مردم اول انقلاب و جنگ صبرشان بیشتر بود و اعتماد زیادی به مسئولان داشتند/ ۴۰ سال بعد از انقلاب نمی‌توان به دست مردم کوپن داد

به گزارش خبرنگار سیاسی ایلنا، بهزاد نبوی عصر امروز در نشست «چالش‌های اقتصاد جنگ در دفاع مقدس» که در حزب توسعه ملی ایران اسلامی برگزار شد، گفت: خیلی از افراد تصور می‌کنند شروع جنگ ایران و عراق ۳۱ شهریور سال ۵۹ است در حالی که روز شروع آغاز جنگ ۲۲ شهریور ۵۹ است که با حمله نیروهای عراقی در غرب کشور آغاز شد. روزی که دولت از مجلس رای اعتماد گرفت و می‌خواست کار خود را آغاز کند، نزد امام رفت و به جماران رفته بودیم که آنجا به ما خبر دادند، عراق به غرب کشور حمله کرده است.

دولت در جنگ صرفا نقش پشتیبانی‌کننده دارد

وی ادامه داد: طبق قانون اساسی، فرماندهی کل قوا در اختیار رهبری است که آن موقع امام بودند بنابراین دولت به صورت مستقیم در جنگ نقش نداشت بلکه صرفا نقش پشتیبانی‌کننده دارد و تامین‌کننده مالی بود. بنابراین وقتی از عملکرد دولت در جنگ سخن می‌گوییم، باید عملکرد اقتصادی دولت در جنگ را مدنظر قرار دهیم.

وزیر صنایع سنگین در دولت دفاع مقدس با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند حمایت مالی دولت از جنگ به معنای آن است هرچه پول در کشور وجود دارد باید به جبهه‌ها فرستاد، اظهار داشت: برخی‌ها به ویژه سال ۸۸ انتقاد می‌کردند دولت دفاع مقدس از جنگ چندان حمایت نکرد، یعنی باید هرچه پول داشت، صرف جنگ می‌کرد. در سال‌های جنگ شهرها موشک‌‌‌باران می‌شدند و دولت قصد سنگرسازی و پناهگاه‌سازی داشت. برخی از دوستان نیروهای مسلح به ویژه به ما انتقاد می‌کردند مگر ما پناهگاه داریم که قصد ساخت پناهگاه در شهرها را دارید.

با آغاز جنگ و حمله عراق ما شوکه شده بودیم

نبوی افزود: آنها به این مساله فکر نمی‌کردند اگر امنیتی در شهرها نباشد، کسی به جبهه نمی‌رود و اگر جان کارگر حفظ نشود، جبهه‌ها هم مدیریت نمی‌شود.

وی با بیان اینکه با آغاز جنگ و حمله عراق ما شوکه شده بودیم، تصریح کرد: دولت بسیار جوان و بی‌تجربه بود و باتجربه‌ترین وزرا، چند ماه و حداکثر ۹ ماه سابقه وزارت داشتند، گفت: اولین کاری که انجام شد، تشکیل ستاد بسیج اقتصادی بود. البته فکر تشکیل این ستاد قبل از دولت شهید رجایی و در دوران ریاست مهندس سحابی در سازمان برنامه و بودجه مطرح شده بود.

هدف ستاد بسیج اقتصادی عدم بحران در زندگی مردم و حرکت اقتصادی کشور بود

رییس ستاد بسیج اقتصادی در دولت شهید رجایی با اشاره به بمباران پالایشگاه آبادان خاطرنشان کرد: پالایشگاه آبادان جزو محدود پالایشگاه‌های ما بود. بنادر کشور از جمله بندر خرمشهر و بندر امام خمینی که مهمترین بنادر ما بودند، تعطیل شده بودند. از بنادر ما فقط بندرعباس باقی مانده بود که نیمه‌کاره بود و بوشهر هم بندر به معنای واقعی نبود. بسیاری از ذخایر ما در خرمشهر بود.

نبوی با تاکید بر اینکه با بمباران‌ها خطوط انتقال نفت دچار اختلال شدند و در نیمه دوم جنگ صدور نفت هم با مشکلاتی روبرو شد، ابراز داشت: ستاد بسیج اقتصادی دارای کمیته‌هایی بود. هدف ستاد بسیج اقتصادی هم این بود که زندگی مردم و حرکت اقتصادی کشور دچار اختلال و بحران نشود. اولین اقدام فوری ستاد بسیج اقتصادی سهمیه‌بندی سوخت بود زیرا پالایشگاه آبادان که بزرگترین پالایشگاه کشور بود، به سختی کارش را ادامه می‌داد. دومین کاری که انجام شد، این بود که دولت نرخ برق را پلکانی کرد یعنی برای مصارف کم، قیمت کمتر و برای مصارف بالا پول بیشتری اخذ شود. دولت نمی‌توانست برق را سهمیه‌بندی کند و نرخش را پلکانی کرد.

