ملازهی ایران را شریک نخست تجاری افغانستان برشمرد و ابراز داشت: کالاهای ایرانی در افغانستان طرفداران بسیاری دارد ولی متاسفانه تجار ایرانی بازار این کشور را موقتی می‌دانند و به دنبال سود آنی به جای سود بلند مدت هستند و اقدامی برای پایداری سود و سرمایه‌گذاری در افغانستان انجام نداده‌اند.
تجار ترکیه بهتر از بازرگانان ایرانی کار کرده‌اند
وی با تاکید شرایط برای همکاری‌های اقتصادی با ایران در افغانستان فراهم است و ایران هم اقداماتی را انجام داده ولی در حد انتظار نیست، بیان کرد: تجار کشورهای دیگر همانند ترکیه بهتر از بازرگانان ایرانی کار کرده‌اند و آینده‌نگری بیشتری نسبت به تجار ایرانی دارند. مثلا در هرات که به ایران بسیار نزدیک است و این شهر باید هاب محصولات و کالاهای ایرانی باشد، ترک‌ها فروشگاه بزرگی را تاسیس کرده و ساختمان‌سازی‌های گسترده‌ای را انجام داده‌اند.
این کارشناس ارشد مسائل افغانستان اضافه کرد: تجار ایرانی در افغانستان هدایت شده عمل نمی‌کنند و نگاه‌شان به منافع و سود، آنی و کوتاه‌مدت است که این مسئله می‌تواند به تجارت دو کشور ضربه وارد کند.
مشکل ایران با تجارت کولبری و چمدانی حل نمی‌شود
ملازهی در پاسخ به این سوال که افغانستان در شرایط تحریمی از چه ظرفیت‌هایی برای کاهش فشارهای اقتصادی برای ایران برخودار است؟ یادآور شد: در حالی بسیاری فکر می‌کنند کشورهایی مانند افغانستان و عراق می‌توانند مفرهایی برای ایران در شرایط و محاصره اقتصادی علیه ایران باشند ولی این کشورها از ظرفیت چندانی برخودار نیستند و مسئله توان و ظرفیت برای افغانستان نسبت به عراق کمتر است.
وی با بیان اینکه مشکل ایران در دور زدن تحریم‌ها از این کشورها حل نمی‌شود، عنوان کرد: نیاز ایران به کالاهای اساسی و سرمایه‌ای بسیار است و با تجارت کولبری و چمدانی حل نمی‌شود. بازارچه‌های مرزی مقداری مشکل را به ویژه برای مرزنشینان حل می‌کند ولی مشکل ایران چهار بسته چایی و برنج نیست بلکه بیشترین مشکل، در عرصه همکاری‌های بانکی است.
اصل مشکل ایران و افغانستان در مورد مسئله آب، درباره هیرمند است
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی ادامه داد: ایران میلیاردها دلار واردات دارد که بیشتر حجم از این واردات مربوط به صنایع و کالاهای اساسی است که این کشورها نمی‌توانند آن را تامین کنند زیرا کشوری صنعتی محسوب نمی‌شوند.
ملازهی درباره همکاری‌های ایران و افغانستان در حوزه آب هم گفت: اصل مشکل ایران و افغانستان در مورد مسئله آب، درباره هیرمند است و بعد هریرود. مسئله آب، مهمترین مسئله میان دو کشور سند جامع همکاری‌ها هم محسوب می‌شود. برداشت تهران این است که کابل قرارداد دهه ۵۰ در مورد هیرمند عملی می‌کند ولی نگاه افغانستان این است که آب برای ماست، چرا این پول را باید به ایران و پاکستان بدهیم و این دو کشور باید آب را مانند نفت از ما بخرند.
تا مسئله آب حل نشود، گشایشی در بخش‌های دیگر ایجاد نمی‌شود
وی با بیان اینکه دو نگاه متضاد به آب مشکل اصلی دو کشور است، اظهار داشت: تا وقتی مسئله آب میان ایران و افغانستان حل نشود، گشایشی هم در بخش‌های دیگر ایجاد نمی‌شود مگر اینکه میان این مسئله با مسائل دیگر تفکیک قائل شد که به سادگی این تفکیک شدنی نیست.
این کارشناس ارشد مسائل شبه قاره با بیان اینکه ایران و افغانستان به یکدیگر نیاز دارند و هر دو به این مسئله واقف هستند، تصریح کرد: توسعه بندر چابهار می‌تواند چهره کل منطقه را متحول کرده و دگرگون سازد مشروط به اینکه نگاه توسعه‌ای در طرفین وجود داشته باشد مگرنه بخشی‌نگری به روابط کشورها با یکدیگر ضربه وارد می‌کند.
