تنش میان تهران و ریاض سیاسی نیست که با مذاکره حل شود/ پاکستان، بهترین کشور اسلامی برای میانجیگری میان ایران و عربستان است

پیرمحمد ملازهی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، درخصوص سیاست خارجی دولت جدید پاکستان نسبت به ایران و عربستان و دو سفر متوالی عمران‌خان به ریاض در حالی که وی وعده داده بود ابتدا به تهران سفر می‌کند، گفت: باید یک واقعیت را در نظر گرفت و آن، اینکه سیاست خارجی پاکستان را نخست‌وزیر و دولت حزبی این کشور تعیین نمی‌کنند بلکه هسته‌ اصلی قدرت در پاکستان هستند که می‌گویند دولت این کشور باید چه رویکردی را در عرصه بین‌المللی دنبال کند.

سیاست خارجی پاکستان را ارتش و سازمان اطلاعات تعیین می‌کنند

وی در تشریح هسته‌ اصلی قدرت در پاکستان اظهار داشت: هسته‌ اصلی قدرت در پاکستان، در اختیار ارتش و همچنین سازمان اطلاعات پاکستان (ISI) است و آنها هستند که سیاست خارجی این کشور را تعیین می‌کنند و نخست‌وزیر پاکستان ناچار به پیگیری آن سیاست‌‌ها است. 

هسته اصلی قدرت در پاکستان عمران خان را توجیه کرد ابتدا به ریاض سفر کند و نه تهران 

مناسبات تهران - اسلام‌آباد به اندازه روابط پاکستان و عربستان نیست

این کارشناس ارشد مسائل شبه قاره با بیان اینکه عمران خان در ابتدای نخست‌وزیری خود گفته بود که ابتدا به تهران و سپس از تهران راهی ریاض می‌شود، اظهار داشت: این اظهارات از سوی نخست‌وزیر جدید پاکستان هماهنگ نشده با هسته‌ای اصلی قدرت در این کشور بود. وی پس از این سخنان از سوی هسته اصلی قدرت تحت فشار قرار گرفت و سپس توجیه شد که ابتدا به ریاض برود چراکه مناسبات اسلام‌آباد – تهران به هیچ وجه قابل قیاس و به بزرگی روابط پاکستان و عربستان نیست.

دو عامل موثر در مناسبات گسترده اسلام‌آباد و ریاض 

ملازهی با اشاره به عوامل موثر در مناسبات گسترده میان اسلام‌‌آباد – ریاض تصریح کرد: حدود شش میلیون نیروی کار شامل کارگر، مهندس، پزشک و نظامی پاکستانی در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان مشغول به فعالیت هستند و حدودا شش میلیارد دلار در سال از این مسئله، ارز وارد پاکستان می‌شود. از سوی دیگر، بسیاری از نیروهای پاکستانی در ارتش عربستان مشغول به فعالیت هستند که از جمله آنها می‌توان به ژنرال راحیل شریف، فرمانده سابق ارتش پاکستان اشاره کرد که فرماندهی نیروهای ائتلاف عربی در جنگ یمن را برعهده دارد. 

سه میلیارد دلار وام، ره‌آورد سفرهای دوگانه عمران خان به عربستان 

وی ادامه داد: روابط پاکستان و عربستان آنقدر گسترده و پیچیده است که عمران خان حرف خود را پس گرفت به گونه‌ای که نخستین سفر خود را به ریاض انجام داد و در کمتر از یک ماه و نیم بار دیگر به این کشور سفر کرد که ره‌آورد این سفر، دریافت وامی سه میلیارد دلاری بود.

مواضع عمران خان درباره میانجیگری باید مورد استقبال ایران قرار بگیرد

این کارشناس ارشد مسائل پاکستان به مواضع اخیر عمران خان نسبت به مناسبات ایران و عربستان اشاره و خاطرنشان کرد: با وجود اینکه سیاست خارجی پاکستان را نخست‌وزیر تعیین نمی‌کند و ناچار به داشتن مناسباتی نزدیک با عربستان است، مواضع اخیر عمران خان مبنی بر اعلام آمادگی برای میانجیگری میان تهران و ریاض، مواضع نسبتا خوبی است که باید مورد استقبال ایران قرار بگیرد. 