تصمیم گرفتیم نان مردم سهمیه‌بندی نشود

وی با بیان اینکه دولت تمامی وسایل حمل و نقل را تحت پوشش خود قرار داد، عنوان کرد: این کار تا پایان جنگ ادامه داشت که هم برای پشتیبانی جبهه‌ها و هم تامین نیازهای اساسی کشور بود. کار بعدی حمایت از کالاهای اساسی بود. تصمیم گرفته شد نان مردم سهمیه‌بندی نشود ولی از هر طریق که می‌شود آرد و گندم در کشور کم نشود و آنها را تامین کرد. این تصمیم برای حفظ امنیت روانی در کشور بود در حالیکه امروز با آنکه کالاهای اساسی کم نشده شاهدیم قیمت‌ها بالا و پایین می‌رود که ربطی هم به تحریم‌ها ندارد و جنبه روانی دارد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان کالاهای اساسی سهیمه‌بندی شدند که از جمله آنها روغن نباتی بود، یادآور شد: شوینده‌ها، قند و شکر کالاهای مهمی بود که از طریق کوپن تامین می‌شدند. سهمیه‌بندی‌های استانی و منطقه‌ای برای برخی کالاها در نظر گرفته شد که کالاهای اساسی نامگذاری شدند و از طریق تعاونی‌ها توزیع می‌شدند. در مجموع، با این اقدامات حداقل‌هایی به دست مردم می‌رسید.

مردم اول انقلاب و جنگ صبرشان بیشتر بود و اعتماد زیادی به مسئولان داشتند

نبوی اضافه کرد: فکر هم نکنید که وفور بود و سهمیه‌بندی سریع به دست مردم می‌رسید ولی مردم، مردم اول انقلاب و جنگ بودند و صبرشان بیشتر بود و اعتماد زیادی به مسئولان داشتند و کمبودها را تحمل می‌کردند.

وی با تاکید بر اینکه مسئولان بیشتر در میان مردم بودند، بیان کرد: هدف از کار سهمیه‌بندی این بود که کالاهای اساسی واقعی مردم به دستشان برسد. البته امروز آن الگو قابل انجام نیست و باید با روش‌ها و الگوهای دیگر آن کار انجام داد. ۴۰ سال بعد از انقلاب نمی‌توان به دست مردم کوپن داد ولی مهمترین کار این است که ما نباید کاری کنیم که کمبودی شکل بگیرد. آن روز جنگ دست ما بود ولی امروز عدم تکرار آن شرایط دست ما است.

در زمان جنگ موز به کشور وارد نکردیم

نماینده مجلس ششم با بیان اینکه کنترل و نظارت توزیع کالاهای اساسی در دوران جنگ موفق بود و توانست کم و بیش نیازهای اساسی را تامین کند، گفت: البته کارهای دیگری هم انجام شد. کاهش تولید کالاهای غیرضروری و افزایش کالاهای اساسی از جمله آنها بود. مثلا من وقتی وزیر صنایع سنگین شدم، تلاش شد که بیشتر وانت تولید شود تا خودرو سواری و از این طریق نیازهای کشور رتق و فتق شود. در کمیته کشاورزی ستاد بسیج اقتصادی تلاش می‌شد تا واردات کالاها کمتر شود. مثلا تلاش شود میزان بهره‌وری و تولید محصولات کشاورزی از جمله برنج بیشتر شود و نرخ‌گذاری برای برنج‌های پر محصول برای کشاورز مقرون به صرفه باشد.

نبوی با بیان اینکه هدف ما کاهش واردات کالاهای غیرضروری بود، اظهار داشت: من در زمان جنگ بچه کوچک داشتم. واقعا کیفیت البسه ایرانی با البسه خارجی برابری می‌کرد. ما آن وقت موز وارد نمی‌کردیم و در سال‌های پایانی جنگ موزهای کوچک و البته خپل تولید کرده بودیم. خودرو خارجی در زمان جنگ حتی یک دستگاه هم وارد نشد.

بعد از انقلاب برنامه‌‌‌های درازمدت اجرا نشدند

وی ادامه داد: پس از آن هدف دولت، دستیابی مردم به کالاهای اساسی به صورت ثابت و مشخص و با قیمت مشخص، کنترل و پوشش حمل و نقل کشور و راه اندازی بنادر کشور بود.

وزیر صنایع سنگین دولت دفاع مقدس با تاکید بر اینکه بعد از انقلاب برنامه‌‌‌های درازمدت اجرا نشدند و برنامه محور نبودیم، اظهار داشت: در دولت مهندس موسوی و در سال ۶۰، شورای اقتصاد به صورت منظم تشکیل شد و روزهای دوشنبه از هشت صبح تا شش عصر و حتی بیشتر برای تنظیم و تدوین سیاست‌‌‌های برنامه اول توسعه تشکیل می‌‌شد. متاسفانه این کار با موفقیت روبرو نشد. عده‌‌‌ای خارج از شورای اقتصاد به امام نامه نوشتند که دولت می‌‌خواهد نظام کمونیستی ایجاد کند. در این باره امام چند تن از فقها را بدون حق رای برای نظارت مامور کردند. 

با کاهش قیمت نفت و افزایش بمباران‌‌‌‌ها دولت تصمیم به تدوین استراتژی اقتصادی گرفت

نبوی ادامه داد: امام شش فقیه را مامور به این کار کردند که سه تن از آنها نزدیک به جناح راست و سه تن دیگر، نزدیک به چپ که آقایان موسوی اردبیلی، خامنه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای و هاشمی بودند. از طرفی دولت اول مهندس موسوی ائتلافی بود و تعدادی از جناح چپ و تعدادی از جناح راست بودند. بالاخره چیزی به نام برنامه از دولت بیرون آمد ولی در مجلس فریز شد و تصویب نشد. 

وی با بیان اینکه سومین کار اساسی دولت تدوین استراتژی اقتصاد جنگی بود، تصریح کرد: با کاهش قیمت نفت در سال ۶۴ و افزایش بمباران‌‌‌‌های عراق نسبت به تاسیسات نفتی و سوختی، دولت تصمیم به تدوین استراتژی اقتصادی مبتنی بر شرایط جنگی گرفت. این استراتژی پس از تدوین به نام استراتژی شرایط نوین اقتصادی مطرح شد که با این استراتژی خیلی کارها انجام شد که به خاطر کاهش صدور محصولات نفتی بود به گونه‌‌‌‌ای که درآمد نفتی ما کمتر از هفت میلیارد دلار رسید در حالی که درآمد نفتی کسور در سال ۶۲، بیش از ۲۰ میلیارد دلار بود. 

از هفت میلیارد درآمد دولت، سه میلیارد صرف جبهه‌ها می‌شد

رییس ستاد بسیج اقتصادی در دولت شهید رجایی افزود: از این هفت میلیارد، سه میلیارد مستقیما به جبهه‌‌‌‌ها می رفت و سه میلیارد برای تامین کالاهای اساسی بود و یک میلیارد دیگر برای دیگر بخش‌‌‌‌‌های اقتصادی بود. من آن وقت یادم می‌‌‌‌‌آید تا سال ۶۳، سالی دو میلیارد سهمیه ارزی ما بود ولی سال بعد از آن، سهمیه ارزی کشور به ۷۰ میلیون دلار کاهش یافت. طرحی هم به مجلس داده شد تا در بودجه ارزی هر سال ارز برای طرح‌های مهم دهه اول انقلاب اختصاص داده شود. 

نبوی با تاکید بر اینکه قبل از بحران سه سال پایان جنگ سالی ۳۲ موتور دیزلی ساخته می‌‌‌شد ولی چند ماه قبل مدیرعامل همان شرکت پیش من آمد و با افتخار می‌‌‌گفت ما سالی ۱۵۰۰ موتور دیزلی می‌‌‌سازیم، خاطرنشان کرد: دلیل این کار هم آن است که با با واردات بی‌‌‌‌رویه ماشین از چین کسی دیگر نیازمند خرید به موتور دیزل ساخت داخل ندارد. این استراتژی کار مهمی بود و شورای عالی اقتصاد دو ماه هر روز از ساعت هشت صبح تا هشت شب تشکیل می‌‌‌‌شد تا تدوین شد. 

بهترین شاخصه‌‌‌ها را در عرصه اقتصادی در دولت اصلاحات داشتیم

وی با بیان اینکه بودجه کشور در سال ۶۷، ۴۰۰ میلیارد تومان بود، ابراز داشت: از این ۴۰۰ میلیارد، ۲۰۰ میلیارد کسری بودجه بود. خدا آقای هاشمی را رحمت کند زیرا در شرایط بدی رییس جمهور شد ولی ثمرات دولت دفاع مقدس و تلاش‌های ایشان و البته اقدامات دولت آقای خاتمی موجب شد تا در دولت اصلاحات شاهد دستیابی بهترین شاخصه‌‌‌ها در عرصه اقتصادی باشیم.