نواز شریف به دلیل آماده نبودن ریاض موفق به میانجیگری میان ایران و عربستان نشد

ملازهی در پاسخ به این سوال که نواز شریف نیز در دو نوبت، درصدد میانجیگری میان ایران و عربستان درآمد اما در این کار موفق نبود؛ آیا عمران خان از این توانایی برخودار است؟ ابراز داشت: نواز شریف واقعا درصدد بهبود مناسبات ایران و عربستان بود زیرا نمی‌خواست کار به مرحله‌ای برسد که مجبور به انتخاب میان تهران و ریاض شود اما او موفق نشد زیرا در آن زمان آمادگی لازم میان بهبود و کاهش تنش میان دو کشور به ویژه از سوی عربستان وجود نداشت. 

سوریه و عراق، دو محور اصلی اختلافات میان ایران و عربستان 

وی افزود: در ابتدای اوج تنش‌ها میان تهران و ریاض و قطع روابط سیاسی ایران و عربستان، اختلافات دو کشور حول دو محور سوریه و عراق بود اما با گذشت سه سال از آن زمان، وضعیت و آینده سوریه و عراق نسبت به گذشته روشن‌تر شده است. در این مدت، مشخص شده که بشار اسد حداقل برای چند سال آینده همچنان در قدرت باقی می‌ماند و ایران و روسیه در سوریه ماندنی هستند و نیروهای مورد حمایت عربستان در سوریه، مواضع‌شان تضعیف شده و به نوعی شکست خورده‌اند. در عراق نیز اگرچه نتایج انتخابات مجلس چندان باب میل عربستان نبود ولی یک نوع ملی‌گرایی در این کشور اوج گرفته و احتمال نزدیکی عراق به کشورهای عربی بیشتر از گذشته شده است. 

عمران خان در کنترل و عدم افزایش تنش تهران - ریاض موفق خواهد بود 

اختلافات ایران و عربستان ایدئولوژیک است و نه سیاسی 

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه اگر عمران خان در میانجیگری خود موفق به کاهش تنش میان ایران و عربستان نشود، بی‌تردید در کنترل و عدم افزایش آن موفق خواهد بود، بیان کرد: تنش میان ایران و عربستان به کلافی پیچیده و سردرگم تبدیل شده و حل و فصل آن بسیار سخت است. تنش ایران و عربستان، سیاسی نیست زیرا اگر سیاسی بود، با مذاکره می‌شد آن را حل کرد. مشکل روابط تهران و اسلام‌آباد این است که تنش میان دو کشور ایدئولوژیک تبدیل شده و رنگ و بوی مذهبی به خود گرفته است. 

پاکستان بهترین کشور اسلامی برای میانجیگری میان ایران و عربستان است

ملازهی با بیان اینکه اختلافات ایران و عربستان را باید از فاز مسائل ایدئولوژیک باید به فاز سیاسی آورد، یادآور شد: در میان کشورهای اسلامی، بهترین کشوری که می‌تواند میانجی مناسبات میان ایران و عربستان شود، پاکستان است. 

پاکستان تحت فشار امریکا به روسیه، چین و ایران متمایل شده است

وی در پاسخ به این سوال که آیا تشدید فشارهای امریکا علیه پاکستان می‌تواند منجر به گسترش مناسبات تهران و اسلام‌آباد شود؟ عنوان کرد: این مسئله بستگی به آن دارد که پاکستان تکلیف خود را نسبت به قطب‌بندی‌های جهانی روشن کند. پاکستان طی سال‌های اخیر تحت فشار امریکا به خود را به روسیه و چین و تا حدودی ایران نزدیک کرده است ولی ساختار قدرت در این کشور غربی است و اگر از فشارهای امریکا کاسته شود، پاکستانی‌ها مجددا متمایل به ایالات متحده می‌شوند. 

عمران خان همان سیاست‌های قبلی پاکستان را نسبت به ایران دنبال می‌کند

این کارشناس ارشد مسائل شبه قاره با بیان اینکه تا زمانی که مناسبات ایران و امریکا تنش‌آمیز باشد، توسعه مناسبات اسلام‌آباد با ایران برای پاکستانی‌ها سخت است، متذکر کرد: بهترین حالتی که میان مناسبات ایران و پاکستان در دوران عمران خان می‌توان تصور کرد، این است که روابط ایران و پاکستان همانند دوران نواز شریف تداوم یابد و به نظر می‌آید، عمران خان نیز همان سیاست‌های قبلی پاکستان را نسبت به ایران دنبال کند.